ANKARA – Sakarya’nın Hendek ilçesinde 3 Temmuz’da patlama yaşanan Büyük Coşkunlar Havai Fişek Fabrikası’nda patlamayan materyalleri imhaya götüren kamyonda patlama yaşandı ve 3 kişi öldü.
Yangının yaşandığı fabrikadan çıkan patlayıcıların ‘güvensiz patlayıcılar’ olarak nitelendirildiğini belirten kimya mühendisi ve patlayıcı eksperi Süleyman Polat, “Bu fabrikadan çıkan patlayıcılar olduğu noktada gerekli tedbirler alınarak imha edilse can kayıpları olmazdı” dedi. Kimya Mühendisleri Odası Umumî Yöneticisi Ali Uğurlu ise, “Yangının akabinde bu materyallerin gereğince soğutulmuş olması gerekiyordu” diye konuştu.
‘GÜVENSİZ BİR AMBALAJLA GÖTÜRÜLMESİ NAKLİYE HATASI’
Büyük Coşkunlar Havai Fişek Fabrikası’nda, 7 kişinin vefatına 126 kişinin de yaralanmasına neden olan patlamadan arda kalan gereçlerin taşınması sırasında gerçekleşen patlamaya dair Gazete Duvar’a konuşan, kimya mühendisi ve patlayıcı mütehassısı Süleyman Polat’a nazaran vukuat bir ihmal sonucu gerçekleşti.
Yangının yaşandığı fabrikadan çıkan patlayıcıları “güvensiz” olarak nitelediklerini belirten Polat, “Örneğin bir ihbar sonrası bir çanta buluyorsunuz ve düzenekle imha ediyorsunuz. Niçin? Zira içerisinde ne olduğunu bilmiyorsunuz. Yangından çıkmış, depodan çıkmış, ne olduğu malûm olmayan sınırlı bir ısınma geçirmiş, görünür bir sarsıntı geçirmiş patlayıcılar hangi cins olursa olsun, havai fişek de olsa içerisinde kara barut dahi olsa bizim için inançsız patlayıcılardır. Inançsız patlayıcılar da noktasında imha edilir. Bu halde inançsız bir ambalajla otomobile koyulup götürülmesi nakliye yanlışıdır. Bir patlayıcıyı yanan binadan da almış olsalar, patlatmaya da götürüyor olsalar ambalajının inançlı olması zorunlu” diye konuştu.
‘İLLA TAŞIYACAĞIZ DİYORLARSA INANÇLI AMBALAJLARLA YAPMALARI GEREKİYORDU’
“Bu fabrikadan çıkan patlayıcılar olduğu alanda gerekli tedbirler alınarak imha edilse can kayıpları olmazdı” sözlerini kullanan Polat, “Eğer illa taşıyacağız diyorlarsa bunu da inançlı ambalajlarla yapmaları gerekiyordu. Örneğin, bomba imhaya giden araçların ardında cüzi ölçüde patlayıcı alan çelik kasalar vardır. Çok kalın çelik kasadır ve içerisinde patlarsa da inançlı bir biçimde götürülür. Fakat bu türlü bir şey yapılmadığı gözüküyor. Bu üslup patlayıcılar nakledilirken taşıma sırasında fazla sayıda insan olmaz. Kimi şeyler net değil ancak, hangi patlayıcı tipiyle çalışıyor olursa olsunlar emniyetsiz ambalajla taşıma yapılıyor ve bu bir ihmaldir” dedi.
‘BU HUSUSLARI KAMYONLA TAŞIYAMAZSINIZ’
Bu stil tehlikeli gereçlerin taşınmadan evvel gerekli tedbirlerin alınması ve kamyonla taşıma sürece yapılmaması gerektiğini belirten Kimya Mühendisleri Odası Lideri Ali Uğurlu ise, “Yangının akabinde bu materyallerin gereğince soğutulmuş olması gerekiyordu. Yönetmelikler kapsamında şahsi tedbirlerle, bu hususta eğitimli bireylerle taşımanın yapılması gerekiyordu. Bunlar herkesin yapabileceği ve taşıyabileceği eserler değil. Siz bu hususları kamyonla taşıyamazsınız, şahsi araçlarla bunların taşınması gerekiyor. Bu bahiste eğitim almış kişilerin nezaret etmesi gerekirdi” diye konuştu.
‘FABRİKADA HANGİ TIP PATLAYICILAR OLDUĞUNU BİLMİYORUZ’
Fabrikada hangi çeşit patlayıcı olduğunu bilmediklerini, bu mevzuda kamuoyuna şeffaf açıklama yapılmadığını tabir eden Uğurlu laflarını şöyle sürdürdü:
“Fabrikada hangi çeşit patlayıcı olduğunu bilmiyoruz. Bizim bildiğimiz havai fişek prodüksiyonunda kara barut kullanılır. Bunun dışında renk ve ışık vermek için değişik kimyasallar da kullanılabilir. Bunların dışında neler kullanıldı bilmiyoruz zira bunlar kamuoyuna açıklanmadı. Yangından sonra fabrikada bir inceleme yapılıp kamuoyu da bilgilendirilmeliydi. Depolarında ne olduğunu bilseydik daha sağlıklı açıklama yapabilirdik. Bizim bildiğimiz buradaki en tehlikeli unsur kara barut.”
‘İŞ GÜVENLİĞİ YAPISAL BİR SORUN’
Yaşanan 2. patlamaya ait açıklama yayınlayan TMMOB Idare Heyeti Lideri Emin Koramaz ise iş güvenliğine dikkat çekerek şunları söyledi:
“Gerekli risk denetim önlemlerinin uygulanmaması sonucunda yaşanan bu patlama ve can kayıpları, memleketimizdeki iş güvenliği meydanında yaşanan sorunun büyüklüğünü bir sefer daha gözler önüne sermiştir. Artık sistematik hale gelen bu patlama ve iş cinayetlerinin önüne geçmek için derhal önemli adımlar atılmalıdır. Emekçi sıhhati ve iş güvenliği konusu topluluğun bütününü ilgilendiren kamusal bir problemdir. TMMOB olarak yıllardır lisana getirdiğimiz hukuksal adımlar derhal atılarak iş güvenliği ortamı, çalışanların can güvenliğini öne alan, patronun ve kamu otoritesinin sorumluluğunun altını çizen bir çerçevede tekrar düzenlenmelidir.”
‘YERİNDE YA DA YAKIN BİR YANDA İMHA EDİLMELİYDİ’
Patlama ve yangın sonrası arkaya kalan havai fişek ve vesair tehlikeli kimyasal materyallerin taşınmasının sahih olmadığını belirten Kimya Mühendisleri Odası tarafından yapılan açıklamada ise, “Bu materyalleri yüksek sıcaklık ve ısıya maruz kaldıkları için inançsız patlayıcı olarak değerlendirilirler. Bunların taşıma emniyeti yoktur. Yapılması gereken bunların mahallinde ya da çok yakın bir meydanda imha yerinde imha edilmesidir. Taşımak başlı başına bir yanlıştır” denildi.
Patlayıcıların taşınması zarurî ise bu mevzuda yayınlanmış yönetmelik ve tüzüklerdeki kararlar mucibince tedbirlerin alınması gerektiğini belirten odanın açıklaması şu sözlerle devam etti:
“ADR yani Tehlikeli Unsurların Kara Yolu İle Taşınması Yönetmeliği gayrısı ise 1987 yılında çıkarılmış olan 87/12028 tüzüğü yani Inhisar Dışı Bırakılan Patlayıcı Unsurlarla Av Gereci ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Yöntem ve Esaslarına Ait Tüzük’dür. Bu yönetmelik ve tüzüklerde tehlikeli unsurların ve patlayıcıların taşınması sırasında alınması gerekli tedbirler, taşıyıcıların özelliği, taşınan gereçlerin taşıma emniyetine tutarlı olarak ambalajlanması, taşımaya kimlerin ve hangi eksperlerin nasıl nezaret edeceği üzere çok detaylı kararlar vardır. Örneğin şayet kara barut taşınıyorsa taşıma öncesi en az yüzde 15 nemlendirilmesi gerektiği, taşıma için şahsi imal edilmiş taşıyıcı ile taşınması gerektiği, keza patlayıcıların tank ya da konteyner içerisinde taşınması gerektiği üzere. Bu tip taşıma sürecine muhakkak Tehlikeli Husus Güvenlik danışmalığı Sertifikası’na sahip bu mevzuda uzmanlaşmış kimya mühendisi kimselerin nezaret etmesi gereklidir.”
Gazete Duvar
