DİYARBAKIR- Cadde üstündeki kitap tezgahında neler var diye bakardım. Kitapların birden fazla popülerdi elbette. Sokakta kitap satmanın keyfini de eziyetini de biraz bildiğim için olsa gerek, birkaç tane kitap aldığımı hatırlıyorum.
Bir mühlet sonra cadde üstünde tezgâhın kurulduğu yere yakın bir kitapçının açıldığını görmek hem şaşırttı hem de sevindirdi beni. Şaşırttı zira kitapçı inhisar bayilerinin, kahvelerin, ciğercilerin ortasında bir yerdeydi. Bu türlü bir yerde kitapçı açmak ticari yürek isterdi güya. Sevindirdi zira mahallemde açılmıştı dükkân ve ismi da KitapChe idi. Che için bile ziyaret edilebilir, kitap alınabilirdi buradan.
Kaldırıma yakın kurulan tezgâhın başında bir iki genç adama rastlamıştım. Dükkânı onlar işletiyor sanmıştım bu nedenle. Lakin içeri girince Şîlan Ok karşılamıştı beni.
Dükkâna gidebilmek için birkaç basamak inmek gerekiyordu. Küçük bir avludan geçilerek giriliyordu.
Şîlan Ok, güneşli havayı fırsat bilip, bu küçük avluya attığı bir taburede oturuyordu. Ok ile bu küçük avluda sohbet ettik, KitapCeh’yi konuştuk.
OKULU BİRİNCİLİKLE BİTİRDİ
Şîlan Ok, Diyarbakır’ın Ergani ilçesine bağlı bir köyde doğdu. Babasının işi nedeniyle evvel Diyarbakır’a taşındılar. Akabinde Mardin ve İzmir’e.
Köyde başladığı eğitime bu taşınmalar sırasında da devam etti. Lakin daha sonra dışarıdan bitireceği liseye, ailevi nedenlerden ötürü orta vermek zorunda kaldı. Liseyi bitirip Erzurum Atatürk Üniversitesi Oltu Meslek Yüksek Okulu’nda grafik tasarım okumaya başladığında 27 yaşındaydı.
Kısmı birincilikle bitirir Ok. Bu başarıyı da şöyle söz ediyor: “Belki yaşımdan kaynaklıydı çok kalabalık bir arkadaş etrafım yoktu. Birkaç bireydik ve ders çalışmaya odaklanmıştım. ‘Bu yaşta okumaya geldim, bari vaktinde bitireyim okulu’ diye düşünüyordum galiba.”
Malum, Erzurum ile Diyarbakır toplumsal ve siyasal açıdan birbirinden hayli farklı iki kent. Ok da bunu lisana getiriyor ve “Erzurum’a nazaran Diyarbakır’da bayanlar daha rahat. Burada ne giydiğine kimse karışmıyor mesela lakin Erzurum o denli değildi. Alışmak sıkıntı oldu benim için” diyor.
KİTAP TEZGAHINDAN DÜKKÂNA
Liseden sonra çalışma hayatı içinde yer almış Ok. Sekreterlikten kafe ve restoranlarda garsonluk üzere birçok işe girip çıkmış. Okuldan mezun olduktan sonra grafik dizaynla ilgili bir işte çalışmak istemiş. Lakin iş müracaatları ya karşılıksız kalmış ya da çok düşük fiyat teklif edilmiş. Kendi işini kurmayı düşünmüş elbette. Ok, “Ama grafik tasarım için açacağım iş yeri için çok para lazımdı” diyor.
Okul bitmiş, iş için başvurduğu yerlerden olumlu yanıtlar alamamış ve çalışmak istiyor Şîlan Ok. Sokakta tezgah kurup kitap satma fikir de bugünlerde belirmeye başlıyor.
“Tezgahı bir arkadaşımla birlikte açtık” diyor Ok ve şöyle devam ediyor: “İnternetten kitaplar da sipariş ettik, meskendeki kitapları da tezgâha taşıdık. Vakitle çok kitap okuru tanıdık, hoş bağlantılar kurduk onlarla. Bir müddet sonra kitaplar için bir yer bulmamız gerekti. O vakit, ‘Neden bir kitapçı açmayalım?’ dedik ve burayı açmaya karar verdik.”
Daha evvel iyi bir kitap okuruyken, kitapçı olmasının macerası da bu soruya verilen yanıtla başlamış.
KAFE PANDEMİ PÜRÜZÜNE TAKILDI
KitapChe, böylelikle Bayramoğlu’nda, zincir marketlerin, berberlerin, ciğercilerin, kahvelerin, inhisar bayilerinin bulunduğu caddede kendine bir alan açmış oldu. Cadde hayli işlek lakin Bağlar ilçesinin ekonomik durumu ortada. Ekmeğinden kısıp kim kitap alır buradan?
Şîlan Ok, “Bazen 7-8 yaşında çocuklar geliyor, ellerinde bozuk paralarla. O gün hiç kitap satmasam da çocukların kitap almaya gelmesi beni memnun etmeye yetiyor.”
Bir de daima müşterileri var KitapChe’nin. Şîlan Ok’un dediğine nazaran bu müşteriler sıkı kitap okuru ve sistemli olarak kitap almaya geliyorlar. Birden fazla öğretmen ve yüzde 75’i bayan bilgisini de paylaşıyor Ok.
KitapChe’yi sahaf-kafe olarak tasarlamış Ok. “Çünkü” diyor ve ekliyor: “Caddede her şey var fakat bilhassa bayanların rahatça oturabileceği bir yer yok. Bilhassa bayanların gelip rahatça kitap alabileceği, çayını içip kitabını okuyabileceği bir yer olarak tasarladık. Fakat ortaya pandemi nedeniyle getirilen kısıtlamalar girdi. Kafeyi neredeyse hiç işletemedik.”
Kafe kanısı pandemi pürüzüne takılsa da kitap satışları devam etmiş elbette. İnternetten kendisine ulaşanların konutuna kadar götürmüş sipariş edilen kitapları.
‘UNUTMAYALIM, İSTANBUL MUKAVELESİ YAŞATIR’
8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü yaklaşırken yaptığımız sohbette, iş hayatında bayanların karşılaştığı zorlukları konuşmadan geçemedik. Şîlan Ok, “Sadece Diyarbakır’da değil İstanbul’da da bayanların emeği sömürülüyor. İş yerlerinde bayanlara mobbing uygulanıyor, kelamlı ya da fizikî cinsel tacizler yaşanıyor. Sorumlulukları olan, çalışmak zorunda olan birçok bayan, bunlara sessiz kalabiliyor. İtiraz ettiğinde işini kaybetme korkusu var yaşıyor zira. Bu problemlerin birçoklarına şahit oldum” diyor.
Kelam buradan İstanbul Kontratı etrafında dönen tartışmalara geliyor. Şîlan Ok, “Unutmayalım, İstanbul Mukavelesi yaşatır. Mukaveleyi bayanlara, çocuklara, gençlere herkese anlatmak gerekiyor” diyor. Ok, 2011’de imzalanan kontratın pratikte uygulanmamasından yakınıyor. “Uzman çavuş bir genç kıza tecavüz ediyor ve tutuksuz yargılanıyorsa bu İstanbul Sözleşmesi’nin uygulanmıyor olmasından kaynaklanıyor. Neredeyse her gün bir bayan öldürülüyor. Toplumsal medyada her gün bayanlara yönelik cinsel ya da fizikî şiddet haberine rastlıyoruz. Bunlara karşı bayan örgütleri ve sivil toplum kurumları da bazen yetersiz kalabiliyor maalesef.”
Mahallemde bir kitapçı açıldığı için mutluyum. İsminin KitapChe olmasından ve bunu bir bayanın işletiyor olmasından ötürü ayrıyeten sevinçliyim.
Gazete Duvar
