ANKARA – CHP Umum Yönetici Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile birlikte Türkiye’de yaşanan hak ihlallerine ait “Tek adam rejiminin hak ve özgürlükler karnesi” başlığı altında rapor hazırladı. Başkanlık sistemi ile Türkiye’nin demokrasiden kopup, giderek otoriterleştiğini belirten İlgezdi, bunun en açık göstergesinin Anayasa Mahkemesi’ne yapılan kişisel müracaatlar olduğunu lisana getirdi.
BAŞKANLIK SİSTEMİ İLE HAK İHLALLERİ ARTI
İlgezdi, Anayasa’nın öngördüğü temel hak ve hürriyetlerin bu süreçte sıklıkla ihlal edildiğini tabir ederek, hak aramak için Anayasa Mahkemesi’ne başvuran kişi sayısının da artığını söyledi. İlgezdi’nin Adalet Bakanlığı datalarından derlediği rapora nazaran, hak ihlali yapıldığı gerekçesiyle 2012–2019 yılları arasında Anayasa Mahkemesi’ne yekun 478 bin 407 müracaat yapılırken, bu müracaatların yüzde 51’inin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin devreye girdiği 2017–2019 yılları arasında gerçekleştiği ortaya çıktı. Bu süreçte Anayasa Mahkemesi’ne ferdî müracaat yapan kişi sayısı ise, 245 bin 350 olarak kayıtlara geçti.
HAFTADA BİN 573 HAK İHLALİ BAŞVURUSU
İlgezdi raporunda, “Adalet Bakanlığı tarafından yayımlanan Isimli İstatistik Verileri’ne nazaran ise 2017–2019 yılları arasında saatte 9, haftada bin 573 kişi hak ihlaline uğradığını ileri sürerek Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Hak ihlalleri tezleri ’Adil Yargılama’, ’Ayrımcılık Yasağı’, ’Kişi hürriyeti ve Güvenliği’, ’Yaşam Hakkı’, ’İfade Özgürlüğü’, ’Toplantı ve Şov Yürüyüşü Hakkı’, ’İşkence ve Berbat Muamele’ üzerinde yoğunlaştı” sözlerine konum verdi.
CHP Umumî Lider Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi
AZAP VE BERBAT MUAMELE: GÜNDE 8 MÜRACAAT
2012–2019 yılları arasında azap ve berbat muamele gördüğü savıyla Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaatta bulunan kişi sayısının bin kat artığını belirten İlgezdi, 2012 yılında Anayasa Mahkemesi’ne başvuran kişi sayısı 4 iken, bu sayının 2019 yılında yüzde 104 bin 425 artışla 4 bin 181’e ulaştığını vurguladı. İlgezdi, son 8 yılda azap ve istenilmeyen muamele gördüğünü ileri süren yurttaşların sayısının da 9 bin 646 olarak kayıtlara geçtiğini söyledi.
2012- 2019 yılları arasında azap ve berbat muamele tezlerinin yüzde 88’inin Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin devreye girdiği 2017–2019 yılları arasında kayıt altına alındığını tabir eden İlgezdi, “Bu periyotta yekun müracaat sayısı 8 bin 478 olurken, günde 8 kişi azap ve berbat muamele gördüğü için hakkını Anayasa Duruşmasında aradığı ortaya çıktı” dedi.
EN FAZLA ADİL YARGILANMA HAKKI İHLAL EDİLDİ
AK Parti periyodunda ihlal edilen mevzuların başında adil yargılanma hakkının geldiğini tabir eden İlgezdi, raporda şu tabirlere mahal verdi: “2012- 2019 yılları arasında 222 bin 637 kişinin adil yargılanma hakkı ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurduğunu gösteriyor. Buna nazaran 2012 yılında Anayasa Mahkemesi’ne başvuran bin 144 kişi varken bu sayı 2019 yılında yüzde 2 bin 236 artışla 26 bin 719’a yükseldi. Adil yargılanma hakkı ihlallerinin yüzde 45’i Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde meydana geldi. 2017- 2019 yılları arasında adil yargılanmadığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuran kişi sayısı 99 bin 994 oldu.”
AYRIMCILIK MÜRACAATININ YÜZDE 54’Ü BAŞKANLIK SİSTEMİNDE
İlgezdi’nin hazırladığı rapora nazaran, 2012 yılında ayrımcılığa uğradığını argüman ederek, Anayasa Mahkemesi’ne başvuran kişi sayısı 90 iken bu sayı 2019 yılında yüzde 9 bin 192 artışla 8 bin 363’e yükseldi. Kelam konusu ihlallerinin yüzde 54’ü Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminde gerçekleşti. Bu devirde mağdur olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuran kişi sayısı 21 bin 504 olarak kayıtlara geçti.
KİŞİ HÜRRİYETİ VE GÜVENLİĞİ İHLALLERİ: 160 KAT ARTI
CHP’li İlgezdi, raporunda AK Parti devrinde en çok ihlalin kişi hak ve hürriyeti ve güvenliğinde yaşandığını söyledi. İlgezdi, raporda, “2012’de 57 olan Anayasa Duruşması müracaat sayısı 2019’da 9 bin 100’e ulaştı. Bu olgular hak ihlallerinin 160 kat arttığını gösteriyor. 2012- 2019 yılları arasında meydana gelen yekun 27 bin 943 ihlal savının yüzde 81’i yani 22 bin 633’ü Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemine geçilen 2017 sonrasında gerçekleşti.
HAYAT HAKKI İHLALLERİ 130 KAT ARTTI
2012 yılında Anayasa Mahkemesi’ne ömür hakkı ihlal edildiği gerekçesiyle müracaatta bulunan kişi sayısının 18 iken 2019 yılında bu sayının 2 bin 352’ye ulaştığını belirten İlgezdi, “Yaşam hakkı ihlali gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuranların sayısı 8 senede tam yüzde 12 bin 967 arttı. 2012-2019 yılları arasında ömür hakkı ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuran 11 bin 675 kişinin yüzde 57’si yani 6 bin 676’sının şikayeti Cumhurbaşkanlığı Hükümet sisteminden sonra gerçekleşti” dedi.
SÖZ ÖZGÜRÜĞÜ: SUSTUKÇA ÖZGÜRSÜN
AK Parti periyodunda söz özgürlüğünün sonlarının “sustukça özgürsün” yaklaşımına gerilediğini belirten İlgezdi, bu ortamda da hak ihlalleri olduğunu belirtti ve “2012 -2019 yılları arasında tabir özgürlüğü ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuran kişi sayısı 12 bin 301 olarak kayıtlara geçti. 2012 yılında söz özgürlüğü ihlal ediği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne ferdi müracaatta bulunan kişi sayısı 7 iken 2019 yılı sonu itibariyle tam yüzde 55 bin 914 artışla 3 bin 921’e yükseldi. Laf konusu ihlallerin yüzde 81’i ise Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişten sonra gerçekleşti. 9 bin 951 kişi söz özgürlükleri ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. Böylelikle söz özgürlüğünün yalnızca emniyet ve savcılıkta tabir verme özgürlüğünden ibaret olduğu ortaya çıktı” diye konuştu.
IÇTIMA VE ŞOV YÜRÜYÜŞÜ: 2. BİR EMRE KADAR YASAK!
Baroları bölme planına karşı savunma hakkı için yürümeye çalışan baro yöneticileri ve avukatların içtima ve şov yürüyüşü hakkının ihlal edildiğine dikkat çeken İlgezdi, son 8 yılda, yekun 5 bin 550 kişinin hak ihlaline uğradığı için Anayasa Mahkemesi’ne başvurduğunu söyledi. İlgezdi, “2012 yılında 4 olan müracaat sayısı 2019 yılında bin 54’e yükseldi. Hak ihlaline uğradığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuranların yüzde 77’si yani 4 bin 267’si Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi devrindeki pratiklerden kaynaklandı” dedi.
Gazete Duvar
