15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde yayımlanan OHAL kararnamelerinin üzerinden 3 yıl geçti. Kamudan ihraç edilenlerinin durumuyla ilgilenen ve Meclis’te bunu gündeme getiren HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu ile Mağdurlar İçin Adalet Platformu’ndan Doç. Bayram Erzurumluoğlu, 3. yılında ‘OHAL’in Toplumsal Maliyetleri’ isimli raporun sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı. Bugün Kadıköy Evlendirme Dairesi’nde raporla ilgili açıklamalarda bulunan hak savunucuları raporun Cumhurbaşkanlığı’na ve birçok sivil topluluk kuruluşuna iletileceğini söyledi.
Rapor 1500 sahifeden oluşuyor. 20 Temmuz 2019 ve 9 Eylül 20119 tarihleri arasında hazırlanan rapor, Türkiye’nin 81 vilayetinden 3 bin 104 kişi ve dünyanın 33 devletinden 201 kişinin iştirakiyle hazırlandı. Gergerlioğlu yaptığı açıklamada, “Tüm topluluğu etkileyen, sarsan bir kırımın, felaketin olduğunu görüyoruz. KHL’lıler işlerinden ihraç edilmekle kalmadı. Şahsi kesimde de çalışmalarının önüne geçilen, toplumsal yardımlaşma ödenekleri kesilen bir topluluktan bahsediyoruz” dedi.
ETKİLENENLER ANLATIYOR: SİMİT SATIYORUM
Raporun birinci kısmında Kanun Kararında Kararnamelerle (KHK) işlerinden ihraç edilenlerin anlatımlarına taraf verildi. Birden fazla KHK’li ihraç edildikten sonra iş bulamadıklarını, toplumsal ortamlardan uzaklaştıklarını belirtti.
Maddi ve manevi manada mealde zorluk yaşayan KHK’liler yaşadıkları rapora şu laflarla yansıdı: “Çalıştığım işyeri kapatıldı. Çalışma lisansım iptal edildi. Mesleğimi yapamıyorum. Simit satıyorum. Aç kaldım aç! Hatasız bölgeye mağdur edildim. Çocuklarımın rızkı gasp edildi. Ailemden ayrılıp yurt dışında yaşamak zorunda kaldım. 3 yıldır çocuklarımı göremiyorum. 2,5 yaşındaki çocuğumu hiç göremedim. Bir anda işsiz ve vasıfsız ilan edildik. Bir mealde toplumsal bir soykırım… Çalıştığım şirkete atanan kayyım tarafından işten çıkartıldım. İşten çıktıktan sonra e-devletteki çalışma haberlerimde kuşkulu yazıldı. Yeni doğan bebeğim ve çalışamayan eşimle birlikte işsiz ve ortada kaldık. Benim ailemin hayatı ve yaşama bahtımız kalmadı. Yok olduk. Hangi birini yazayım bu ortama sığmaz. Sivil vefata mahkum edildim. Diri diri gömdüler. Polis beğenilmeyen davranma konusunda sahiden uzmanlaşmış. 19 Temmuz’da mektebe gittim. O bakışlar yetti hocam…”
Raporda anlatımları dikkat çeken 11 yıllık eski bir savcı şöyle diyor: “ByLock kullanmadığı tespit edildiğinden denilerek tahliye edildim. Çıktığımda kimse bana iş vermek istemedi. İş verirlerse devlet tarafından vergi müfettişleri gönderildiğini söyleyenler oldu. Şu an 150 tavuk aldım yumurta satarak geçinmeye çalışıyorum.”
Mağduriyetlerine lisana getirenler arasında yargıçlar, savcılar, akademisyenler, polisler, hocalar, mühendisler ve daha birçok meslek örgütünden ihraç edilen bireyler var. Hepsinin ortak anlatımı: Aç kaldık, işsiz kaldık.
‘AVUKAT İTİRAFÇI OL DEDİ’
Raporda dikkat çeken diğer bir bahis ise gözaltına alınan insanların CMK tarafından atanan avukatlarla ilgili anlatımları oldu: “Avukat itirafçı olmam için basınç yaptı. Avukat uyuyordu ben söz verirken. Avukat ve polisler ruhsal pres uyguladılar. Avukat yalnızca oradaydı… Avukat ‘Ne biliyorsan anlat’ diyordu. İtirafçı olmamı istiyordu. Avukatın aleyhime söz verdiğinin farkındaydım. CMK avukatı bahis modeli üzereydi. Avukat formaliteydi. Benim değil polisin tarafında idi. Lakin tarafsızmış imajı veriyordu. Her şey göstermelikti. Beni görür görmez haydi itirafçı ol dedi.”
SORGU: EŞİN ELİMİZDE…
Raporda 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde gözaltına alınanların anlatımlarına da nokta verildi. Bu şahıslar azap gördüklerini, aileleriyle tehdit edildiklerini ve beğenilmeyen muameleyle karşılaştıklarını anlattı: “Eşin de elimizde, ona göre… Çocukların yetimhanede büyüyecek. Hapishanede çürüyeceksin. Bana cemaatten olmadığını ispat et. ‘İtirafçı olmazsan sen de terörist sayılırsın’ üzere presler yaşadım. Hâkim savcı ve polis mütemadi küçük çocuğumun olduğunu hatırlatıp tehdit ettiler. Benim duyabileceğim halde konuşmazsa tutuklanır ve bebeği cezaevine alınmaz. Bebek annesizliğe alışsın halinde konuştular. Konuş ya da çocuğunu bir daha göremezsin.”
KHK’Lİ YAKINLARI NE YAŞADI?
Raporda detaylıca mahal verilen kısımlardan biri de KHK’li yakınlarının yaşadıkları oldu. Bu haberler ise rapora şöyle yansıdı: “OHAL mağdurlarının çektikleri en büyük kasvetler, en yaygınından daha aza akıllıca, sırası ile şunlardır: Ekonomik Dertler, ruhsal problemler, itibarsızlık, topluluktan dışlanma, toplumsal etrafın dağılması, gerilim yahut kahırlara dayanamayan aile fertlerinden en az birisinin hastalanması, yeni sıhhat sıkıntılarının başlaması yahut eski illetlerinin nüksetmesi, ailenin bölünmesi…”
Aileler psikolog desteği alamadıklarını da raporda belirtti. Bunun münasebeti ise maddi imkanlar olarak sıralandı.
GÖRDÜĞÜNÜZ MUAMELEYİ NASIL GÖRÜYORSUNUZ?
Raporda KHK’lilere ‘Toplumdan, yakın etraflarından gördüğünüz muameleyi nasıl değerlendiriyorsunuz?’ sorusu da soruldu. Yüzde 4’ü, ‘Şu ana kadar etrafımdan olumsuz bir reaksiyon görmedim’, yüzde 3 ‘Yaşadıklarımı büsbütün hak ettim, gördüğüm muameleye layığım’, yüzde 6.5 ‘Kişisel bir kadro kusurlarım olabilir ancak bu kadar cezalandırmayı da hak etmedim’, yüzde 86.5′ ise ‘Bana yaşatılanlar büsbütün haksızlık ve zulümdür’ cevabını verdi.
‘ALEVİ VE SOLCULAR YANIMDA DURDU AMA…’
Raporda KHK’lilere sorulan bir öteki mevzu ise, ‘Çevrenizde ne üzere laflar duydunuz?’ sorusu oldu. Bu soruya şöyle karşılıklar verildi: “Allah büyüktür, herkes bir gün ektiğini biçecek. Bir cürmün olmasaydı devlet seni işinden etmezdi. Demek ki bir şeyler yapmışsın. Devlet bir yanlışlık yaptı, sabret düzelecek. Haksızlık önünde susan dilsiz şeytandır. Sen çok iyi birisin, sairleri üzere değilsin. Kurunun yanında yaş da yandı… 40 yıllık komşumuza dedim ki artık bu hükümete oy vermeyin. Siz şahitsiniz ben ne zorluklarla okudum. Komşumuz; ‘Niye o mu attı sizi, adamın tahminen haber bile yok’ dedi. Bu yanıta gülsem mi, ağlasam mı bilemedim. Ablam mütemadi; ‘Devletimiz işini bilir, hatasız isen geri dönersin’, biçiminde konuşuyordu, birkaç imasına da denk geldim, münasebetlerim bozuldu ve artık görüşmüyorum. Akraba ve aile sözleri mealini yitirdi. Ne kadar gaddar olabildiklerini gördüm. Alevi ve solcu olarak tanımladığım kişiler yanımızda iken, dindar olanlar ise etrafımızdan uzaklaştı.”
SONUÇ…
Raporun son kısmında değerlendirmelere konum verildi: “Kamu güvenliği tehdit altında olan memleketlerin harika hal ilan ederek, sınırlı hak ve hürriyetleri sonlandırmaları kabul edilebilen bir tatbiktir. Lakin bu tıp pratiklerin, kamu güvenliğine karşı gelişen tehditlerin niteliğine tutarlı, temel insan hak ve hürriyetlerini yok saymayacak biçimde ölçülü, kapsam ve mühlet bakımından sonlandırılmış olması da gerekmektedir. OHAL süreci, gelinen aşamada, kabul edilebilirlik sonlarının çok ötesine geçmiş, sayıları 1.5 milyonu aşan Türkiye Cumhuriyeti yurttaşının bedensel ve ruhsal varlıklarının baskılanmasına ve velev yok edilmesine yönelik bir cins ismi konulmamış ‘sivil ölüm’ daha yanlışsız bir sözle ‘sosyal kırım’ programına dönüşmüş.”
OHAL’in olumsuz tesirleri kendisini birçok yerde da gösterdi. Raporda bu tesirler şöyle sıralandı: Dimağ göçü, finansal anaparanın kaçışı, toplumsal kültürel güçte zayıflama, yeni üretim, modernizasyon, genişleme ve stratejik yatırımlarda kayıplar.
Gazete Duvar
