Diyarbakır Hafızası, çevrimiçi düzenlediği stantlara devam ediyor. Yeni çevrimiçi stant, “Üretimin Öyküsü: Kavşaklar, Rahmet ve Siyaset” ismiyle Diyarbakır’ı üretim ve ticaret okumaları üzerinden anlatıyor.
“Üretimin Öyküsü: Kavşaklar, Rahmet ve Siyaset” standının metin müellifliğini tarihçi Uğur Bayraktar üstlenirken, stant editörlüğünü de Pınar Öğünç yapıyor. Stantta, Zahire Pazarı, Borsa Hanı, Hasan Paşa Hanı ve Buğday Pazarı üzere Diyarbakır’ın tarihi yerlerinin dönemsel karşılığına vurgu yapılıyor.
Standın giriş yazısı şöyle: “Diyarbakır’ın üretim ve ticaret üzerinden okunacak tarihi, bu geçmişe yakışır rahmette bir materyal sunuyor. Kentin coğrafik yapısı ve bunun getirdiği iklim çeşitliliği, öncelikle eser yelpazesinin her daim genişlemesine yol açmış. Bölgesel olarak ticaret yollarının kesiştiği bir kavşakta bulunması, Osmanlı İmparatorluğu sonlarına katıldıktan sonra stratejik bir gümrük kapısı olarak işleyişi, Diyarbakır’ın bu manada kıymetini daha da artırıyor. Bu başlıkta bugüne uzanmak, savaşlar, bölgesel ve global değişimler, kıtlıklar kadar, yapılmayan toprak ıslahatlarını, bölgeyi iktisadi açıdan azgelişmişliğe mahkûm eden siyasetleri, neoliberalizmin bu siyasetle birleştiğinde doğurduğu ağır sonuçları da konuşmayı gerektiriyor.”
Stantta öne çıkan notlar şöyle:
“Cumhuriyet birinci yıllarından itibaren uygulanan, Kürtlere yönelik mecburî iskân ve asimilasyon siyasetlerin iktisadi karşılığı, Kürtlerin çoğunlukta olduğu bölgelerin az gelişmiş bırakılması oldu. 1927’deki datalara nazaran, yaklaşık 1,4 milyon tarım aleti ve makinesinin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki sayısı, toplamın yüzden 10’undan daha azına denk geliyordu. 1930’lardaki iskân siyasetlerinin devamı olarak Kürt olmayan göçmenlerin bölgeye yerleştirilmesi, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Birinci Dünya Savaşı’ndan itibaren yaşanan ziraî verimlilik sorunlarını ve her nevi sosyoekonomik sorunu daha da derinleştirdi. Bu açıdan Diyarbekir, Britanya konsolosluk raporlarına nazaran 1890’larda bölgeler ortası ölçekte 1 milyon sterlinden daha fazla pahada meta ihraç edebilen bir bölgeden, 1930’larda lakin kendine kâfi üretimi yapabilme reddesine gerilemişti.”
Standa buradan ulaşılabilir. (MA)
Gazete Duvar
