Anayasa Duruşması (AYM) birinci sefer verdiği tutuklu yargılanan bir hakimin hak ihlaline uğradığı istikametindeki başvurusunu reddetti. Kararda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) iç hukukunu işaret ederek “Ben daha iyi bilirim” denildi. Kararı pahalandıran avukat Benan Molu “Anayasa Duruşması aslında bu kararda, AİHM’nin bu unsur ve sistemlerine referans vererek, bu unsurları AİHM’e karşı kullanıyor ve birinci defa açıkça, ‘Bazı mevzuları ben AİHM’den daha iyi bilirim’ deyip istemediği mevzularda AİHM kararını uygulamayacağını söylüyor” dedi.
‘TÜRK DURUŞMALARI KANUNU YORUMLAMADA AİHM’E NAZARAN DAHA GÜZEL KONUMDA’
Hakim olarak hizmet yapan Yıldırım Turan, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün akabinde FETÖ/PDY soruşturması kapsamında gözaltına alındı. Turan, daha sonra tutuksuz yargılanmak üzere tahliye edildi.
Tahliye kararından sonra Turan, “Somut bir delil bulunmadan mesleğinden kaynaklanan teminatlara riayet edilmeksizin tutuklanması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği” teziyle Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu.
AYM, Turan’ın kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ait argümanının açıkça dayanaktan mahrum olduğu gerekçesiyle kabul edilemez olduğuna karar verdi. Duruşma bu kararının münasebetinde birinci kere AİHM’e, “Türk hukukundaki kanun kararlarının manalandırılmasında ve yorumlanmasında Türk duruşmaları AİHM’e nazaran çok daha iyi konumdadır” sözlerini kullandı.
Kararın münasebetleri şöyle açıklandı: “AİHM’e nazaran Türk yargı makamlarının darbe teşebbüsünden sonra tutuklanan yargı mensupları hakkında ağır cezalık suçüstü hâlinin bulunduğu istikametindeki değerlendirmeleri belgisiz niteliktedir. AİHM’in Türk hukukunda yargı mensupları hakkında soruşturma/kovuşturma yürütülmesi ve bu bağlamda tutuklama önlemine başvurulmasına ait yordamları düzenleyen kanun kararlarına yönelik tefsiri sonrasında mevzunun tekrar kıymetlendirilmesi gerekmekte.”
‘AİHM YARGI MENSUPLARIYLA İLGİLİ TESPİTİNİN KONTRAT İLE İLGİSİ YOK’
Anayasa Duruşması münasebetini açıklarken sık sık AİHM içtihatlarına münasip davrandığını da belirtti:
“AİHM’in Türk hukukundaki kanun kararlarını yorumlayarak yargı mensuplarının tutuklanmalarının ulusal hukuka tutarlı olmadığı yanında ulaştığı tespitin Sözleşme’nin yorumlanmasıyla ilgili olmadığının altı çizilmelidir. Esasen anılan tespit Türk hukukunun ne olduğuyla ilgili bir yargı içermektedir. Bu husus, mevzunun AİHM kararları sonrasında Anayasa Duruşması tarafından yine incelenmesinin de temel nedenini oluşturmaktır. Bu itibarla başta Anayasa Duruşması olmak üzere Türk yargı organlarının ulusal hukuka ait tespit ve değerlendirmelerinde AİHM’in Türk hukukuyla ilgili yaptığı tefsirden farklı bir sonuca ulaşması, AİHM kararlarının Türk hukuk sistemindeki konumu ve ehemmiyetiyle çelişen bir durum olarak kabul edilmemeli.”
MOLU: AYM BU PRENSIPLERI AİHM’E KARŞI KULLANIYOR
Pekala bu karar ne meale geliyor? AYM ve AİHM’e ferdî müracaat hukuku üzerine çalışan avukat Benan Molu, bu kararın beraberinde birçok sorunun da kapısını açabileceğini söyledi.
“Bir memleketler arası duruşma olarak AİHM, 47 Avrupa Kurulu üyesi devletten gelen müracaatları inceliyor. Bu sebeple, mahsusen son yıllarda sıklıkla hatırlattığı ‘ikincillik ilkesi’ gereği, bir memleketin iç hukukunu, kanunlarını ve bunların nasıl yorumlanıp uygulanması gerektiğini en iyi o devletin lokal duruşmalarının bilebileceğini söylüyor” diyen Molu, şöyle devam etti:
“Yine, bir memleketler arası duruşma olarak, bilhassa ceza hukukuyla ilgili mevzularda geliştirdiği ‘otonom kavramlar’ icmal metodunu kullanıyor. Anayasa Duruşması aslında bu kararda, AİHM’nin bu unsur ve sistemlerine referans vererek, bu prensipleri AİHM’e karşı kullanıyor ve birinci sefer açıkça, ‘Bazı hususları ben AİHM’den daha iyi bilirim’ deyip istemediği hususlarda AİHM kararını uygulamayacağını söylüyor. Üstelik bu ‘bazı konuların’ hangi hususlar olacağı da müphem.”
AİHM’in Alparslan Altan ve Hakan Baş hakkındaki kararlarını hatırlatan Molu, “Biri Anayasa Duruşması üyesi olan iki hakimin FETÖ/PDY üyesi oldukları argümanıyla tutuklanmalarının Sözleşme’ye uymaz olduğuna karar vermişti. Münasebeti de tutuklama kararında yargıçlar için tanınan usuli garantilerin sağlanmamasıydı. Bu kararlarda mahsusen yargıçların darbe teşebbüsünden sonra suçüstü hali olmadan ve tutuklandıkları anda somut delil olmadan tutuklanmaları ihlal sebebi olarak gösterilmişti” dedi.
‘RUSYA, BIREBIR MÜNASEBETLE AİHM KARARLARINI UYGULAMIYOR’
AYM’nin AİHM’e kararları doğrultusunda karar vermeyi reddettiğini belirten Benan Molu, “Şimdi Anayasa Duruşması, daha evvel hiçbir kararında bu türlü bir kıymetlendirme yapmamış olmasına karşın, ‘suçüstü halin’ ne meale geleceğini AİHM’den daha iyi bildiğini söyleyerek, AİHM’in bu husustaki kararı doğrultusunda bir karar vermeyi reddettiğini söylüyor” diye konuştu.
Molu, iç hukukla ilgili Rusya’dan da bir örnek vererek şunları söyledi:
“Anayasa Duruşması, AİHM kararlarının bağlayıcılığını tartışmaya açmadığını ısrarla vurguluyor lakin bu şu yüzden çok korkutucu ve çok riskli. Geçtiğimiz yıllarda Rusya, hangi AİHM kararlarının uygulanıp hangilerinin uygulanmayacağı konusunda Anayasa Mahkemesi’ne salahiyet veren bir kanun çıkarttı ve Rusya Anayasa Duruşması, bilhassa siyasi davalarda AİHM’in kararlarını ‘ben lokal duruşma olarak bu mevzuyu senden iyi bilirim’ diyerek uygulamıyor.”
‘AYM KARARLARININ BAĞLAYICILIĞI AÇISINDAN DA RİSK DOĞURUYOR’
AİHM’in eski HDP Eş Umum Yöneticisi Selahattin Demirtaş ve iş adamı Osman Kavala hakkında tahliye edilmeleri kararları çıktığını hatırlatan Molu, “İki kararda da siyasi sebeplerle tutuklanma olduğu tespiti yapıldı. Fakat sonrasında farklı soruşturmalar ve davalar öne sürülerek tahliyeler imkansız hale geldi ve aylardır uygulanmayan iki AİHM kararıyla karşı karşıyayız. Kaldı ki, Şahin Alpay ve Mehmet Altan kararlarından sonra dört mahallî duruşma ‘Anayasa Duruşması benim yanıma karar veremez’ diyerek Anayasa Duruşması kararına uymaya açıkça direnmişti. Anayasa Mahkemesi’nin bu içtihadı, kendi kararlarının bağlayıcılığı açısından da bir risk doğuruyor” dedi.
Gazete Duvar