Ana akım medyada yer alan kanalların anahaber bültenlerini inceleyen gazeteci Faruk Bildirici, ferdî web sitesinde bir yazı kaleme aldı. Bildirici, “Televizyonların anahaber bülteni üçüncü sayfa haberleri çöplüğü” başlıklı yazısında, “Haber bültenlerinin varlıklı içerikleriyle, televizyonların da haber bültenleriyle övündüğü o günler eski Türkiye’de kaldı. Şimdilerde tanınan televizyon kanallarının ana haber bültenleri polisiye ve magazin haberleri, hatta sağlıklı yemek tavsiyeleri ile dolduruluyor. Dünyayı geçtim, Türkiye’den bile haber vermeyen sabun köpüğü üzere dinle-seyret-unut cinsinden bültenler yayınlanıyor” dedi.
Bildirici’nin yazısı şöyle:
“Bir vakitler televizyon kanallarının ana haber bültenleri kıyasıya bir yarış içindeydi. Ali Kırca, Reha Muhtar, Uğur Dündar, Mehmet Ali Birand üzere anchormanların sunduğu haber programları, reyting listelerinde birinci sıralarda yer alırdı.
Haber bültenlerinin güçlü içerikleriyle, televizyonların da haber bültenleriyle övündüğü o günler eski Türkiye’de kaldı. Şimdilerde tanınan televizyon kanallarının ana haber bültenleri polisiye ve magazin haberleri, hatta sağlıklı yemek tavsiyeleri ile dolduruluyor. Dünyayı geçtim, Türkiye’den bile haber vermeyen sabun köpüğü üzere dinle-seyret-unut cinsinden bültenler yayınlanıyor.
Sanki bu bültenler daima mi bu türlü, yoksa ben her açtığımda tesadüfen bu tıp haberlerle mi karşılaşıyorum diye merak ettim. Günlerce izlemek tek başıma yapabileceğim bir araştırmanın boyutlarını aşacağı için bir gün seçerek incelemeye karar verdim.
Siyasi haberlerin ağırlaştığı salı gününe rastlayan 20 Nisan 2021 tarihli ATV, Kanal D, Show TV, FOX TV, Star ve TRT 1’in haber bültenlerini izlemek en doğrusuydu. Bu bültenlerin internete yüklenmesini bekledim. Ancak TRT 1’in haber bülteni ortadan günler geçmesine karşın Youtube ya da web sayfasına yüklenmediği için onu izlemekten vazgeçtim; beş kanalın bir günlük haber bültenini inceledim.
SİYASİ HABERLER NEREDEYSE YOK
20 Nisan Salı günü CHP, MHP ve HDP Küme toplantıları yapılıyordu. Üstelik de Merkez Bankası’nın 128 milyar dolarlık rezervinin erimesi, Ruhsar Pekcan’ın kendi bakanlığına eşinin şirketinden dezenfektan aldırması, belediyelerin gri pasaport vererek yurtdışına insan kaçakçılığına karışması üzere hususlar siyasetin gündemindeydi.
Fakat böylesine ağır olan siyasi gündem, ATV, Kanal D, Show TV ve Star TV’nin bültenlerine yansımamıştı. Siyasi gündeme, ATV’nin 28 dakikalık bülteninde yalnızca 2 dakika (Yüzde 7), Kanal D’nin 48 dakikalık bülteninde 5 dakika (Yüzde 10), Show TV’nin 50 dakikalık bülteninde 6 dakika (Yüzde 12), Star TV’nin 57 dakikalık bülteninde 9 dakika (Yüzde 15) mühlet ayrılmıştı.
FOX TV’nin haber bülteni ise öbür dört televizyon kanalından farklıydı. 46 dakikalık haber bülteninin korona ile ilgili gelişmelerin yayınlandığı müddetten kalan 30 dakika boyunca siyasi gelişmelere yer verilmişti. Toplam müddetin yüzde 65’i siyasi gündeme ayrılmıştı.
FOX TV, siyasete daha fazla yer vermesi ve iktidara yönelik eleştirel lisan kullanmasıyla da başka televizyon kanallarından farklılaşıyordu. FOX TV bülteninde MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, AKP Genel Lider Yardımcısı Nurettin Canikli üzere iktidar sözcülerinin yanı sıra CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, CHP Sözcüsü Faik Öztrak, CHP Genel Lider Yardımcısı Veli Ağbaba, Âlâ Parti Isparta Milletvekili Aylin Cesur’un da görüşleri bültende geniş biçimde yer alıyordu.
Lakin muhalefetin görüşleri, Kanal D ve ATV’de hiç yoktu; Show ve Star TV, Kılıçdaroğlu’nun küme konuşmasını iki dakikaya sıkıştırmıştı. Dikkat çeken öbür bir nokta da bu televizyonların bültenlerinde “128 milyar dolar” demekten ihtimamla kaçınılmasıydı. Show TV’de bu mevzuda iktidar sözcülerinin açıklamaları yansıtılırken “Döviz rezervi tartışması” denilmişti. ATV’de ise “128 milyar dolar” anons edilmeden Bahçeli’nin konuşmasının aktarılmasıyla yetinilmişti.
ATV ve Kanal D, CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu’nun küme konuşmasına yer vermemişti. HDP’nin küme toplantısı televizyonların hiçbirinde yoktu. ATV, Show TV, Kanal D, siyasi gündemin kıymetli hususları olan Ruhsar Pekcan’ın kendi bakanlığına eşinin şirketinden dezenfektan aldırması ve belediyelerde gri pasaportla insan kaçakçılığı yapılmasına hiç değinilmemişti.
Bu hususlar yalnızca FOX TV’nin bülteninde haber yer alıyordu. Star TV ise gri pasaport konusunu kısaca AKP Sözcüsü Ömer Çelik’in ağzından aktarmakla yetiniyordu. Esasen bu dört kanal, olayları irdeleyip gazetecilik eseri olarak yansıtmak yerine gelişmeleri daima birilerinin dedikleri üzerinden yansıtmayı yeğliyordu. O da ekseriyetle iktidar sözcüleri oluyordu.
ÜÇÜNCÜ SAYFA HABERLERİ YÜKTE
Siyasi haberlerden kaçan ve iktidara eleştirel lisan kullanmayan Kanal D, ATV, Star ve Show TV, haber bültenlerinin büyük kısmını Covid-19 pandemisi ve “üçüncü sayfa” haberlerine ayırmıştı. 20 Nisan akşamı yayımlanan haber bültenlerinde pandemiyle ilgili haberlere ATV’de 7 dakika, Kanal D’de 20 dakika, Show TV’de 13 dakika, Star TV’de 14 dakika yer verilmişti. FOX TV’de ise bu müddet 16 dakikaydı.
20 Nisan 2021 Ana haber bültenleri
Toplam mühlet Siyasi Pandemi Üçüncü sayfa haberleri
ATV 28 dakika 2 dakika 7 dakika 19 dakika
Kanal D 48 dakika 5 dakika 20 dakika 23 dakika
Show TV 50 dakika 6 dakika 13 dakika 31 dakika
Star TV 57 dakika 9 dakika 14 dakika 34 dakika
FOX TV 46 dakika 30 dakika 16 dakika –
ATV, Kanal D, Show TV ve Star TV’nin o akşam en geniş yer verdiği haberler, gazetelerin üçüncü sayfalarında yayımladıkları çeşitten haberlerdi. “Boşanma kademesindeki eşini sokak ortasında öldürdü”, “Kadın katili boksör müebbet mahpusa mahkûm”, “Kamu yerlerinden 300 milyonluk vurgun” üzere bayan cinayeti ve polisiye haberlerin yanı sıra “Kedisiyle dolaşan ebe”, “Kıymetlim dediği 27 yıllık arabası çalındı”, “Konuşan papağan Çakıl”, “Cebinden jeep anahtarı çıkan dilenci”, “Hindistan’da raylara düşen çocuk”, “Koşu bandının altına sıkışan çocuk” gibisi haberler bültenlerde birbirini izliyordu. Olağan bayan cinayetleri politik ve sosyolojik özünden sıyrılarak sıradan polisiye haberler olarak aktarılıyordu.
Üçüncü sayfa haberlerine geniş yer veren ATV, Kanal D, Show TV ve Star TV’nin haber bültenlerinin bir özelliği de “Kameralara yansıyan enteresan olaylar”, “Yurtta ve dünyada haber turu” üzere başlıklarla, internete yansıyan değişik imgelerin peşpeşe yayınlandığı “eğlencelik” kısımlar olmasıydı.
Korona ile ilgili gelişmeler bir yana bırakılırsa bu haber bültenlerinin hiçbirinde dünyada olup bitenlerle ilgili haber de yoktu. Bu televizyon kanallarının “magazinelleştirilmiş” bültenlerini izleyerek dünyadaki gelişmeleri öğrenebilmek mümkün değildi. Bu televizyon kanallarının haberciliğinin düştüğü durumu daha somut görmek isteyenler, yazının altına aldığım bu kanallarda yayımlanan haber başlıklarının listesine bakabilir.
EMEL HABERCİLİK VE REYTİNG OLSA
Beş televizyon kanalının haber bültenlerini bir günlük izlemek bile, ATV, Kanal D, Show TV ve Star TV’nin muhalefetin görüşlerine yer vermediğini, siyasi ve eleştirel haberlerden çok “üçüncü sayfa haberleri” yayınladığını anlamaya kafiydi.
Fakat tekrar de emin olmak için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Âlâ Parti Genel Lideri Meral Akşener’in 21 Nisan Çarşamba günü yaptıkları Meclis küme konuşmalarının, o akşam bu televizyon kanallarında nasıl yayınlandığına da baktım. Erdoğan’a ayrılan müddet ATV’de 6, Kanal D’de 3, Show TV’de 5, Star’da 5, FOX TV’de ise 1 dakikaydı. Akşener’in konuşması ise Kanal D’de 2 dakika, Show TV’de 1 dakika, FOX TV’de 1 dakika yayımlanmıştı; ATV ve Star’da hiç yer almıyordu.
ATV, Kanal D, Show TV ve Star TV’nin bültenlerinde 21 Nisan akşamı da “üçüncü sayfa” haberleri yeniden ağırlıktaydı. Başlangıçta siyasi haberlere kısaca değindikten sonra polisiye ve magazin haberlerine geçiliyordu.
Anlaşılan o ki, ATV, Kanal D, Show TV ve Star TV, kamu faydasına habercilik yapmaktan vazgeçmiş, insanları bilgilendirmek yerine siyasi haberlerden, skandallardan, yolsuzluklardan, bilumum ülke problemlerinden kaçıp “üçüncü sayfa” haberlerine sığınmış. Siyasi haberlere yük veren ve iktidara yönelik eleştirel lisan kullanan FOX TV ile bu kanallar iyice ayrışmış.
Ama ortada habercilik açısından bir gariplik var, siyasi haberlerin yüzde 10’lara indiği ve eleştirel lisan kullanmayan ATV, Kanal D, Show TV ve Star TV’nin haber bültenlerinin reytingi pek de parlak değil. Açıklanan reyting sonuçlarına nazaran, FOX TV’nin 20 Nisan akşamı yayımlanan haber bülteni, Total’de dördüncü, AB kümesinde üçüncü sıradaydı. Öbür dört televizyon kanalının haber bülteni birinci onda bile değildi.
Reyting sonuçları, asıl reytingin ve izleyici ilgisinin “üçüncü sayfa” haberlerinde değil de siyasi haberler ve iktidara eleştirel yaklaşımda olduğunu gösteriyor. ATV, Kanal D, Show TV ve Star TV üzere ticari yayın kuruluşların yöneticilerinin bu gerçeği görmemesi düşünülemez.
Pekala hem habercilikte hem de reyting yarışında geri kalmalarına karşın, neden siyasi haberler vermiyor bu televizyon kanalları? Tek açıklaması olabilir; o da siyasi iktidarın dayatmalarına teslim olmaları ve iktidarın çıkarını gözetimeyi haberciliğin üzerinde tutmaları.
Anlayacağınız bu televizyonların haber bültenleri de iktidarın zapturaptı altında…
MERAKLISINA NOTLAR:
20 Nisan 2021 akşamı ATV, Kanal D, Show TV, Star TV ve FOX TV bültenlerindeki haberlerin isimleri ve yaklaşık yayın mühletleri
ATV (28 dakika)
7 dakika- Korona tedbirleri, aşılamadaki gelişmeler, aşıların saklandığı depoda alınan tedbirler, polislerin korona baskınları, pencereden kaçanlar,
2 dakika- Bahçeli- Bre utanmazlar 104 amiralin 4 Nisan bildirisinin hesabını verin
1 dakika- Trol savcıya ihraç
2 dakika- Boşanma kademesindeki eşini sokak ortasında öldürdü
2 dakika- Oyun oynarken ırmağa düşen 5 yaşındaki kız öldü
1 dakika- Hindistan’da raylara düşen çocuk
1 dakika- Baba oğul 11. kattan asansörle yere çakıldı
2 dakika- Üzerine televizyon düşen bebek öldü
2 dakika- Değerlim dediği 27 yıllık arabası çalındı
2 dakika- Sıfır km diye aldığı araç hasarlı çıktı
1 dakika- Attan düşen jokeyin durumu ağır
2 dakika- Kamu topraklarını uydurma dokümanlarla satarak 300 milyon dolandıranlara operasyon
2 dakika- Üstgeçidi kullanan motorcular
1 dakika- Çin’de drone gösterisi
Kanal D (48 dakika)
2 dakika- Bahçeli: Fezlekeler bir an evvel getirilmeli,128 milyar dolar tartışmasına karşılık
1 dakika- Kayıp atlar MHP’den istifa getirdi
2 dakika- Nurettin Canikli, muhalefetin 128 milyar dolar tenkidine cevap verdi
20 dakika- Korona tedbirleri, kayıplar, sokak röportajları, aşı kuyruğu, polis baskınları, çeşitli ülkelerdeki gelişmeler…
3 dakika- Kaçakçılık Şube Müdürlüğü deposundaki yangın: Yangın çıktı kanıtlar yandı
3 dakika- Kamu topraklarını uydurma dokümanlarla satarak 300 milyon dolandıranlara operasyon
2 dakika- Tavandaki beton başına düştü
2 dakika- Muğla’daki sarsıntı hareketliliği nedeniyle yayılan yanardağ söylentisi
2 dakika- Attan düşen jokey ağır bakımda ömür uğraşı veriyor
2 dakika- Bayan katili boksör müebbet mahpusa mahkûm edildi
3 dakika- Kampanya yapıp fiyatı düşüren taksi sürücüsüne 427 TL ceza
1 dakika- Cebinden arazi aracı anahtarı çıkan dilenci
3 dakika- Çeşitli ülkelerden kameralara yansıyan değişik olaylar
2 dakika: Arhavi’de kedisiyle dolaşan ebe
SHOW (50 dakika)
2.5 dakika- Cumhurbaşkanı Erdoğan, Nurettin Canikli, Ömer Çelik, Bülent Turan ve AKP’lilerin “Döviz rezervi tartışması” hakkındaki açıklamaları,
1.5 dakika- Bahçeli, “128 milyar dolar nerede” diye soran muhalefete yüklendi
2 dakika- Kılıçdaroğlu, döviz rezervi tartışmasını sürdürdü
13 dakika- Türkiye’nin korona tablosu/ sokak röportajları /aşı kuyruğu, fırsatçı özel hastaneler. Polis baskınlarında pencereden kaçanlar, gece kulübüne çevrilen lokanta
2 dakika- Boşanma etabındaki eşini sokak ortasında öldürdü
1 dakika- Kamu yerlerini geçersiz dokümanlarla satarak 300 milyon dolandıranlara operasyon
1 dakika- Batman’da çocuk arbedesine anne babalar da karıştı
2 dakika- Adnan Oktar davasında tahliye edilen müridin sıhhat raporuna soruşturma
1 dakika- Bayan katiline iyi hal indirimi uygulanan mahkeme kararı
1 dakika- Lüks arabası olan dilenci
2 dakika- Zekeriyaköy’deki metruk bina
3 dakika- Polisten kaçarken ayağını kırdı
1 dakika- Emlakçıdan akıl almaz tuzak
2 dakika- Hipodromda can pazarı
2 dakika- 14. Katta tedbir almadan cam silen bayan
3 dakika- Yurtta ve dünyada haber çeşidi / Kısa kısa (İnternetten seçilen komik görüntüler)
3 dakika- Konuşan papağan Çakıl
1 dakika- Araba alırken çeyrek milyon dolandırdılar
1 dakika- Koşu bandının altına sıkışan çocuk
3 dakika- Kocasına salak diyen bayana nafaka şoku
1 dakika- Kağıt toplayan bayan ve kızına kumanyalarını veren Yunus polisleri
1 dakika- Sıradışı dostluk dikayesi: Arhavi’de kedisiyle dolaşan ebe
Star TV (57 dakika)
14 dakika- Korona tablosu, ağır hastalar artıyor, aşı kuyruğu, sokak röportajları, tedbirler, polis baskını sırasında camdan atlayanlar,
2 dakika- AKP Sözcüsü Ömer Çelik’in gri pasaportla insan kaçakçılığına ait açıklamaları
2 dakika: Kılıçdaroğlu, 128 milyar dolar nerede diye sordu
3 dakika- Bahçeli: 128 milyar dolar diyeceğinize 104 amiralin bildirisinin hesabını verin
2 dakika- Nurettin Canikli: 128 milyar doların buharlaşması sözkonusu değildir
2 dakika- Karnındaki bebeği ile koronaya yenik düştü
2 dakika- Korona savaşçısı polis de virüsten kaçamadı
2 dakika- Avrupa’da olağanlaşma uğraşı
3 dakika- Toplumsal aralık cezasına e-haciz
1 dakika- Muğla’da zelzele hareketliliği
2 dakika- İstanbul Emniyeti’nin deposunda korkutan yangın
2 dakika- Boşanma kademesindeki karısını yolda öldürdü
2 dakika- Batman’da çocuk hengamesine anne babalar da karıştı
1 dakika- Kamu yerlerini düzmece dokümanlarla satarak 300 milyon dolandıranlara operasyon
1 dakika- Üzerinden lüks araç anahtarı çıkan dilenci
2 dakika- Baba oğul 11. kattan asansörle yere çakıldı
2 dakika- Kanser hastasının ilaçları diğerine satılıyor
2 dakika- Ankara’nın göbeğinde tilki sürprizi
1 dakika- Suriyeliler Ankara sokaklarında birbirine girdi
1 dakika- Bitcoin tekrar çakıldı yatırımcılar şaşkın
2 dakika- Gram altın 463 lirayı gördü
2 dakika- Bu ramazan en çok mercimek aldık
2 dakika- İstanbul’un lale mevsimi başladı
2 dakika- Değişik imajlarla dünya çeşidi
Fox TV (46 dakika)
8 dakika- Korona tablosu, tedbirler, aşı kuyruğu, özel hastanelerdeki fahiş fiyat
6 dakika- Toplumsal medya cezasına e-haciz ve maske takma cezaları (K. Kılıçdaroğlu ve A. Cesur’un eleştirileri)
2 dakika- İzleyici bildirileri ve yorum
5 dakika- 128 milyar dolar tartışması (K. Kılıçdaroğlu, D. Bahçeli, A. Babacan, N. Canikli, L. Elvan’ın görüşleri)
4 dakika- 128 milyar doların satışı yasal mı? (K. Kılıçdaroğlu, L. Elvan, Ş. Kavcıoğlu, N. Canikli, F. Öztrak’ın görüşleri)
6 dakika- Rezervler ne durumda? İktidara nazaran artıda, muhalefete nazaran ekside
3 dakika- Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan’dan itiraf üzere açıklama
8 dakika- Belediyeler eliyle gri pasaportla insan kaçakçılığı
3 dakika- Emeklinin bayram ikramiyesi
1 dakika- Yorum”
Kaynak
Gazete Duvar
