Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Genel Lideri Mithat Sancar, katıldığı CAN TV’de gündemdeki gelişmelere ait değerlendirmelerde bulundu.
Sancar, 12 Eylül askeri darbesinin devleti yapılandırmanda restore planı olduğunu belirterek, “Uzun vadeli bir plandı ve çeşitli ayakları vardı. Bu ayaklarından biri ideolojik desteği, gayesi vardı. Bu ideoloji de Türkçülük ve İslam üzere iki ögesi vardı. Yani Türk-İslam sentezi diye uzun yıllar pazarlanan ideolojiyi, bir devlet sistemi olarak tekrar yerine oturtma maksadına yönelikti 12 Eylül darbesi. Bugün yaşadığımız şeylerin temellini o gün attıklarını söylerken, tam da bugünkü mevcut iktidar ideolojik temellere dayalı. Bu ideolojik temelleri de 12 Eylül asker darbesi atmış” dedi.
TOPLUMSAL VE SİYASAL BOYUT
Darbenin siyasal boyutuna değinen Sancar, “Bu siyasal boyutunda da siyaseti ehlileştirmek, devletçi iktidara hapsetmek, yani devletin müsaade verdiği çerçevede yapılacak bir faaliyet haline dönüştürmekti. Siyasetin özünü yok etmekti. Bunu da başardı. Bunu anayasasını ve uygulamasını da başardı. Fakat buna karşı direniş devam etti, ediyor. Siyasetin özünü yok etmek, siyaseti çıkar ve iktidar alakası üzerine hapsetmek üzere bir boyutuydu. Darbenin üçüncü boyutu ise toplumsaldır. Çoğulculuğu yok etmek ve toplumu daima vesayet altında tutmaktır. Yani toplumu, ülkenin problemlerinin tahliline katkısını kesmek. Böylelikle devleti, her şeyin belirleyicisi haline getirmek amaçlandı. Bu cumhuriyetin kuruluşunda da vardı, 12 Eylül bu maksadı restore etme ve hayata geçirme planını devreye soktu” sözlerini kullandı.
İNKAR VE ASİMİLASYON SİYASETLERİ
Sancar, 12 Eylül darbesiyle toplumun susturulmak istendiğini söyledi. 12 Eylül’ün toplumsal ayağında pasif hale getirme, toplumu özne olmaktan çıkarma amacı olduğunu vurgulayan Sancar, “Çoğulculuğu bütünüyle ortadan kaldırma, etnikçiliği yerleştirme. İnkar ve asimilasyon siyasetlerini en uç noktalara kadar getirecek bir sistem, bir rejim hedefliyordu. Diyarbakır zindanları bunun sembolü haline gelmiştir. Diyarbakır zindanlarındaki zulmün bu kadar konuşulmasının sebebi, Kürt halkına yönelik inkar ve asimilasyon siyasetlerinin Diyarbakır zindanlarıyla bütünleştirilmesidir” diye konuştu.
‘EN BÜYÜK DESTEKÇİ SERMAYE’
Sancar, darbenin ekonomik ayağına ait de şunları söyledi: “12 Eylül’ün bir de bir de ekonomik boyutu var. Neoliberal dünya sistemine Türkiye’yi entegre etme üzere çok kıymetli bir amaca sahipti. Bu nedenle bilhassa Amerika idaresinin koruyuculuğu ve dünya ekonomik sisteminin kıymetli aktörlerinin hepsinin bu idaresi desteklemesi bundandı. Yani Türkiye’yi neo-liberal sisteme bütünüyle entegre etmek. Neo-liberal ekonomik sistem her türlü sömürünün önünü açan dizginsiz kapitalizm demektir. Yozlaşmayla birlikte ahpap çavuş kapitalizmi demektir. Emeğin ve emek örgütlerinin bütünüyle bastırılması üzere bir amaçtır. Esasen 12 Eylül’e en büyük takviyenin patron örgütlerinden yani sermayeden geldiğini unutmayalım. Devrin patron sendikası liderinin ‘şimdi gülme sırası bizde’ kelamlarını unutmayalım.”
12 EYLÜL’LE HESAPLAŞMA
12 Eylül askeri darbesiyle “yüzleşme” yerine “hesaplaşma” kavramını kullanılmasının nedenleri üzerinde duran Sancar, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Yüzleşme, geçmişle hakikat temelinde bir münasebet kurmaktır. Yani geçmişte yaşananların hakikatini ortaya çıkarmaya yönelik bir kavramdır. Hesaplaşma ise adalet kavramını daha fazla öne çıkarıyor. Aslında ikisini birbirinden koparmak mümkün değil. Geçişme hesaplaşma yüzleşmeyi de kapsıyor. Geçmişle hesaplaşma ya da yüzleşme hakikat ve adalete yöneliktir. Geçmişe yönelik adalet de kıymetli bir gayedir, pahadır. Adalet yalnızca bugüne ya da geleceğe ait değildir. Geçmiş adaleti diye bir problem vardır. 12 Eylül Darbesi tüm bu maksatlara ulaşmak için pek çok zulüm yolunu devreye sokmuştur. Azap, gözaltılar, kayıplar, faili meçhul cinayetler ve yıllarca süren bir zulüm sistemi. Artık bu siyasetleri kimler düzenledi, kimler bu siyasetlerin uygulanması buyruğunu verdi, kimler uyguladı. Failler silsilesinin ortaya çıkarılmasını hedefliyoruz hesaplaşma ve yüzleşme derken. Fakat hesaplaşmanın geniş bir amacı var. O sistemi yaratan zihniyet, o zihniyeti hayata geçiren kurumlarla hesaplaşma onları değiştirme ve onların aksini hedefleyen kurumlar yerleştirme.
Hesaplaşma dediğimiz illa o devrin faillerin yargılanmasını hedeflemiyoruz. Hesaplaşmanın gayesine ulaşabilmesi için tüm o siyaset ve uygulamaların yaratan zihniyeti ve bu zihniyeti hayata geçirmeyi mümkün kılan kurumsal tertibi sorgulamak, uğraş etmek ve değiştirmek hesaplaşmanın temel maksadı budur. Bir kişi, ’12 Eylül’ü reddediyorum, darbelere karşıyım’ diyorsa, samimi olup olmadığını anlamak için şuna bakmak lazım; 12 Eylül zihniyetini sahiden reddediyor mu yoksa o zihniyeti devam ettiren bir tavır mu alıyor? Ya da 12 Eylül zihniyetinin yaşama geçirilmesini sağlayan kurumları reddediyor mu yoksa bu kurumları devam mı ettiriyor? Biz bugünkü iktidarın 12 Eylül’ün devamıdır derken, tam da bunu kastediyoruz. 12 Eylül ne yapmak istediyse bugünkü iktidar bunu daha da ileri taşımıştır. Bugünkü iktidar, tekçilik, toplumu bastırma, neo-liberal dizginsiz sömürü siyasetleri, inkarcılık, asimilasyon bu siyasetleri sürdürmektedir. ‘12 Eylül’ün ruhunu en iyi yaşatan iktidar kimdir’ diye sorarsanız AKP-MHP’dir derim. 12 Eylül’ün ruhunu sahiplenen iktidar bugünkü iktidardır.”
YENİ BİR BAŞLANGIÇ
HDP olarak 27 Eylül’de açıklayacakları deklarasyona dair Sancar, şunları söyledi: “Biz bu ülkede yeni bir başlangıç yapmak istiyoruz. 41 yıldır bu ülkede 12 Eylül’ün zihniyeti sürdürülüyor. 12 Eylül ve 12 Eylül’ün yolunu açan siyasetler ve zihniyetlerle hesaplaşarak yeni bir başlangıç yapmak istiyoruz. Artık Türkiye gerçek demokrasiye ve kalıcı barışa ulaşmalıdır. Bunun ana sütunları belirlidir. Demokrasiyi güçlü bir formda savunacak, yerleşmesi için program hazırlayacaksınız. Parlamenter sistemini bizde savunuyoruz fakat lokal demokrasiyle güçlendirilmesini istiyoruz. Lokal demokrasi de mahallî idarelere yetki ve kaynak gelirini teminat altına almayı tabir eder.
Şayet iktidarın merkezde ağırlaşmasını, tek elde yürütülmesini reddediyorsak, iktidarın yetkilerini dağıtmak zorundayız. Yasama, yargı ve yürütmeyi birbirinden ayıracak ve birbirine karşı denetleme yapabilecek formda düzenlenmesini istiyoruz. Merkezdeki yetkileri de yerele hakikat devretmek lazım. Yani lokal idarelerin pozisyonlarını anayasal teminata kavuşturmak lazım. Demokrasi fakat halkın iştiraki ve denetlemesiyle hayatta kalır. Bunun dışında her türlü garanti kırılgan ve geçicidir. Parlamenter demokrasiyi savunuyoruz ve bunun lokal demokrasiyle bütünleştirilmesini talep edeceğiz. Bunu deklarasyonla bir sefer daha tabir edeceğiz. İstişareler devam ediyor. Toplumun çeşitli bölümleriyle yaptığımız tartışmaların dataları konseylerimizde tartışacağız. Önümüzdeki hafta Meclis kurullarımızla, lokal idareler konferansımızı yapacağız. Bunların yerlerine kayyım atansa da vazifeden alınsa da onlarla da toplantı yapacağız. Son kesin biçimini vereceğiz. 27 Eylül Pazartesi günü Ankara’da halkımızla paylaşacağız.
Kürt sorunun demokratik tahlilinde güçlü demokrasi ve kalıcı bir barış gerekiyor. Bunun yolu da diyalog, müzakere ve demokratik siyasettir. Ana amaçlarımız bunlar. Bu gayelerimizi toplumun kesitleriyle tartışırken birebir vakitte siyasal ve toplumsal muhalefet ve demokrasi güçlerine de sesleniyoruz. Deklarasyonumuz yalnızca seçimlere dönük değildir. Önümüzdeki bir yıla dair yol haritamız olacak. Bunun tabi ki seçimlerle de ilişkisi olacaktır fakat seçimleri her şeyin önüne koymuyoruz. HDP’nin gücünü biliyoruz. HDP’nin gelecek programının adresidir. Topluma barış ve demokrasiyi getirmek için idarede yer almasını sağlamaktır. Siyasette kilit güç ve idarede de faal olmasını sağlayacağız.
‘ÜLKENİN ÇÖKÜŞE GİTTİĞİNİ GÖRDÜK’
Yani Türkiye’de geleceği tekrar inşa etme konusunda kıymetli bir fırsat yakaladık. Zira Türkiye’nin idaresinin ve zihniyetinin kurmak istediği sistemin en uç noktasına Cumhurbaşkanlığı Hükumet Sistemi denen ucube düzenle geldi. Ve bunun ülkeyi nasıl çöküşe götürdüğünü şahsen deneyimliyoruz. Bu evreye 2015 konsepti dediğimiz siyasetlerle gelindi. Cumhur ittifakı ortakları da temelinde bu zihniyeti savunuyorlar. Artık biz bu büyük bir fırsat var, çöküşü gördük. Ekolojik çöküşü gördük, sıhhat siyasetlerinde çöküşü gördük, devlet siyasetlerinde çöküşü gördük, siyasette çöküşü gördük, dış siyasette çöküşü gördük. Orman yangınlarından sel felaketlerine halkın nasıl kendi bahtını kendi belirlediğini gördük. Ve bir avuç sermayeye, bir avuç yandaşa halkın kaynaklarının nasıl peşkeş çekildiğini daima birlikte yaşıyoruz da.
Çöküşü restore edecek bir yol mu yoksa yeni bir başlangıç yolu mu? Yanıtını aradığımız soru budur? 12 Eylül zihniyetinden kurtulmak için kim hangi tercihleri yapıyor? HDP en geniş demokrasi ittifakını kurmak istiyor lakin bunu pazarlıkla yapmayı reddediyoruz. Pazarlık yoluyla seçimlere girmeyi reddediyoruz. Birileriyle pazarlık yaparak, seçimlere girmeyi katiyen yanlış buluyoruz. Yolumuz pazarlık değil müzakeredir. Amacımız bir yerden mevki, makam kazanmak değil bu ülkeye demokrasiyi ve barışı getirmektir. Güçlü demokrasi ve sağlam barışı getirmektir. Bunu da lakin müzakere ve diyalog formülüyle yapabiliriz.
‘FATURAYI HALK ÖDÜYOR’
Öncelikle ömrünü yitiren askerlerin ailelerine baş sıhhati diliyorum. Her giden can bizden gidiyor ve biz bu yüzden savaş siyasetlerine karşıyız. İdlib de kimlerin hâkim olduğunu ve iktidarın hangi siyasetlerini istediğini aslında biliyoruz. Fakat yaygın medya bunu saklıyor ya da çarpıtarak veriyor. Orada zati bir selefi cihatçı örgütler dünyası kurulmuş ve lokal birlikleri idaresi büyük ölçüde denetimi altına almış. Bu ve gibisi örgütler var. O kadar çok çete besledi ki bu iktidar Suriye savaşında o denli yıkıcı siyasetler izledi ki bunun faturalarını bu halk ödüyor.
‘SAVAŞ HAMLELERİ’
Ödemeye de devam etmemesi için savaş siyasetlerine dur dememiz lazım. İdlib’de bu taarruz öncelikle iktidarın yeni siyasetlerine karşı ataklar olduğu görülüyor. Savaşta atılımlar can ve kan üzerinden yapılır. Şayet İktidar bu siyasetlerden vazgeçseydi o vakit bu noktalara gelmezdi. Bu iktidarın Suriye siyasetinin en alıcı ve temel amacı Kürtlerin kazanım elde etmelerini engellemektir. Yani Kürtlerin kaybetmesi, kazanımlarını koruyamamaları için her türlü kirli ve karanlık alakaya girdi. İdlib’de Rusya ile pazarlıkla istikrar kurdu. Artık istikrarlar değiştikçe Rusya’nın cihatçı örgütlere yolu açması yahut öteki gündemler devreye sokması beklenmeyen bir durum değil. Daha evvel çok daha sayıda askerin hayatını kaybettiği akınlar da oldu.
‘ÖNCÜLÜĞÜ YAPMAYA HAZIRIZ’
Biz diyoruz ki temel yapması gereken savaş siyasetlerinden, Kürt düşmanlığından vazgeçmektir. Savaş siyasetlerinde inancı savaşın aleti ve kaynağı yapan anlayış son derece yıkıcıdır. Zulümden öteki bir şey vaat etmiyor. Bu iktidar hem burada hem de Suriye’de mezhepçi siyasetlerini sürdürüyor. O yüzden yeni bir başlangıç için bir mezhepçi yaklaşımdan, iki savaş gündemini hem içerde hem de dışarıda reddetmek, özgürlüğü temel almak gerekiyor. Bunları yapamazsak bizim bu yaratılan büyük bir yıkıntıyı halkın ziyan görmeyeceği formda onarmamız mümkün değil. Halk için halkçı bir idarenin yolunu açalım. Biz üzerimize düşeni yapmaya hazırız. Halk için halkın özgürlüğü, eşitliği, refahı için güçlü demokrasi ve sağlam barış yolunda yürümeye devam edeceğiz. Bu yolun öncülüğünü yapmaya da hazırız.” (MA)
Gazete Duvar
