Burcu Özkaya Günaydın
HATAY – Hatay’da geçtiğimiz günlerde Halkların Demokratik Partisi (HDP) tarafından düzenlenen ‘Halklar ve İnançlar’ buluşmasına katılan İstanbul Bağımsız Milletvekili Cihangir İslam ve Nor Zartonk İnisiyatifi üyesi Murat Mıhçı ile Ayasofya’nın cami yapılmasını konuştuk.
İstanbul Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedildiğinde Ayasofya’nın sembolik manası olduğu için fiyatlandırma yapılarak alındığını belirten Cihangir İslam, “Sebebi ise siyasi olmasıydı. Cumhuriyet’ten sonra 1934’te müzeye döndü Ayasofya kiliseye değil. Bakanlar Şurası kararı ortadan kalkınca cami oluyor. Soruyorum size 1934’te Erdoğan 2020’de Atatürk olsaydı birebir kararları mı alırlardı? Siyasi nedenleri olabilir bu kararların, incelenmelidir” diye konuştu.
‘AYIP NE KADAR BÜYÜKSE ÖRTÜ DE O KADAR BÜYÜK OLUR’
İslam, Ayasofya’nın tartışma konusu yapılarak tuzağa düşüldüğünü düşünüyor. Asıl konuşulması gereken sorunun, yüzde 30-35 olan genç işsizliği, dış borç ve berbat iktisat olduğunu söyleyen İslam şunları söyledi: “Hukuksuzluğun, haksızlığın üstü örtülmeye çalışılıyor. Sorun, ayıp ne kadar büyükse örtü o kadar büyük olmalı.” İslam, Ayasofya içinse 1934 kararı ortadan kalktığı için artık birtakım şeylerin daha rahat tartışılacağına, hususun akademik ve entelektüel alanda kıymetlendirilmesi gerektiğine de vurgu yaptı.
‘BATI İKİYÜZLÜ DAVRANIYOR’
Batı’nın Ayasofya konusundaki yaklaşımını da ‘ikiyüzlü’ bulan İslam, bunu Endülüs örneğiyle şöyle kıymetlendirdi: “Endülüs’te bugünkü ismi Kordoba olan kentte kentin eski ismini taşıyan Kurtuba mescidi vardır. İspanyolca’da ‘meskit’ olarak isimlendirilir. Meşhur sütunlu mescittir. Süper bir yapıdır. Endülüs sıradan bir yer değil. Hakikaten aydınlanmayı tetikleyen bir medeniyet olmuştur. Çoğulcu bir medeniyet. Kurtuba mescidinin mescidini iptal edip, müze yapıp, üstüne de bir Kordoba katedrali eklemişsiniz lakin bana Ayasofya’dan bahsediyorsunuz. Bundan sonra tartışmalar daha rahat olacaktır. Yalnızca İstanbul’da değil, dünyada sembolleşmiş eserler hakkında bir manada bir konsensüse ulaşılmalıdır.”
UNESCO’nun Ayasofya’ya ses çıkarıp, yeniden UNESCO müdafaasında olan Kurtuba Cami’nin Kordoba Katedrali, İşbiliye Cami’nin Sevilla Katedrali yapılmasına sustuğunu vurgulayan İslam, “1176’da Endülüs’te yapılan Kurtuba Cami bugün Kordoba katedrali olmuş. 1987’de dünya kültür mirası kabul edilmiş. UNESCO bunu gündeme getirmemiş. İşbiliye Cami Sevillla Katedrali olmuş. 1984’te UNESCO listesine anılmış. Bunu görmüyorsanız Ayasofya’yı konuşamazsınız. Ancak ben oradan bakmıyorum. Batı’nın yanlışı onların sorunu. Müslümanların ahlakı ile soruna baktığımızda şunu görüyoruz ki Müslümanlar gittikleri her yerde başka dinlerin garantörü olmuş, ibadethanelerine karışmamıştır. Ben buradan bakıyorum olaya” dedi.
‘DİNDARLARA KARŞIN MÜZE YAPILMIŞTI’
Ayasofya’nın Cumhuriyet devrinde müze yapılmasının da tüm dindarlara karşın olduğunu, bunun resmi ideolojinin, dindar halkın kararına hiç hürmet göstermeden aldığı bir karar olduğunu kabul ederek hususa bakmak gerektiğinin altını çizen İslam, devamla şunları söyledi: “Belli formüller üretilebilir. Ulus devlet alternatif formüllere çok sıcak bakamaz. Artık değil fakat daha ileri vakitte akademik seviyede hususa bakılabilir. Bundan sonra izlenecek yol da değerli. İçeride nezaket, dışarıda diplomasi… İbadethane olması dışında kültürel niteliğinin korunması ve dışarıda Müslümanları ve mescitleri maksat haline getirmemek üzerine çalışılmalı.”
Nor Zartonk İnisiyatifi üyesi Murat Mıhçı
‘AZINLIKLARLA BAĞ GERİ GİTTİ’
Ayasofya’nın cami yapılmasına Türkiye’deki Hristiyanların çok şaşırmadığını lakin Avrupa ve Rusya’daki Hıristiyanlarda ani bir tesire neden olduğunu söyleyen Nor Zartonk İnisiyatifi üyesi Murat Mıhçı ise, “Bu da doğal. Hem Ortodokslar hem de Katolikler için değerlidir Ayasofya ve Rusların kiliseye bağlanmasında temel etkiydi” dedi. Müzakere periyodu bittikten sonra AK Parti’nin iktidarının başlangıcındaki azınlıklarla olan bağının büsbütün aksi istikamete gittiğini belirten Mıhçı: “Vakıf mülklerinin iadesi varken bugün bırakın iadesini geri almaya dönüştü. Ayasofya Kilisesi’ne yalnızca dini mabedi mescide çevirmekten öte bakmak lazım. Bu atak Lozan Anlaşması’nın 42. Maddesi’nin ihlali manasına geliyor. Lozan’ın 42. Hususu her iki tarafın da kilise, havra üzere mülklerinin korunmasındaki kelam birliği imzasıdır. Aslında mülkü cami yapmaktan öte Lozan’ın ihlali olarak görmek lazım.”
Bu atak ile Avrupa’da İslamafobi, Türkiye’de ise Hıristiyanafobinin artabileceğine dikkat çeken Mıhçı: “Siyaseten de önemli bir ileti içeriyor. Lozan’ı ihlal ederek, tanımayacağınız manasına getirmiş oluyorsunuz. Bir sene evvel ‘Ayasofya’ya ne gerek var Sultanahmed’i dolduramıyoruz’ derken artık Ayasofya gündeme geliyor. Bundan sonraki süreci daima birlikte göreceğiz.”
Gazete Duvar