Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) HDP’nin evvelki periyot Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş’la ilgili Türkiye’den savunma istedi. Daha evvel Demirtaş’ın derhal hür bırakılması tarafında karar veren AİHM bu kere Kobane soruşturması nedeniyle Türkiye’den savunma istedi. Demirtaş’ın avukatları Benan Molu, Ramazan Demir ve Mahsuni Karaman AİHM’in Türkiye’den savunma istemesini kıymetlendirdi.
AİHM: AYM TESİRLİ BİR İÇ HUKUK MU?
AİHM, AYM’nin Kasım 2019’dan beri Demirtaş’ın müracaatıyla ilgili karar vermemesi nedeniyle “tutuklulukla ilgili müracaatlarda hızla karar verme yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğini” ve “AYM’nin Demirtaş için tüketilmesi gereken tesirli bir iç hukuk yolu olup olmadığını” da sordu. Demirtaş’ın avukatları Benan Molu, Ramazan Demir ve Mahsuni Karaman AİHM’in Türkiye’den savunma istemesinin akabinde yaptıkları açıklamada şunları söyledi: “AİHM, Büyük Daire kararı ile Kobane soruşturmasında tutukluluk münasebeti yapılan kanıtları de incelemiş ve Selahattin Demirtaş’ın 4 yıldır tutuklu olduğu olgu ve olaylar ile Kobane soruşturması kanıtlarının tıpkı olduğunu kıymetlendirerek halihazırda çürütmüş olduğu bu kanıtlardan ötürü tekrar tutuklanan Demirtaş’ın tahliyesine karar vermişti. AİHM bugünkü bildirimi ile Kobane soruşturmasının aslına girmeye karar verdi. Bu bağlamda bilhassa 9 Haziran 2020 tarihinde Anayasa Mahkemesi’nin Demirtaş’ın kendi önünde devam 5 tane başvurusunu birleştirip verdiği kararda ikinci tutukluluk başvurusunu incelemekten kaçınması konusunda AYM’nin Demirtaş evrakı özelinde tesirli bir iç hukuk yolu olup olmadığını sorması çok kıymetli. AYM’nin, AHİM’nin Büyük Daire kararını boşa çıkarmak için ve AİHM’den farklı hiçbir şey söylemeyen kararında ikinci tutukluluk müracaatının bütün yazışma ve basamakları bitmiş olmasına karşın neden incelemediğini de AYM’nin Demirtaş için tesirliliğini de tartışarak mercek altına almış oluyor. AİHM ayrıyeten bugüne kadar ki inceleme sürecinden farklı olarak Demirtaş’ın söz özgürlüğü ile temaslı olarak 18. hususun ihlal edilip edilmediğini de sordu. Bunu Kürt siyasetçiler için birinci kere inceleme konusu yaptı AİHM.”
AİHM’İN CEVAP İSTEDİĞİ SORULAR…
– Müracaatçı, Sözleşme’nin 35/1 unsuru uyarınca iç hukuk yollarını tüketmiş midir? Bilhassa, müracaatçının 7 Kasım 2019 tarihli müracaatının hâlâ AYM önünde beklediği ve AYM’nin 9 Haziran 2020 tarihli kararında müracaatçının mevcut tutukluluğuyla ilgili başvuruyu karara bağlamayı tercih etmemesi dikkate alındığında, AYM’ye kişisel müracaat Sözleşme’nin 35. hususu altında tesirli bir müracaat yolu olarak kabul edilebilir mi?
– Müracaatçının tutukluluğu Sözleşme’nin 5/1 hususunu ihlal etmiş midir? Bilhassa, müracaatçının Ankara Ağır Ceza Mahkemesi önünde 2017 yılından bu yana yargılandığı davada isnat edilen hatalar dikkate alındığında, 20 Eylül 2020 tarihinde Ankara Sulh Ceza Hakimliği’nin verdiği tutuklama kararı ulusal hukukla uyumlu mudur? Buna ek olarak, müracaatçının tutukluluğu Sözleşme’nin 5/1-c unsuru uyarınca bir hata işlediğine dair “makul şüphe”ye dayanmakta mıdır? (Mergen ve Öbürleri, Yüksel ve Diğerleri)
3) Sözleşme’nin 5/3 hususu altında, lokal mahkemeler müracaatçının tutukluluğu için ilgili ve kâfi münasebetleri sunmuş mudur? Ek olarak, müracaatçının tutuklu kaldığı mühlet, tıpkı husus uyarınca “makul süre” koşulunu karşılamakta mıdır? (Buzadji v. Moldova)
4) Anayasa Mahkemesi önündeki süreç, Sözleşme’nin 5/4 unsurunda aranan yükümlülükler ile uyumlu mudur? Bilhassa, Anayasa Mahkemesi, kelam konusu başvuruyu ‘süratle’ ele almış mıdır? (Ilnseher v. Almanya, Kavala v. Türkiye)
5) Müracaatçının ve avukatlarının soruşturma evrakına erişimlerinin olmaması nedeniyle, müracaatçı, Sözleşme’nin 5/4 hususu uyarınca tutukluluğunun hukukiliğine, tutuklama ve tutukluluk halinin devamı kararlarına tesirli bir biçimde itiraz etme imkanı bulmuş mudur? (Şık v. Türkiye)
6) Sözleşme’nin 10. hususu uyarınca müracaatçının söz özgürlüğü ihlal edilmiş midir? Edilmişse, bu müdahale kanun ile öngörülmüş müdür ve demokratik bir toplumda gerekli midir?
7) Kelam konusu tutukluluk, Sözleşme’nin 5. ve 10. unsurlarıyla temaslı olarak Sözleşme’nin 18. hususunu ihlal etmekte midir? Bilhassa, müracaatçının 20 Eylül 2019 tarihinde ikinci sefer tutuklanması, 18. unsura karşıt bir maksat taşımakta mıdır? Taşımakta ise, bu durumda müracaatçının ikinci sefer tutuklanmasındaki “baskın amaç” nedir? (Merabishvili v. Gürcistan, Navalnyy v. Rusya)
Hükümet’ten, 20 Eylül 2019 tarihinden bu yana verilen tutuklama ve tutukluluk halinin devamı kararlarının ilgili kısımlarının Fransızca çevirisini göndermesi beklenmektedir.
Gazete Duvar
