DİYARBAKIR – Ortada bir insanın terli yüzünü yalayan bir rüzgar çıkıyordu. Vakit akşam üstüne hakikat ilerliyordu fakat hava hâlâ sıcaktı. Rüzgar, ortada ve kısacık esiyor olsa da, iyi geliyordu. Ateşin başındaki bayanlar rüzgar her estiğinde başlarını üst kaldırıyorlardı güya. Rüzgarı yüzlerinde, derilerinde daha iyi hissedebilmek için. Çocuklar kendi ortalarında oyun oynuyorlardı. Ateşe her yaklaştıklarında azar işitiyorlardı annelerinden.
Etraftan topladıkları çalı çırpıyla yaktıkları ateşte biber ve patlıcan közlüyordu bayanlar. Bayanların ikisi ateşten aldıkları patlıcanları çıplak, alışkın, mahir elleriyle soymaya çalışıyorlardı. Parmakları simsiyahtı ve katiyen çok yanıyordu.
Biraz ötede birkaç bayan kurutmak için biber ve patlıcan hazırlıyorlardı. Sapını kestikleri bibere ellerindeki bıçakla vuruyor, biberin içinde kalan çekirdekleri silkeliyorlardı. İçini boşalttıkları biber ve patlıcanları ipe geçirecekler, ipe geçirilmiş biber ve patlıcanları konutlarının balkonlarında ya da uygun gördükleri güneş gören öteki bir yerde kurumaya bırakacaklardı.
Günler kısalmıştır, güneşin kararı erken bitiyor ve bazen nereden estiği belirli olmayan rüzgar akşam üstleri kendisini daha güçlü hissettirmeye başlamıştır. Mevsim dönüyor, yaz bitiyor demektir bu. Ancak tekrar de yazın bittiğini, Diyarbakır’ın kışa hazırlandığını gösteren temel görüntü bayanların bu faaliyetidir. Diyarbakır’da, Ağustos’un ikinci yarısında, daha çok fakir semtlerde görünür bu görüntü. Bayanlar dolmalık biber ve patlıcanları ipe dizerek balkonlara asar, közledikleri patlıcanları derin dondurucuda saklayarak kışa hazırlık yapar.
Zahmetli bir iş. Ağustos sıcağında ateşin başında çalışmak işin en zahmetli kısmı üzere geliyor bana. İşin en keyifli kısmı ise imece tarzı yapılıyor olması. Akrabalar, komşular, arkadaşlar akşam üstü boş bir yerde toplanarak ateş yakıyor, kışlık yiyeceklerinin bir kısmını bu ateşte hazırlıyorlar. Ateşi harlarken, patlıcanları soyarken çektikleri eziyeti, sonu gelmez üzere görünen muhabbetle hafifletiyorlar.
ŞÎLAN’IM OLSA ÇABUK BİTERDİ BU İŞLER
Sorular arka arda gelince, “Hele otur” dedi bayan, “Otur o denli konuşalım.” Çömeldim. Birkaç modüle böldü patlıcanı, sonra içlerini oydu. O kadar pratik yapıyordu ki izlemekte zahmet çekiyordum. Bunu ona da söyledim, “Çok süratli yapıyorsun” dedim. Bu iltifatın güzeline gittiğini gülerek gösterdi. Çabucak sonra acıyla gölgelendi yüzü. “Benim Şîlan’ım da çok hoş yapardı” dedi. İç çekti. “Küçücüktü elleri, incecik, kalem üzereydi parmakları.”
Bayan ağlayacak sandım. Onunla birlikte çalışan bayanlar da o denli sanmış olmalıydı ki müdahale ettiler, “Gelecek inşallah, az kaldı” dediler.
Şîlan’a ne olmuştu? Merak ettim lakin soramadım. Bayan, “Şimdi burada olsaydı yardım ederdi, hemencecik bitirirdik bunları” dedi. Beni ve etrafındaki bayanları unutmuş üzereydi. Elleri mi ağırlaşmıştı, bana mı o denli geliyordu? Bıçak, güya daha ağır ve özensiz oyuyordu patlıcanın içini. Hiç farkında olmadan bayanın yarasına dokunmuş, acısını depreştirmiştim. Canım sıkıldı birden, kendime kızdım. “Abla” dedim çekinerek, “seni üzmek istemedim.”
DÖRT YILDIR ZİNDANDAYIM
Beni duymamış üzere, “Sen gazetecisin abê, bilirsin, politikler için af var mı yok mu, onu söyle” dedi bayan. Bir defa daha ne diyeceğimi bilemedim.
Politikler için ufukta af falan görünmüyordu zannımca. Ancak bunu, gözlerini bana dikmiş, ağzımdan çıkacak cümleyi merakla bekleyen bayana söylemeli miydim? “Bilmiyorum abla” dedim, sonra bayanın umudunu tamamıyla kırmamak için, “Hiç muhakkak olmaz bunların ne yapacağı” diye ekledim.
“Hiç aşikâr olmaz” diye tekrarladı bayan, gözlerini elindeki patlıcan kesimine çevirerek. Patlıcanın içini ağır ağır oyarken devam etti: Şîlan’ım öğretmen olacaktı. İki yılı kalmıştı. Sonra meskenden alıp götürdüler. ‘Terör’ dediler Şîlan’ıma. Dört yıldır o zindanda, ben zindanda. Gün nasıl doğuyor, nasıl batıyor dört yıldır hiç bilmiyorum.”
İsmiyle seslenerek, “Yeter” dedi bayanlardan biri, “Kendini de çocuklarını da bizi de perişan ettin” diyerek serzenişte bulundu. Bunu söylerken karşısında oturan bayanı işaret etmişti. İşaret ettiği bayan yaşlıydı ve gözlerinden yol yaşlar süzülüyordu. Konuşmadan, bıçak tutan elinin karşıtıyla yanaklarını sildi yaşlı bayan.
Şîlan’ın annesi, “Bak bunun oğlu yirmi yıldır zindanda. Yirmi yıl. Gidip göremiyor da. Sen bana biberi, patlıcanı soruyorsun. Biz bunları her yıl yapıyoruz. Adettir bizde. Adettir ancak nasıl yiyoruz, boğazımızdan nasıl geçiyor, onu sor. Şîlan’ım en çok biber dolması seviyordu. Artık yiyebiliyor mu? Biberi ne vakit elime alsam aklıma bu geliyor, haram oluyor elimdeki biber.”
ELLERİ İSLİYDİ, SİMSİYAHTI
Öfkeyle tasa ortasında gidip geliyordu sesi. Öteki bayan, yaşlı olan, gözyaşlarını silmiş, “Oğlum ne namussuzluk yaptı ne kabahat etti. Onlar ‘Terör’ desin, bizim başımız dik” dedi. Elindeki işi bırakmamış, bizden yana bakmamıştı. Sesinde gurur vardı ve tahminen 20 yıldır birebir kelamları tekrarlıyordu oğlunu soranlara.
O konuşunca herkes susmuştu. Sessizlik kısa sürmüş olsa da söyleyecek kelam bulamadığım için çok uzun gelmişti bana. Ne konuşabiliyordum ne de gidebiliyordum.
Sessizliği yeniden yaşlı bayan bozdu: “Önümüzdeki ay duruşması var Şîlan’ımızın. İnşallah hür kalacak.”
Bütün bayanlar bu temenniye “İnşallah” diye karşılık verdi. Bayanlardan biri, ellerini açıp gökyüzüne baktı, “İnşallah bütün hapislerimiz hür kalır. Onlar da yapacağımız dolmalara yetişirler. İnşallah. İnşallah” dedi ve ellerini yüzüne sürdü. Elleri isliydi, simsiyahtı.
Şîlan’ın annesi, Oyyy xwedê, ma istikrar me deriye nagihêje te” (Allah’ım bir tek bizim sesimiz mi ulaşmıyor sana) dedi.
EYLÜL’E AZ KALMIŞTI
Eylül’e az kalmıştı. Diyarbakır bir feci sıcak yazı daha geride bırakmaya hazırlanıyordu. Telaşla umut ortasında gidip gelen Şîlan’ın annesi biberlere ip geçiriyordu. Oğlu yirmi yıldır mahpus anne, yirmi yılda tüketemediği gözyaşlarını göstermemeye çalışıyordu. Öteki bayanlar, kim bilir hangi telaşla ya da acının beden bulmuş hali bayanlara duydukları hürmetten, yalnızca susuyorlardı.
Akşam karanlığı çökecekti birazdan ve bayanları yapacak işleri vardı daha. Rüzgar, suratını ortada düşürse de, kesintisiz esmeye başlamıştı. Çocuklar sevinçliydi. Ateşe yaklaştıkça işittikleri azar sevinçlerini bozmuyordu. Şîlan, artık, şu anda ne yapıyordu?
Vedalaştım bayanlarla. Hayatımın en sıkıntı vedasını birinci defa gördüğüm ve muhtemelen bir daha göremeyeceğim bayanlarla yaptım. Boş yerden çıkıp çok katlı binaların ortasında gözden kaybolmuştum. Bayanların acılı, gururlu, metanetli bakışlarını sırtımda hissederek.
Şîlan’ın Eylül’de duruşması vardı. Tahminen bu yüzden “Eylül’de Gel” müziğini hatırladım. Müzik hoş ve bekleyen aşık hissini iyi çeviri ettiği için hiç eskimeyecek, daima genç kalacak. Fakat birden fark ettim, müziğin yalnızca nakarat kısmını hatırlıyordum. Keder etmedim. Şîlan bu Eylül’de de gelmeyecekti tahminen annesine, sokağına, özgürlüğüne. Yirmi yıldır mahpus yatan oğul üzere tahminen o da daha birçok Eylül’ü dört duvar ortasında geçirecekti.
Temel keder buydu.
Gazete Duvar
