Arap dünyası geçtiğimiz hafta en çok Libya’daki ateşkesi, Birleşik Arap Emirlikleri ile İsrail ortasındaki muahedeyi ve Lübnan’ın eski başbakanı Refik Hariri suikastıyla ilgili milletlerarası duruşmanın kararını konuştu.
Uzun müddettir İsrail ile olağanlaşmanın altyapısını hazırlayan Birleşik Arap Emirlikleri nihayet İsrail ile resmi münasebetlerini açıkladı. Arap dünyasından kelam konusu “normalleşme” mutabakatına sert yansılar gelirken BAE, mutabakatın Filistin davasına hizmet ettiğini savunuyor. BAE’ye nazaran bu muahede İsrail’in Batı Şeria’yı ilhak planını engelliyor. Lakin İsrail Başbakanı Bünyamin Netenyahu, ilhak planının uygulanacağını açıkladı.
Libya’da ise BM tarafından tanınan Ulusal Mutabakat Hükümeti ise Tobruk’taki Temsilciler Meclisi’nin ateşkes duyuru etmesi, bütün milletlerarası kamuoyu tarafından olumlu karşılandı. Kelam konusu ateşkesin, kalıcı bir siyasi tahlil muahedesine taban hazırlayacağına dair beklentiler olsa da, bunun tam aksisi olarak, ateşkesin savaşan tarafların soluklanması için bir orta niteliğinde olduğunu savunanlar da az değil.
15 sene evvel bombalı bir suikastla öldürülen Lübnan’ın eski başbakan Refik Hariri için Lahey’de kurulan duruşmanın kararını açıklaması geçtiğimiz hafta yalnızca Lübnan’da değil, bütün Arap dünyasında en çok konuşulan gündem başlıklarından biri oldu.
Duruşmanın Hariri suikastıyla ilgili suçlanan Hizbullah liderliği ve Suriye idaresinin karıştığına dair bir delil olmadığını açıklaması Arap dünyasında farklı biçimde karşılandı. Suudi Arabistan öncülüğündeki Körfez ülkelerinin medyası Hizbullah’ın örgüt olarak aklanmasını sert bir biçimde eleştirirken birtakım müellifler bu kararla Refik Hariri’nin tekrar suikasta uğradığını yazdı.
Hizbullah’ın içinde bulunduğu “direniş eksenine” yakın medya ise, bu kararın malumun duyurusu olduğu formunda yorumlara yer verdi. Hizbullah, Hariri suikastıyla kedisine yönelik komplo kurulduğunu savunuyordu.
‘BAE’Yİ İSRAİL İLE MUAHEDEYE İTEN SEBEP NE?’
“Daha evvel İsrail ve Birleşik Arap Emirlikleri ortasında askeri, güvenlik ve iktisat hususlarında mutabakatlar yapılmıştı. Fakat bu sefer bu muahedeler tam anlamıyla bir ittifaka dönüştü. Arap dünyasının liderliğini isteyen fakat tıpkı vakitte da bu hususta kendini aciz hisseden BAE’yi bu taraftaki istekleri onu bu ittifaka itti.
Esasen BAE yöneticileri siyasetten anlamıyorlar ve kendilerine ilişkin olmayan bir şeyi, Filistin’i satmaya çalışıyorlar. Hayatta gerçekleşmeyecek bir hayalin yani İran’a karşı koyabilme hayalinin peşinde koşuyorlar.
Kelam konusu muahededen doğal olarak hiç kimse Filistinlerin yararına bir şey göremiyor. Hatta bu muahedenin Batı Şeria’nın ilhakını önlemek için yapıldığı palavrasını Netenyahu da kanıtladı ve ilhakın aşikâr periyotlara yayılarak yapılacağını belirtti.
BAE işlediği bu kabahat ve palavraları için hiçbir münasebet bulamıyor. Öteki yandan ise İsrail’in bundan büyük çıkarı olacak. Bu mutabakat İsrail’e büyük bir Arap pazarının kapılarını açacak.” (Ammar Deyyub / El Arabi El Cedid gazetesi)
‘BAŞKA ARAP ÜLKELERİ DE İSRAİL İLE NORMALLEŞECEK’
“Birleşik Arap Emirlikleri, daha evvel kulislerin gerisinde döneni ortaya döktü ve İsrail ile olağanlaşma mutabakatını açıkladı. Bu mutabakat hiç kimse için sürpriz olmadı. Bugün herkes, birden fazla Arap rejiminin İsrail ile olan sıcak ve iyi ilgilerini biliyor. BAE’nin adımı da yeni değil, yalnızca daha önce var olanın açıklanmasıdır.
İsrail bayrağının BAE semalarında dalgalanması Büyük İsrail hayalinin pratikteki uygulamasından öbür bir şey değildir. Hiç elbet bu adımı kimi Arap devletlerinin benzer adımları izleyecek. Evet, İsrail bayrağını Körfez-Arap yarımadasındaki kimi başkentlerde dalgalandığını göreceğiz. Burada BAE bayrağının İsrail’de dalgalanmasıyla, İsrail bayrağının BAE’de dalgalanmasını da birbirine karıştırmamak lazım. Çünkü birincisi sembolik, ikincisi ise kesin ve manalı bir sonuçtur.
Bunun yanı sıra, işgal devleti ile olağanlaşan yöneticilerin bütün bu detayları bilmediği söylemek de mümkün değil. Zira bütün gerçekleri çocuklar bile biliyor. Pekala madem, olağanlaşmanın Filistin’e huzur getirmeyeceğini bilmelerine karşın neden bu adımları atıyorlar?
Karşılık bütün açıklığıyla Arap hükümdarların bakış açısıyla ilgilidir. Bunlara nazaran İsrail ve çobanları zafere ve dünyada bütün alanlarda egemen olmaya koşuyor. Dolayısıyla bedavadan olağanlaşma onlar için koltuklarını koruyacak ve gerçek cet oynamak anlamına geliyor. Aşağılayıcı olsa bile.” (Muhammed El Omar / Filistin El Kuds gazetesi)
‘ARAP YÖNETİCİLERİ KENDİLERİNİ BİR KERE DAHA KANITLADI’
“Arap yöneticileri kendi halklarının değil, Batı’nın çıkarları doğrultusunda hareket eden kuklalar olduklarını bir sefer daha kanıtladılar. ABD-İsrail-BAE muahedesi da bu bağlamda hem Amerikan Başkanı Trump’ı hem de İsrail Başbakanı Netenyahu’yu varoluşsal bir krizden çıkarmak için geldi. Her iki taraf da bunun için kendilerine alışılmış bir yapıyı kurban vermeyi kararlaştırdılar. Bu çerçevede sıra her iki ülkeyle alakaları olan BAE yöneticilerine geldi.
BAE yöneticilerinin, bu mutabakatın Filistin’in geriye kalanının ilhak edilmesini önlemek için yapıldığı tarafındaki açıklamaları yarar sağlamıyor. Çünkü İsrail Başbakanı Netenyahu, mutabakatın yapıldığı gün, Batı Şeria’nın ilhak edilmesi planının rafa kalkmadığını ve ABD Başkanı Trump’ın talebi üzerine ertelendiğini söyledi.
İşin açıkçası BAE yöneticilerinin İsrail ile olan muahedesi zamanlaması dışında pek de sürpriz olmadı. Olağanlaşmaya dair istekleri ve gayretleri daha evvel medyaya yansıyan karşılıklı ziyaretlerle belirliydi. Sonuçta BAE yöneticileri de oturdukları koltukta kalabilmek için şeytanla bile ittifak yapabilecek Arap grubunun bir kesimi.” (Mustafa El Ubeydi / Kuds El Arabi gazetesi)
‘AKDENİZ’İN BAHTI LİBYA KRİZİNE BAĞLI’
“Şu ana kadar vekâlet savaşlarında kullanılabilecek bir deniz modeli olmadığı için Doğu Akdeniz’de ve güneyde konuşlanmış deniz filoları ve donanma kesimleri ortasındaki en ufak bir sürtüşme büyük devletler ortasında büyük bir savaşa dönüşür. Ki bu ülkelerden kimileri NATO üyeliğini paylaşıyor, kimileri da Moskova’dan ABD’ye kadar memleketler arası stratejik ilişkilere sahip.
Libya için hengame etmek isteyen kelam konusu bu ülkeler, denizde rastgele bir sürtüşmeyi ve askeri güce yönelmeyi engellemekten yana oldukları için vekâlet savaşı burada da mümkün görünüyor. Libya, Güney Akdeniz kıyılarının ortasında bulunuyor ve Akdeniz’in en uzun kıyılarına sahip. Münasebetiyle kim bu kıyıyı denetim ederse, büyük bir deniz alanını denetim etmiş olacak.
Şayet son ateşkes anlaşması yaşarsa ve silahların susması parlamento ve başkanlık seçimleriyle taçlandırılacak bir sürece taban hazırlarsa, Doğu Akdeniz’e huzur gelebilir. Lakin durumlar olduğu üzere kalır yahut daha da berbata giderse ya da Sirte-Cufra çizgisi kızışırsa Akdeniz’de tsunami tesiri yaratacak büyüklükte dalgalar yükselecek ve her yeri tesiri altına alacak. Münasebetiyle problem, Libya krizinin sonucuna bağlıdır: Savaş ya da barış.” (Oraib El Rintavi / Ürdün el Destur gazetesi)
‘LİBYA’DA ATEŞKES NE MANAYA GELİYOR?’
“Libya’da cuma günü duyuru edilen ateşkes, uzun vakitten beri devam eden krizde birinci değil. Ayrıyeten, Tobruk’taki temsilciler meclisi ve Trablus’taki Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin beyanlarının içeriğinde göze çarpan uzaklık de son olmayacağını gösteriyor.
Ateşkesle ilgili en fazla göze çarpan konu, memleketler arası bürokrasiden gelen olumlu reaksiyonlar ve bu adımı bir zafer olarak pazarlama yarışı oldu. Bu türlü bir ortamda bu gelişme epeyce makbul sayılabilir. Lakin bu ateşkes Libya’da bir barışı ve istikrarı getireceğinden değil, Libya krizine müdahil olan ve çıkarı olan tarafların hepsinin yorulduğu ve nefes almak için vakte muhtaçlıkları olduğundandır.
Libya krizine müdahil olan taraflar, mevcut şartlarda bir ateşkesin herkes için bir çıkış yolu olduğuna inanmış durumda. Çünkü, ne savaş ne de barış hali, uzun süremezdi ve taraflar ortasındaki güvensizlik ışığında denetim edilmesi daha sıkıntı çatışmaları beraberinde getirebilirdi.” (Muhammed Ebul Fadl / Londra merkezli El Arab gazetesi)
Gazete Duvar
