Arap dünyasında geçtiğimiz haftanın ana gündemi, Arap-İsrail yahut Körfez-İsrail olağanlaşması, ABD’nin Filistin için alternatif idare arayışları, Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Lideri Fayiz El Serrac’ın istifasıyla ilgili tartışmalar ve Trump’ın geçmişte Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ı öldürmek istediği istikametindeki açıklamalarıydı.
Birleşik Arap Emirlikleri’nden sonra Bahreyn’in de Beyaz Saray’da ABD Lideri Trump’ın öncülüğünde İsrail ile olağanlaşma mutabakatı imzalaması, önümüzdeki günlerde diğer devletlerin de birebir muahedeyi imzalayacağı istikametindeki beklentileri daha da arttırdı.
Filistin basınında Körfez ülkelerine yönelik ağır tenkitler yer alırken, başta Suud ve BAE medyası daha evvel Oslo mutabakatıyla İsrail’i tanıyan FKÖ’yü ve Yaser Arafat’ı hatırlattı. Körfez basını, Arap medyasında çıkan “Karşılıksız normalleşme” tenkitlerine karşı ise, BAE’nin olağanlaşma mutabakatıyla İsrail’in Batı Şeria’yı ilhak etmesinin önüne geçtiğini savunuyor.
ABD’nin İsrail’deki büyükelçisi David Friedman’ın bir İsrail gazetesine verdiği demeçte, ABD idaresinin Mahmut Abbas yerine Filistin idaresi için Muhammed Dahlan ismi üzerinde çalıştığını söylemesi “normalleşme” tartışmalarını daha da alevlendirdi.
Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Lideri Fayiz El Serrac’ın ekim sonuna kadar vazifesi bırakmak istediğini açıklamasıyla Arap basınında Libya idaresine en iyi alternatifin kim olduğuyla ilgili tartışmalar tekrar yer almaya başladı. Kimi çevrelere nazaran halk nazarında önemli kabul gören Seyfülislam Kaddafi ismi için milletlerarası alanda da önemli çalışmalar olduğuna yönelik haberler Arap medyasında yer aldı.
SERRAC NEDEN İSTİFA EDECEK?
“Bazı kesitler Fayiz El Serrac’ın istifasına, ileride ulusal birlik hükümeti kurulabilmesi için olağan bir adım olarak bakarken, kimi kısımlar de Serrac’ın siyaset sahnesinden uzaklaştırılması eforları karşısında başarısız olmasından kaynaklandığını düşünüyor. Bilhassa içişleri bakanı olarak vazife yapan ve Serrac’ın imzasıyla misyondan el çektirilen Fethi Başağa’nın misyona dönmesinden sonra. Birçokları da bu istifanın Libya ve Türkiye ortasındaki muahededen rahatsız olan bölümlerin gönlünü almak için ABD’nin baskısı sonucu geldiğini düşünüyor.” (El Cumai Kasımi/Londra merkezli El Arab gazetesi)
LİBYA İÇİN EN GÜZEL ALTERNATİF SEYFÜLİSLAM KADDAFİ Mİ?
“Libya’yı yakından takip edenler, Ulusal Mutabakat Hükümeti Lideri Fayiz El Serrac’ın istifasının Libya’daki askeri ve siyasi istikrarlara çok fazla tesir etmeyebileceğini, lakin siyasi arenada yeni isimlerin tekrar parlamasının önünü açabileceğini belirtiyor. Bu isimlerin başında da Seyfülislam Kaddafi geliyor.
Siyasi tarihçi Belhasan Elyahyavi’ye nazaran Libya’da farklı kümeleri ve siyasi oluşumları tek bir çatı altında toplamanın tek yolu -Fayiz El Serrac, Akile Salih ve Halife Hafter’e işaret ederek- eskimiş simaların silinmesinden geçiyor.
Elyahyavi, Libya dengelerinde en temel oyuncunun kabileler olduğunu ve kabileler ortasında değerli ölçüde Seyfülsilam Kaddafi isminin kabul gördüğünü tabir ediyor.
Siyasi analist Muhammed Buvuud ise, Seyfülislam isminin şu an devam etmekte olan Fas’taki görüşmelerde resmi olarak masada olmadığını lakin halk nezdinde epeyce kabul gördüğünü ve memleketler arası arenada Kaddafi alternatifinin pazarlandığını belirtiyor.” (BAE eremnews.com)
Kaynak: Kuds El Arabi – Usame Haccac
‘ARAP-İSRAİL OLAĞANLAŞMASI: HER ŞEY TRUMP VE NETENYAHU İÇİN’
“Normalleşme muahedesinin birinci nedeni, ABD Lideri Donald Trump’ın seçim kampanyasına hem onun yine seçilmesine yarayacak hem de Ortadoğu ve Filistin başta olmak üzere dış siyaset alanında kendi idaresinin hanesine yeni bir şeyler yazdırma konusunda dramatik bir muvaffakiyete olan gereksinimdi.
Bu muahedenin ikinci amacı de dolandırıcılık, sahtekârlık ve rüşvet alma üzere suçlamalarla yargıyla başı kaygıda olan ve gitgide hükümet ittifakı içerisindeki çemberi daralan İsrail Başbakanı Bünyamin Netenyahu’ya bir kazanım sağlamaktır. Netenyahu’nun bu mutabakatlarla övünmesi de garip bir durum değil. Bu yalnızca esasen savaş halinde olmayan iki taraf ortasında barışı tesis ettiği için, bilakis işgal devletine milyarlar kazandıracak.” (Kuds El Arabi gazetesi/başyazı)
‘NORMALLEŞME SÜRPRİZ DEĞİL, DIĞER DEVLETLER DE YOLDA’
“İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn ortasındaki olağanlaşma muahedesinin daha evvel bu bağlamda atılan adımlar göz önüne alındığında bunun bir sürpriz olduğu yahut kimsede bir şok tesiri yarattığını zannetmiyorum. Bunun yanı sıra taraflar ortasında bilinen bir düşmanlık da yok. Bilakis kelam konusu bu taraflar ortasında farklı alanlarda bir işbirliği kelam konusuydu.
Bu durumun dikkat çeken birçok istikameti var. Bunların başında Amerika ve İsrail tarafının bu muahedenin bir an evvel gerçekleşmesini istemeleri. Ki bu periyotta ABD idaresi bunun önümüzdeki Amerikan başkanlık seçimlerine tesir etmesini umuyor. Bunun yanında İsrail idaresi de, iktidardan düşme ve yargılanma tehlikesiyle karşı karşıya olan başbakanın kredisini yükseltmeyi istiyor.” (Ziyad Bahaaddin/Mısır El Youm gazetesi)
“Birleşik Arap Emirlikleri’nden sonra, Bahreyn de olağanlaşma kervanına katıldı. Üçüncü ülke de yolda. Medyanın bu ülkenin hangisi olduğunu açıklaması da an sorunu. Olağanlaşma treninin başını çekenler iki şeyi savunduklarını argüman ediyor. Birincisi; iki devletli tahlil, ikincisi ise; Filistinlilerin hakları. Bu gerçek değil. Olan yalnızca şu: Küçük devletler alanı büyük devletler için hazırlıyor. Kelam konusu büyük devletler ise, küçük devletlerin yaptıklarını Arap Birliği Ligi’nin son toplantısında savundu.” (Yusuf Rezka/Filistin Online gazetesi)
‘İSRAİL’İ İKİNCİ TANIYAN TARAF FİLİSTİNLİLER’
“Filistinliler, İsrail devletini tanıyan ülkeler ortasında ikinci sırada yer alıyor. Mısır’ın Camp David muahedesi uyarınca İsrail’i tanımasından 15 sene sonra. Lakin Filistinlilerin İsrail’i tanıması epey zayıf bir mutabakatla oldu ve Enver Sedat’ın yaptığıyla kıyaslanamaz. Enver Sedat, ülkesinin İsrail tarafından 1967 savaşında işgal edilen topraklarını geri alma karşılığında İsrail’i tanıdı.
Filistinliler, Oslo’da İsrail’in Filistin Kurtuluş Örgütü ve önderini tanıması karşısında İsrail’i tanıdı. Sina yarımadasını geri alan Mısır ve ABD borçlarından kurtulan, 2019’da daha evvel kaybettiği toprakları geri alan Ürdün’ün kazanımlarından çok az şey kazandı Filistinliler.
Lakin kimse Oslo mutabakatının adaletsiz olduğunu kabul etmedi ve görmezden geldi. Filistinliler bu yanlışın bedelini bugüne kadar ödüyor. Yaser Arafat, Filistinlileri temsil eden bir örgütün başında olmak ve İsrail’in de bunu tanımasını istiyordu. İdarecilik karşılığında olağanlaşma.” (Emel Abdülaziz El Hazzani/Suudi Şak’ül Evsat gazetesi)
‘ABD VE İSRAİL’İN YENİ FİLİSTİN IDARESI SENARYOLARI’
“ABD’nin işgalci İsrail devletindeki büyükelçisi David Friedman, Netenyahu’ya yakın İsrail Hayom gazetesine verdiği mülakatta büyük bir bomba patlattı. Friedman bu mülakatta, ABD’nin Filistin Devlet Lideri Mahmut Abbas yerine Fetih Hareketi eski Merkez komite üyesi ve hâlihazırda BAE’de yaşayan Muhammet Dahlan’ı getirme planı üzerinde çalıştığını söyledi.
ABD’nin bir sonraki adımının ne olacağını kestirmek epey güç. Friedman’ın çıkardığı bu dumanın ardında büyük bir yangın gelebilir. Tahminen Trump’ın olağanlaşma muahedesinin imzaları atılırken, birtakım Filistinlilerle görüştüklerini ve en sonunda bu Filistinlilerin de bu olağanlaşma sürecine dâhil olacaklarını söylemesi çok şeye işaret ediyordur. Asıl soru ise Trump’ın bunu müzakere ettiği Filistinlilerin kim olduklarıdır. Bunlar idarenin içinden mi yoksa dışından mı?” (Rai Al Youm gazetesi)
“ABD’nin Tel Aviv’deki büyükelçisi David Friedman’ın ABD idaresinin Filistin Devlet Başkanlığı’na Muhammed Dahlan’ı getirmeyi düşündüğünü açıklaması, bu tarafta birinci açıklama olma özelliği taşısa da çok fazla sürpriz niteliğinde değildi. Çünkü daha evvel gerek İsrail gerek ABD gerekse de Avrupa basınında bu tarafta haberler çıkmıştı. Yeniden bu haberlere nazaran Muhammed Dahlan, İsrail’in BAE ve Bahreyn ile imzaladığı olağanlaşma mutabakatlarının hazırlanmasında değerli rol oynadı. Birçok Filistinli üst seviye yönetici de Muhammed Dahlan’ın bu olağanlaşma sürecinin başmühendisi olduğunu savunuyor.” (Katar El Şark gazetesi)
‘ESAD’A SUİKAST VE TRUMP’IN HAYAL KIRIKLIĞI’
“Trump’ın istihbarat servisinden Suriye Cumhurbaşkanı Esad’a yönelik suikast gerçekleştirmelerini istemesini, bunu müsteşarlarıyla tartıştığını, savunma bakanının buna muhalefet etmesini ve daha sonra kovulmasını garipsemiyoruz. Çünkü başkanlık seçimlerinde boynuna dolanacak olan ilmeğin giderek yaklaştığını görüyor. Bunun yanı sıra, Beyaz Saray’dan ayrılması durumunda epeyce önemli yargılamalarla karşı karşıya kalacak ve bu yargılamalar onu demir parmaklıkların gerisine koyabilir.
Trump’ın Esad’a yönelik bir suikastı düşündüğünü itiraf etmesi, ABD’nin 90 milyar dolar harcadığı ve Esad’ı devirmekte başarısız olduğu savaştan 9 sene sonra yaşanılan hayal kırıklığını gösteriyor.” (Rai Al Youm gazetesi)
‘ESAD’A NEDEN SUİKAST DÜZENLENMEDİ?’
“Suriyeli muhalif ve memleketler arası hukuk uzmanı Muhammet Sabra’ya nazaran, James Mattis Beşar Esad konusunda ABD’nin eski dışişleri bakanlarından Kessinger’in bakış açısını takip ediyor. Bu bakış açısına nazaran, gereken bütün önlemler ve hazırlıklar yapılmadan Esad’ın devrilmesini istemiyor.
Sabra’ya nazaran, Mattis’in Esad’ın tasfiyesi konusunda geri adım atması, yasal münasebetlerle değildi. Amerika Birleşik Devletleri memleketler arası hukuku en fazla çiğneyen ülkedir. Ayrıyeten ABD, İnsan Hakları Bildirgesi, Roma Kontratı üzere memleketler arası kontratlara en az imza atan ülkedir. Yeniden ABD birçok memleketler arası kuruluşu da tanımıyor. Bu yüzden bence, Mattis’in Trump’ın teklifinin kabul etmemesinin gerisinde, Ruslarla çatışmaya girmeme konusunda birtakım siyasi hesaplar yatıyor. Bunun yanında Kessinger’in vasiyetine olan bağlılığı da var.” (Akil Hüseyin/Lübnan El Modon gazetesi)
Muhammed Dahlan kimdir?
Ebu Fadi kod isimli Muhammed Dahlan, Gazze’deki Fetih Hareketi’nin önde gelen ismi ve Fetih Hareketi merkez idare komitesi eski üyesi. Karanlık münasebetleriyle öne çıkan Muhammed Dahlan Yaser Arafat ile ortasının açılmasından sonra Fetih Hareketi liderliğine gözünü dikti. Daha sonra Fetih Hareketinden ihraç edilen Dahlan, Arafat’ın öldürülmesinde rol oynamakla suçlanıyor. BAE veliahtı Bin Zayed’in siyasi danışmanı olan Dahlan, Arap dünyasındaki bağlantılarıyla daima dikkat çekmiştir. Türkiye’de 15 Temmuz darbe teşebbüsünde parmağı olduğu suçlamasıyla kırmızı listeye alınan Dahlan hakkında Türkiye’nin kırmızı bülten talebi bulunuyor.
Gazete Duvar
