Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın “Her olay hasta değildir” deyip, her gün açıklanan korona virüsü tablolarına 29 Temmuz’dan beri günlük hadise sayılarının değil, yalnızca ‘hasta’ olarak görülen bireylerin yazıldığını söylemesi tartışma yarattı. Bakan ‘asemptomatik pozitif’lerin salgın açısından sayıca değerli olmadığını, bu şahısların izole edilmesinin değer taşıdığını söyleyince, “Dünyada olay sayıları nasıl hesaplanıyor?” sorusu gündeme geldi.
Pekala başka ülkeler korona virüsü hadiselerini nasıl hesaplanıyor? Kamuoyuna açıklanan datalara semptom göstermeyen fakat taşıyıcı olma potansiyeli bulunan şahıslar de ekleniyor mu? İşte kimi ülkelerden örnekler…
RUSYA’DA ASEMPTOMATİK HADISELER ‘SAYILMIYOR’
Rusya’da asemptomatik Covid-19 hastaları 27 Mayıs’tan bu yana günlük olarak açıklanan datalara dahil edilmiyor. Rusya Sıhhat Bakanlığı bu tarihte yayınladığı yeni genelgede, ‘asemptomatik olayların yüzde 40’ından fazlasının klinik belirti’ göstermediğini belirterek, “Eğer şikâyet olmamasına karşın virüs tespit edilirse, bu durum taşıyıcı olarak görülmelidir. Bu tıp olaylar hastalık ve mevt istatiklerine dahil edilmeyecektir” sözlerini kullandı.
Birebir genelgede, “Covid-19’lu bir kişinin bir kaza yahut bilinen öteki akut hastalıklardan öldüğü durumlarda, bu hadiseler Covid-19 mevti olarak görülmeyecektir” denildi.
KAZAKİSTAN İKİ FARKLI SAYIM AÇIKLIYOR
Rusya’nın çabucak akabinde Kazakistan Sıhhat Bakanlığı da emsal bir karar aldı. Kazakistan Sıhhat Bakanlığı’nın 3 Temmuz’da yayımladığı genelgeyle, asemptomatik olaylar günlük olarak açıklanan bilgilerde ayrıyeten belirtiyor. Bakanlık, resmi sayı ve asemptomatik olaylar olmak üzere iki farklı Covid-19 verisi açıklıyor; global sıhhat kurumlarına asemptomatik olayları bildirmiyor.
Kazakistan Sıhhat Bakanlığı’ndan 6 Haziran’da açıklamada da, ‘semptomatik tedaviye muhtaçlık duyan hastaların sayısını yansıtabilmek için bu türlü bir karar alındığı’ belirtilmiş, bu değişikliğin ‘farklı ülkelerde de görüldüğü üzere uluslalararası pratiklere uygun olduğu’ savunulmuştu.
ÇİN’İN ŞUBAT AYINDAKİ KARARI REAKSIYON ÇEKTİ, ARTIK İKİ BILGI AÇIKLANIYOR
Asemptomatik hadiselerin günlük hadise sayılarına yanısıtılıp yansıtılması ile ilgili tartışma, birinci olarak Çin’de başlamıştı. Korona salgının birinci patlak verdiği ülke olan Çin, salgının şimdi tüm dünyaya yayılmadığı 6 Şubat’ta, Wuhan’daki asemptomatik hadiselerin günlük olay sayısına dahil edilmeyeceğini açıklamıştı. Çin Ulusal Sıhhat Kurulu bu tarihte, ‘şüpheli vaka’, ‘klinik olarak teşhis edilmiş vaka’, ‘teyit edilmiş vakalar’ ve ‘pozitif testler’ olarak yeni bir sınıflandırma getirdi ve asemptomatikleri ‘teyit edilmiş’ olarak raporlamayacağını açıkladı.
ÇİN MEMLEKETLER ARASI SIRALAMALARDA GERİDE
Pekin idaresinin salgınla çabasının eleştirildiği bir devirde hadiselerin düşük gösterilmesi teşebbüsü olarak algılanan bu uygulama, sonradan değiştirildi. Çin Ulusal Sıhhat Kurulu artık, günlük bilgilerinde asemptomatik müspetleri ayrıyeten açıklıyor. Sözgelimi 1 Ekim 2020 için açıklanan datalarda, son bir günde tespit edilen asemptomatik olayların sayısı 10 olarak verildi. Tıpkı sayı bir gün evvel 22 olarak açıklanmıştı. Çin’de şu an salgının başından bu yana teyit edilmiş korona virüsü olaylarının sayısı 85 bin 414 olarak görülüyor. Çin, memleketler arası sıralamalarda da bu sayı ile birçok ülkenin gerisinde görünüyor.
İSPANYA HERKESİ SAYIYOR
Birçok Avrupa ülkesinde ve ABD’de ise farklı bir yol izleniyor, asemptomatik hadiseler ekseriyetle günlük olarak açıklanan bilgilere dahil ediliyor. Uzmanlara nazaran, Avrupa ülkelerinin son devirde açıkladığu yüksek hadise sayılarının da, test sayısının artırılıp asemptomatik olumlulara dahil edilmesine bağlı olduğunu söylüyor.
Kelam gelimi, korona virüsü vefatları ve olaylarında en ağır bilançolardan birine sahip olan İspanya’da 3 Eylül günü 8 bin 959 olay açıklandı. İspanya Sağlık Bakanlığı’nda Covid-19’a karşı çabayı yürüten kurulun lideri Fernando Simon, bu bireylerin yüzde 70’inin asemptomatik olduğunu ancak gerekli tedbirler alınmazsa sayının yükseleceğini duyurdu.
İtalya’da da test sayısının artırılması sayesinde yakalanan her hadise, semptomatik yahut asemptomatik olmasına bakılmaksızın günlük datalara dahil ediliyor.
İNGİLTERE: TESTİ OLUMLU ÇIKAN HERKES AÇIKLANIYOR
30 Eylül günü 7 bin 108 yeni olay İngiltere’de de, testleri olumlu çıkan tüm şahıslar ayrım yapılmaksızın yeni olaylara dahil ediliyor. İngiltere Sıhhat Bakanlığı’nın ‘yeni vaka’ tarifi, “En az bir laboratuvar testi müspet çıkmış kişiler” olarak yapılıyor; iki kere olumlu çıkan şahıslar bir kere sayılıyor.
‘DÜNYA SIRALAMALARI’ NEYE NAZARAN YAPILIYOR?
Korona virüsü salgınında referans alınan Johns Hopkins Üniversitesi ve Worldometer siteleri, ülkelerin bildirdiği dataları kullanıyor. Münasebetiyle bu kurumların hadise sayısı ve can kaybı sıralamaları da bu datalara nazaran şekilleniyor; örneğin Çin asemptomatik olayları bildirmemesi nedeniyle gerilerde yer alıyor. (DIŞ HABERLER)
Gazete Duvar
