DİYARBAKIR – Ağrı’da yaşayan 3 evlat anası Ceylan Akpolat’ın, 8 Mayıs 2020’de intihar ettiği ileri sürüldü. Lakin intihardan evvel Akpolat’ın, kocasının yakınları tarafından şiddete maruz kaldığı ortaya çıktı. Eniştesi İkram Kaya’nın beyanları, Akpolat’ın cinayete kurban gitmediyse bile intihara yönlendirildiğini gösterir nitelikte. Kaya’nın beyanlarına nazaran Akpolat yalnızca eşinin şiddetine maruz kalmamış, kayınpederi ve kayınvalidesinden de şiddet görmüş. Akpolat, intihar vukuatından 10 gün evvel uğradığı şiddet nedeniyle karakolu aramış ve hastaneye gitmiş. Bunun üzerine kayınvalidesi ve kayınpederinin de tabiri alınmış ve özgür bırakılmışlar.
Şiddet hadisesi sırasında Ceylan’ın eşi Fecri Akpolat, iş için Trabzon’da bulunuyormuş. Fecri Akpolat Ağrı’ya döndükten sonra Ceylan’ın babasıyla yaptığı telefon konuşması hakkında da haber veren İkram Kaya, Ceylan’ın “çok telaşlı ve sorunlu olduğu” başkaca “Bunların bana yönelik bir planları var” üzere cümleler kurduğu halinde beyanda bulundu. Bir gün sonra ise Ceylan’ın intihar ettiği ve hastaneye kaldırıldığı söylenmiş. Hastanede cenazeyi gördüğünü söyleyen İkram Kaya, “Boynunda ip izi ve yüzünde morluklar vardı” sözünde bulundu. Kaya, başkaca şunları söyledi: “Cenazesini yıkayan yakınlarımız sırt, yüz ve kol ortamında morluklar olduğunu söylediler.”
OLGULAR İNTİHAR VAKALARINDA ARTIŞI GÖSTERİYOR
Ağrı’da meydana gelen kuşkulu intihar, İHD Diyarbakır Şubesi’nin de gündeminde. Esasında son aylarda çok sayıda bayan intiharı yaşandı ve İHD bu intiharları müracaatçılar üzerinden takip ediyor.
Avukat Derya Yıldırım
Bayan intiharları artış mı gösterdi yoksa daha görünür mü oldu? Bu soruyu sorduğumuz İHD Diyarbakır Bürosu Bayan Encümeni üyesi Avukat Derya Yıldırım, “Verilere dair kısa bir devir evvel rapor yayınladık. Raporda tespit ettiğimiz intihar vakalarına dair rakamları belirttik. Eski olgularla karşılaştırıldığında ne yazık ki artış olduğunu gözlemliyoruz” dedi.
Yıldırım, bayan intiharları, cinayetler ve İstanbul Sözleşmesi’yle ilgili soruları da cevapladı.
Bu intihar vakalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Şayet bir artış varsa neden?
Aslında yer umumunda her ne kadar bayan intiharında artış olduğunu görsek de özünde bunların intihar olduğunu düşünmüyorum. Tamamının cinayet olduğunu söylemek daha gerçek olur. Dikkat edilirse birçok bayanın vefatı düzgün bir soruşturma yapılmadan bir formda örtbas edilerek intihar diye kayıtlara geçiriliyor. Lakin yaşadığı ailede, toplulukta ya da iş noktasında neye maruz kaldığı, nasıl bu raddeye geldiği konuşulmuyor bile. Birçok bayan cinayetine intihar süsü veriliyor ya da aile içinde yaşadığı müthiş hadiseler, sonu gelmeyen şiddet bayanı buna sürüklüyor. Ama açık olan bir şey varsa her geçen gün bayan üzerindeki ağırlığın arttığı ve çıkmaza sürüklendiğidir.
İHD, bayan intihar vakalarına kuşkuyla yaklaşıyor. Evet kuşkulu görülen vakalar nasıl takip ediliyor?
İHD olarak intihar hadiselerinde kuşkulu olduğu kanaatine varılan durumlarda derhal harekete geçiyoruz elbette. İntihar argümanında kuşku fark edildiği durumlarda ailelerle muhabereye geçip müracaat yapmalarını sağlıyor ve derhal ilgili mercilere gerekli müracaatları yapıyoruz. Şunu belirtmeden edemeyeceğim, kesimde bayanın çocukluktan itibaren uğraşla büyüdüğü herkesçe bilinmektedir. Eril bir toplulukta olmaktan kaynaklı mütemadi basınç ve yıldırma siyaseti aile içinde başlamakta ve dış dünyada da devam etmektedir. Bu sebeple uğraşla yetişen bayanların intihar ettiği haberleri hele ki evlenip berhudar olduğu sav edilirken bunun olduğunun söylenmesi en büyük kuşku sebebi. Bu durumlarda insan hakları savunucuları olarak elbette ki harekete geçme zorunluluğumuz olmalı.
İntihar olarak bilinen lakin aslında cinayet olduğu anlaşılan vakalardan örnekler var mı?
Geçmiş devirlerde takip edilen bu stil vakalar olmuş ne yazık ki. Yakın tarihte intihar süsü verilmiş bir bayan cinayeti için aileyle irtibata geçip vekalet aldık ve süreçleri başlattık. Şu aşamada direkt kişi haberlerini veremiyoruz. Ama birçoklarında olduğu üzere umumide aile içinde öncesine dayalı uzun periyodik şiddet (burada şiddet uygulayan evlendiği kişi bu kişinin ana baba ya da başkaca bir şeyi oluyor) hadisesi oluyor ve canice öldürülen bayan bir biçimde intihar diye lanse ettiriliyor. Doğal olarak daima tıpkı hikaye anlatılınca bunun intihar olamayacağı fikri daha ağır basıyor.
‘TABLO HER YIL DAHA KÖTÜ’
Bayan cinayetlerinde artış mı var yoksa muhabere imkanları nedeniyle bayan cinayetleri daha görünür mü oldu?
Her ikisi de diyebiliriz aslında. Bayan cinayetleri daima vardı. Son yıllarda bu kadar görünür olması kuşkusuz muhabere imkanlarıyla da alakalı. Teknolojik birçok eser elimizin altında ve alternatif haberleşme mecralarıyla beşerler habere sahip olabiliyorlar. Bir yandan da bayanlar, aileler bu hususa daha hassas hale geldiler. Bununla birlikte hassas hale gelen bayan hakları bilincine varmış ve toplumsal normların dayattığı hayatı kabul etmeyen bir kitle de var. Ve bu kitle her geçen gün artarak büyüyor. Süreç bu biçimde gelişerek ilerleyince evvelden üçüncü sahife haberi olan bayan cinayetleri ya da intiharları artık gündem oluyor ve bunun için savaş ediliyor. Her yıl bayan haklarına yönelik rapor yayınlıyoruz ve elde ettiğimiz haberlere nazaran bayan cinayetlerinde mütemadi bir artış kelam konusu. Tablo her geçen yıl daha beğenilmeyen bir hal almaya devam ediyor.
‘İSTANBUL SÖZLEŞMESİ’NE KARŞI ÇIKMAK’
İstanbul Sözleşmesi’ne yönelik tenkitler hakkında ne düşünüyorsunuz?
İstanbul Akdi birçok başka mukavele üzere milletlerarası literatürde kabul edilmiş ve imza altına alınmış bir ahittir. Yalnızca bayana yönelik şiddeti değil farklı birçok mevzuyu da barındırması açısından epeyce kıymetlidir. Bu yüzden İstanbul Sözleşmesi’ne yönelik tenkitleri kasti ve manipülatif buluyorum. Zira kelam konusu ahitte karşı çıkacak rastgele bir yasa unsuru sonsuz değil. Kaldı ki esasen faal bir biçimde uygulanmıyor. Kontrolü dinamik bir formda yapılmıyor. Münhasıran bayana yönelik şiddetle ilgili prosedürlerde. Buna karşı çıkmak demek bir mahalde bayan cinayetlerini desteklemek demektir yahut bayana yönelik şiddeti olumlamak manasına gelmektedir. Biz de sorunlu olan İstanbul Akdi eleştirilirken, daima aile kurumunun ön plana çıkarılması. Bayana toplumsal cinsiyet rollerini dayatan ve konutu işaret eden cümlelerle algılarla karşı çıkılıyor. İstanbul Kontratı bilakis hukuksal mealde bayanı korumaktadır. Bu argümanlarla karşı çıkmak durumun vahametini görmezden gelip tartışmanın tarafını öteki bir tarafa çekmeye çalışmaktadır. Bu yüzden manipülatif olduğu kadar, bilinçli yapıldığını düşünüyorum. Bilinçli diyorum zira erilliği, erkekliği kutsayan bir bölgede bu hisleri tetikleyen bir mekanda ‘eleştiriler’ olduğunu düşünüyorum.
Bayan örgütlerine yönelik bir pres da hissediliyor. Bu mevzuda ne düşünüyorsunuz?
Evet önemli bir pres var hem de. münhasıran son aylarda Diyarbakır’da yapılan tüm operasyonlarda gözaltına alınan şahıslar bayandı ve velev aralarında Barış Anaları vardı. Birine mesken mahpusu verildi, biri de iki gün evvel tutuklandı. Yaşları malum 70’in üzerinde ve korona virüsü esasen nispeten risk barındırırken bir de tutuklandılar. Bu hiçbir halde kabul edilebilir bir durum değil. Bu kişilerin sağlıklı bir ortamda yaşama hakkı göz arkası edilmekte. Bununla birlikte bayan hakları savunucuları, Kürt bayan siyasetçiler, lokal idarelerde de mahal almış birçok siyasetçi tutuklandı. Mahsusen bayan hakları meydanında çalışan arkadaşların tutuklanmasına münasebet gösterilen birçok şey tekrar bayan hakları ile ilgili hareket ve etkinliklerdir. Bu basınçlar biraz da bayan savaşına dönük yapılmaktadır. Diyarbakır’da sivil topluluk kuruluşları bayan kontenjanı açısından epeyce iyi durumdadır. Tutuklanan bir çok bayan meydanında canlı demokratik haklarını kullanarak siyaset yapmakta yahut bayan hakları savunuculuğu yapmaktadır. Günümüz koşullarında mevcut siyaset tekniği, iktidarın kendine muhalif olan her kesiti illegalize etmesi formunda. Bayanlar yalnızca siyasetçi yahut aktivist değil, birebir devirde toplulukta var olan eril zihniyete karşı da önemli bir uğraş vermektedir. Bu operasyonlar bu zihniyetten münferit okunamaz. Kuşkusuz eril zihniyet seni tüm ideolojik aygıtlarıyla baskılamaya çalışmaktadır. Son olarak Rojbin Çetin’e yönelik azap bunun en önemli örneklerinden biridir. Bunu her kezinde lisana getiriyoruz. Bayanlarla her daim dayanışma halindeyiz. Ve olmaya da devam edeceğiz.
Gazete Duvar
