Ayasofya’da 2013’ten bu yana şurası olan iskelenin sökülmesinin akabinde alandaki Serafim Meleği figürü, tarihi vaiz kürsüsü ve mahfil de yine gün yüzüne çıktı.
Danıştay 10. Dairesi’nin Ayasofya’nın mescitten müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Şurası kararını iptal etmesinin akabinde Diyanet İşleri Başkanlığı’na devredilerek Cumhurbaşkanı Kararı ile 24 Temmuz Cuma günü yine ibadete açılan Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nde bakım ve onarım çalışmaları devam ediyor.
Çalışmalar kapsamında Ayasofya’daki iç duvarların tamiratı için 2013’te kurulan iskele söküldü. İskelenin kaldırılmasının akabinde tarihi vaiz kürsüsü ve mahfil ile kubbe altındaki Serafim Meleği figürü de tekrar görünür hale geldi.
Cami içerisindeki panel ise yerdeki mermerler üzerinde yürütülen bakım ve tamirat çalışmaları nedeniyle bir mühlet daha kalacak.
’19. YÜZYILIN ORTASINA KADAR AÇIK BIRAKILDI’
Uzun devir Ayasofya’daki bakım ve onarım çalışmalarına katılan Doç. Dr. Hasan Fırat Diker, tarihi yapıda bulunan yapıtları kıymetlendirdi.
Eski Ahit’e nazaran rabbin tahtını koruyan altı kanatlı melekler olan Serafim’in, Hristiyan teolojisinde geçtiği için fresk ve minyatürlerde yer yer kullanıldığını belirten Diker, “Serafim melekleri Ayasofya ana kubbesinin altındaki dört pandantifte yer almaktadır. Bunlardan yalnızca yüzü açık olan ile çabucak sağ yanındaki mozaik bezemedir. Başka ikisinin mozaik süslemeleri sarsıntılardan dolayı döküldüğü için sonradan kalem işiyle tümlenmiştir ve yüzleri yoktur” dedi.
Serafim meleklerinin Ayasofya’nın birinci inşa edildiği periyoda yani 6. yüzyıla tarihlendirilebileceğini lisana getiren Diker, Bizans sanatının bu yüzyılda melek figürüne aşina olduğunu kaydetti.
Mescitteki Serafim meleklerinin yüzlerinin fetihten sonra açık olarak kaldığını anlatan Diker, şöyle konuştu:
“Serafim meleklerinin yüzleri, Fatih Sultan Mehmet’ten Sultan Abdülmecit periyoduna yani 19. yüzyılın ortalarına kadar yaklaşık 400 yıl boyunca açıktaydı. Gerek Evliya Çelebi’nin anlatımında gerekse sonraki periyotlarda Ayasofya iç yerini resmetmiş Avrupalı seyyahların betimlemelerinde bu meleklerin yüzleri açık görülmektedir. Lakin 1847-49 yılları ortasında Ayasofya tamiratlarını yürüten İtalyan asıllı mimar Fossati tarafından bunların yüzü sıvanıp maskeyle örtülmüştür. Bugün gördüğünüz Ayasofya’nın tavan ve yarım kubbe süslemelerinde Fossati’nin dekorasyon anlayışı epey baskındır ve mevcut durum Ayasofya’nın Klasik Osmanlı cami görünümünden farklıdır.”
Diker, 2009’da İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğünde vazifeli olduğu devirde yürüttükleri Ayasofya ana kubbe mozaikleri onarımı ve konservasyonu kapsamında mozaik figürünün yüzündeki maskeyi kaldırıp sıvayı kaldırdıklarını söyledi.
Fossatti onarımlarıyla kapatılan meleklerden birisinin yüzünün yürüttükleri çalışmayla tekrar gün ışığına çıkarıldığını ve bu mozaiğin Cumhuriyet tarihinde Ayasofya’da gün yüzüne çıkartılan son mozaik olduğunu anlattı.
KÜRSÜ 16. YÜZYIL SONLARINDAN KALMA
Doç. Dr. Hasan Fırat Diker, vaiz kürsüsünün 16. yüzyıl sonlarında yapılmış olabileceğini ve yaklaşık 350 yıl boyunca vaazlarda kullanıldığını aktardı.
Tıpkı bölgedeki mahfilin de vaiz kürsüsüyle birebir devirlerde yapıldığını anlatan Diker, “Bunların iç yerde birden fazla olması, Ayasofya iç yerinin akustiğinden dolayı, imam ve müezzinin sesleri yan ve art yerlere olması gerektiği üzere erişemediğinden, klasik Osmanlı mescitlerden çok daha fazla müezzin mahfiline muhtaçlık duymasıyla açıklanabilir” diye konuştu. (AA)
Gazete Duvar
