Anayasa Mahkemesi Genel Heyeti, durdurulan MİT tırları manzaralarını Cumhuriyet gazetesine verdiği argümanıyla yargılandığı davada “gizli kalması gereken bilgileri açıklamak” cürmünden 5 yıl 10 ay mahpus cezası alan ve milletvekilliği düşürülen Enis Berberoğlu’nun, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının oy birliğiyle ihlal edildiğine hükmetmişti.
Anayasa Mahkemesinin Resmi Gazete’de yayımlanan kararının münasebetinde, yasama dokunulmazlığına ait Anayasanın 83. hususunun ikinci fıkrasının, “milletvekillerinin TBMM’nin kararı olmadıkça tutuklanamayacağı ve yargılanamayacağı” garantisine yer verdiği, birebir kuralın dördüncü fıkrasının ise tekrar seçilen milletvekili hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasını TBMM’nin yine dokunulmazlığı kaldırmasına bağladığı belirtildi.
Münasebette, Yargıtay 16. Ceza Dairesinin, temyiz incelemesi için önünde bulunan bir davada, Anayasanın 83. ve süreksiz 20. hususlarına ait yaptığı yorumun, Anayasaya uygun olup olmadığının kıymetlendirilmesi gerektiği söz edildi.
Milletvekillerinin süreksiz olarak dokunulmazlıklarını kaldıran Anayasanın süreksiz 20. hususundaki istisnanın, her ceza dava belgesi bakımından değil, Anayasa değişikliğinin kabul edildiği tarihte mevcut yasama dokunulmazlığının kaldırılması taleplerine ait “yasama dokunulamazlığının kaldırılmasına ait dosya” ile sonlu olduğu kaydedilen münasebette şu tespitler yapıldı:
“Böyle bir durumda, yine milletvekili seçilen bir kişi, Anayasanın 83. hususunun dördüncü fıkrası uyarınca yine dokunulmazlık kazandığına ve süreksiz 20. husustaki istisna yalnızca 20 Mayıs 2016 tarihine kadar kuralda sayılan mercilere intikal eden yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ait belgeler bakımından geçerli olduğuna nazaran yine milletvekili seçilen müracaatçı da katıldığı seçimlerde milletvekili seçilen öteki milletvekillerinin tabi olduğu genel hukuk rejimine tabi olacaktır. Aksinin kabulü, süreksiz 20. hususun norm alanının kapsamına girmeyen bir hadiseye uygulanması manasına gelir ve Anayasanın kelamına karşıtlık oluşturur.
Tekrar seçilen milletvekilinin Anayasanın 83. unsurunun dördüncü fıkrası uyarınca tekrar dokunulmazlık kazanacağı kuralı temeldir ve geçirliliğini korumaktadır. Anayasanın süreksiz 20. hususunda tekrar seçilen milletvekilinin yasama dokunulmazlığından faydalanmasını engelleyen başka ve açık bir karar bulunmamaktadır. Bu durumda yapılması gereken istisnanın kapsamını yorum yoluyla genişletmek yahut yorum yoluyla yeni bir istisna getirmek değil, kuralı uygulamaktır.”
‘ANAYASA KOYUCUNUN İRADESİNE MUHALIF BİR YORUM’
Somut uyuşmazlıkta, genel kural olan 83. hususun dar, istisna olan süreksiz 20. hususun ise geniş yorumlandığı söz edilen münasebette, müracaatçının yasama dokunulmazlığını tekrar kazandığının kabul edilmemesinin, unsurun kelamıyla çelişen ve anayasa koyucunun iradesine ters bir yorum olduğuna işaret edildi.
Anayasal kurum olan yasama dokunulmazlığının, milletvekillerinin bir mahzurla müsabakadan yasama faaliyetlerine serbestçe katılmalarını sağlamaya yönelik müdafaa düzeneği niteliğinde olduğu belirtilen münasebette, bu nedenle yasama dokunulmazlığının, temsili demokrasinin işleyişi bakımından kıymetli bir fonksiyona sahip olduğu vurgulandı.
Anayasa yargısına hakim olması gereken hak eksenli yaklaşımın yasama dokunulmazlıklarına ait anayasal kuralların yorumlanması için de geçerli olduğunun altı çizilen münasebette, “Bu nedenlerle, tekrar milletvekili seçilmesine rağmen hükmen tutuklu olarak kovuşturma sürdürülüp infaz evresine geçilerek müracaatçının yasama dokunulmazlığını koruyan Anayasanın 83. hususu kararına karşıt davranıldığı, hasebiyle Anayasanın 67. unsurunda teminat altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiği sonucuna ulaşılmıştır.” denildi.
KİŞİ HÜRRİYETİ VE GÜVENLİĞİ HAKKININ İHLALİ
Müracaatçının 24 Haziran 2018’deki genel seçimlerde yine milletvekili seçilmesi münasebetiyle milletvekili seçildiği tarih prestijiyle tekrar yasama dokunulmazlığından yararlanmaya başladığına dikkat çekilen münasebette, bu nedenle anılan tarihten sonra tutulmaya devam ettirilmesinin Anayasa’nın 83. hususuyla bağdaşmadığı aktarıldı.
Yüksek Mahkemenin münasebetinde, şunlar kaydedildi:
“Sonuç olarak 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan genel seçimlerde yine milletvekili seçilen müracaatçının, buna dayalı tahliye talebi 29 Haziran 2018’den itibaren 20 Eylül 2018’e kadar temel bakımından incelenmemiş ve bu süreç boyunca müracaatçının mahkumiyete bağlı olarak tutulması devam etmiştir. Müracaatçının anılan tarihler ortasında hürriyetinden mahrum bırakılması yasama dokunulmazlığına ait garantilerin yer aldığı Anayasa’nın 83. hususuyla bağdaşmamaktadır. Açıklanan münasebetlerle müracaatçının Anayasanın 19. hususunda düzenlenen kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.”
KARAR TEKRAR YARGILAMA İÇİN İSTANBUL 14. AĞIR CEZA MAHKEMESİNE GÖNDERİLDİ
Münasebette, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için tekrar yargılama yapılmasında hukuksal fayda bulunduğu belirtildi.
Bu nedenle tekrar yargılama yapılmak üzere kararın bir örneğinin İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmesine karar verildiği aktarılan münasebette, “İlk derece mahkemesince yapılması gereken birinci iş Yargıtayın onama kararına bağlı sonuçların geri alınması maksadıyla tekrar yargılama kararı verdikten sonra müracaatçı hakkında yargılamanın durmasına karar vermekten ibarettir.” denildi.
YARGILAMA SÜRECİNDE NELER YAŞANMIŞTI?
Enis Berberoğlu, durdurulan MİT tırları imajlarını eski Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Direktörü Can Dündar’a verdiği teziyle İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandı. Mahkeme Berberoğlu’nu, “devletin güvenliği yahut iç yahut dış siyasal faydaları bakımından niteliği prestijiyle saklı kalması gereken bilgileri siyasal yahut askeri casusluk amacıyla açıklamak” cürmünden 25 yıl mahpus cezasına çarptırdı ve tutukladı.
Dava belgesi, itiraz üzerine İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesine geldi. Daire, mahallî mahkemenin kararını asıldan bozarak belgeyi İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesine gönderdi. İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi ise İstinaf Mahkemesinin bozma kararını yöntem ve yasaya alışılmamış bularak, belgeyi iade etti.
İSTİNAF, ‘CASUSLUK’ DEĞİL, ‘GİZLİ BİLGİLERİ AÇIKLAMAK’ KABAHATI DEDİ
Belgeyi tekrar ele alan İstinaf Mahkemesi, bu kere Enis Berberoğlu’na “casusluk” hatasından değil, “devletin güvenliği, iç yahut dış siyasal faydaları bakımından niteliği prestijiyle bilinmeyen kalması gereken bilgileri açıklamak” hatasından 5 yıl 10 ay mahpus cezası verdi ve tutukluluğunun devamına hükmetti.
Bu kararı İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Cumhuriyet Savcısı temyiz etti. Savcılık, Berberoğlu’nun “casusluk” hatasından cezalandırılması talepli temyiz dilekçesini Yargıtaya gönderdi. Dilekçede, Berberoğlu’nun, “devletin güvenliği yahut iç yahut dış siyasal faydaları bakımından niteliği prestijiyle bâtın kalması gereken bilgileri siyasal yahut askeri casusluk niyetiyle açıklama” cürmünden cezalandırılması talep edildi.
TEMYİZ SÜRECİ DEVAM EDERKEN TEKRAR MİLLETVEKİLİ SEÇİLDİ
Enis Berberoğlu, belgenin temyiz incelemesi devam ederken, 24 Haziran 2018 seçimlerinde aday oldu ve tekrar milletvekili seçildi.
Berberoğlu’nun avukatları, tekrar milletvekili seçilmesi nedeniyle yargılamanın durdurulmasına ve tahliyesine karar verilmesini talep etti.
Lakin evrakın temyiz incelemesini yapan Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 19 Temmuz 2018’de bu talebi reddetti, tekrar seçilen Enis Berberoğlu’nun yasama dokunulmazlığından yararlanamayacağına ve yargılamaya devam edilmesi gerektiğine karar verdi. Buna yapılan itiraz da 17. Ceza Dairesince 10 Eylül 2018’de reddedildi.
YARGITAY 20 EYLÜL 2018’DE ONAMIŞTI
Yargıtay 16. Ceza Dairesi, Berberoğlu’na, “gizli kalması gereken bilgileri açıklamak” kabahatinden verilen 5 yıl 10 ay mahpus cezasını 20 Eylül 2018’de onadı, milletvekilliği sona erinceye kadar cezasının infazının durdurulmasına ve salıverilmesine karar verdi. Bu karar üzerine Berberoğlu, tıpkı gün cezaevinden tahliye edildi.
4 HAZİRAN 2020’DE TBMM’DE OKUNDU
CHP’li Berberoğlu hakkında verilen ve Yargıtay tarafından onanarak katılaşan cezaya ait Cumhurbaşkanlığı tezkeresi, TBMM Genel Şurasında 4 Haziran 2020’de okundu. Anayasa yeterince, Genel Heyette okunan tezkerenin akabinde Berberoğlu’nun milletvekilliği düştü.
Berberoğlu, milletvekilliğinin düşürülmesinin sonraki günü yine cezaevine gönderildi. Enis Berberoğlu, “Covid-19” tedbirleri kapsamında izinli olarak tıpkı gün cezaevinden çıkarıldı. (AA)
Gazete Duvar
