DİYARBAKIR – Bağlar, Diyarbakır’ın en büyük merkez ilçesi. İlçe büyüdükçe vakitle ikiye bölündü ve birinci yerleşim yeri “Eski Bağlar” olarak günlük hayatta kodlandı. Yeni yapıların, lüks sitelerin olduğu bölge de “Yeni Bağlar” oldu.
Kaynartepe ise Eski Bağlar’ın en büyük mahallelerinden biri. 2015 yılında Sur ilçesinde yaşanan çatışmalar sırasında, Kaynartepe’nin birtakım sokaklarında da çatışmalar meydana geldi ve buralarda da sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Çatışmalar ve sokağa çıkma yasakları nedeniyle mahallenin nüfusu düştü.
Kaynartepe Mahallesi Muhtarı İlhami Altun’la buluşmamızın nedeni ise 2015’teki vakalar değil, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayı ile katılaşan kentsel dönüşüm projesi. Diyarbakır’ın yeni valisi ve Büyükşehir Belediyesi kayyımı Münir Karaloğlu, bu haberi müjde olarak paylaştı.
Bağlar Belediye Lideri Hüseyin Beyoğlu da mevzuyla ilgili açıklama yaptı. Beyoğlu’nu Bağlar’da yaşayan beşerler “Kayyım” olarak biliyor. Zira YSK, seçimde yüzde 70,34 oyla belediye lideri seçilen HDP’li Zeyyat Ceylan yerine ikinci sıradaki AK Partili Beyoğlu’na vermişti mazbatayı.
Kaynartepe’de çok sayıda dar sokak bulunuyor. Eski Bağlar bölgesinde uygulanacak kentsel dönüşüm projesi için Diyarbakır Valiliği’nde Vali ve Büyükşehir Belediyesi kayyımı Münir Karaloğlu, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı Altyapı Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Hasan Bebek, Bağlar Kaymakamı Yavuz Güner ile kurum müdürlerinin katıldığı toplantının akabinde konuşan Beyoğlu, projede gelinen son kademe ve yapılacak çalışmaların ele alındığını, projelendirme çalışmalarına başladıklarını söz etti. Beyoğlu, “Bağlarımızda yapmayı planladığımız Kentsel Dönüşüm Projemiz ile ‘yerinde dönüşümü’ temel alarak projelendirme çalışmalarına başladık. Daha yaşanabilir ve çağdaş bir Bağlar için kentsel dönüşümle ilçemizi ihya etme vakti. Bunu devletimizin imkanları ve milletimizin takviyesiyle başaracağız. Allah kısmet ederse 2021 yılının birinci aylarında proje start almış olacak” dedi.
MUHTARA KİMSE DANIŞMADI
Karaloğlu ve Beyoğlu, kentsel dönüşümü bir müjde olarak duyurdu. Ancak Kaynartepe’de yaşayan insanların kelam konusu müjdenin detaylarından bihaber olduğu anlamak için Kaynartepe’de küçük bir tıp atmak yetiyor. Meskenlerin yıkılacağını, yıkılan meskenlerin yerine yenilerinin yapılacağını mahalledeki herkes duymuş. Muhabbet bahislerinin birinci sırasına kentsel dönüşüm yerleşmiş durumda. Kentsel dönüşüm ile ilgili edindikleri bölük pörçük bilgileri paylaşıyorlar birbirleriyle lakin bu işin nasıl sonuçlanacağı hakkında bilgi sahibi olmadıkları için muhtarın kapısını çalıyorlar.
Kimi umutla kimi tasayla Kaynartepe Mahallesi Muhtarı İlhami Altun’a geliyor fakat Altun, kentsel dönüşümle ilgili hiçbir şeyden haberinin olmadığını, hususla ilgili gelişmeleri medyadan takip ettiğini söylüyor.
Muhtar İlhami Altun. Sohbetimiz sırasında Altun’un birçok bireye kentsel dönüşümle ilgili kendisinin de bilgi sahibi olmadığını söylediğine şahit olduk. Altun, “Ben mahallenin muhtarıyım. Halkın oylarıyla seçildim. Bir sorun olduğunda beşerler evvel bana geliyor. Lakin mahalle için bir karar veriliyor ve benim bundan haberim yok. Herkes üzere ben de medyadan, internetten okuyorum kentsel dönüşümü. Vali, kaymakam, belediye lideri bana bir şey söylemeyince ben de insanlara bir yanıt veremiyorum tabi” diyor.
‘EVLER YIKILINCA BEŞERLER NEREYE GİDECEK?’
Altun, Eski Bağlar’ın, Kaynartepe’nin bir dönüşüme gereksiniminin olduğunu savunuyor, “Daha hoş bir mahallede kim yaşamak istemez ki” diyerek. Mahallenin birçok sokağı itfaiye araçlarının, ambulansın giremeyeceği kadar dar. Muhtara nazaran metruk ve berbat niyetle kullanılmaya müsait birçok konut var Kaynartepe’de. Bunların bir kısmı Bağlar Belediyesi tarafından yıkılmış. Muhtar Altun, uyuşturucu, hırsızlık, fuhuş üzere vakalarla anılan Bağlar’ın, kentsel dönüşüm sayesinde temizleneceğini de umut ediyor.
Lakin Altun, kentsel dönüşümden evvel mahallede yaşayan insanları düşündüğünü de ekliyor. “Evler yıkılınca beşerler nereye gidecek, gittikleri yerde nasıl yaşayacaklar?” diye soruyor ve şunları ekliyor: “Burada yaşayan insanların yüzde 90’ı fakir. Burada kiralar 200-300 lira ve bu kirayı da ödeyemeyen beşerler var. Bu fakir beşerler buradan çıkarılırsa 1000 lira kirayı veremezler, ekonomik durumları yok zira. Ne yapacaklar, çadır mı kuracaklar? Bunun için evvel insanları düşünmek lazım.”
‘İNSANLARI MAĞDUR OLMASIN’
Muhtarlığın önünde kimi süreçler için bekleyen bayanları gösteriyor Muhtar Altun ve “200 lira toplumsal yardım alabilmek için bekliyorlar. Kimilerinin hiç geliri yok. Bağlar’dan öteki yerde yaşamaları çok sıkıntı bu insanların. Bu yüzden diyorum, bu insanları daha da mağdur etmemek lazım” diyor.
Bugüne kadar ne vali ne kaymakam ne de belediye lideriyle kentsel dönüşümle ilgili bir görüşme yaptığına dikkat çeken Altun, “Ben 4 periyottur bu mahallenin muhtarlığını yapıyorum. İnsanların gereksinimlerini, ıstıraplarını, ne istediklerini biliyorum. Bu mahalle ile ilgili bir karar alınırken, beşerler perişan olmasın diye bana müracaatları gerekiyor. Fakat bugüne kadar kimse bana gelip, ‘sen ne düşünüyorsun Muhtar’ diye sormadı. Sayın Vali yeni atandı sayılır, rica ediyorum, bize de sorsun kentsel dönüşümü. Biz ona anlatalım mahalleyi, buna nazaran karar versin” formunda talepte bulundu.
‘ZENGİNLER KENTSEL DÖNÜŞÜMDEN YANA’
Altun, “Mahallenin yüzde 60’ı kentsel dönüşümü istemiyor, yüzde 40’ı ise istiyor” diyerek mahallenin nabzı hakkında bilgi veriyor. Altun’a nazaran kentsel dönüşümden yana olanlar, artık Kaynartepe’de oturmayan mesken sahipleri. Altun, “Onlar ‘Bize bir şey olmaz’ diye düşünüyorlar. Yıkılan konutun yerine daha iyi bir konut alacaklarını hesaplıyorlar. Fakat devlet onların meskenlerine ne fiyat verecek, bunu bilmiyorlar. Yarın konutlarına verilen fiyatı beğenmeyip karşı çıkabilirler” değerlendirmesinde bulunuyor.
Kentsel dönüşüme karşı olan yüzde 60’ı ise uzun uzun anlatıyor Altun. Ekonomik kriz ve korona virüsü nedeniyle insanların iyice fakirleştiğine dikkat çeken Altun, fakir beşerler için Kaynartepe’yi adeta bir sığınak üzere tanım ediyor.
Sur’daki çatışmalarda ve kentsel dönüşümle konutları ellerinden alınan birçok insanın Kaynartepe ile birlikte Bağlar’ın öteki mahallelerine yerleştiğini söyleyen Altun, “Burada yerleştikleri konutlar de yıkılırsa nereye gidecek beşerler?” sorusunu bir kere daha soruyor.
Bağlar’ın uyuşturucu, hırsızlık, fuhuş üzere hadiselerle anıldığını hatırlatan Altun, “Bu insanlara yer bulmak lazım. Burada yaşayan gençlere iş bulmak lazım. Esasen burada çok sıkıntı yaşıyorlar, onları buradan çıkarırsanız Diyarbakır’da rahat kalmaz. Uyuşturucu da artar hırsızlık da.”
Çok sayıda Suriyeli de yaşıyor Eski Bağlar’da. Bulabildikleri işlerde çalışarak kıt kanaat geçinebilen Suriyelilerin de kendisine gelip, “Mahalle yıkılacak mı” diye sorduğunu söyleyen Altun, onlara ayrıyeten üzüldüğünü belirtiyor.
ÖRNEKLER ENDİŞELENDİRİYOR
Kayyım idaresindeki kentte bugüne kadar rastgele bir proje sivil toplum kurumlarıyla ortaklaştırılmadı. Bağlar’da yapılacak kentsel dönüşümle ilgili de hiçbir kuruma danışılmadı, görüş alışverişinde bulunulmadı. Projeler, Bağlar’da olduğu üzere “müjde” olarak duyuruldu ve rastgele bir itiraza kulak verilmedi.
TMMOB Kent Plancıları Odası Amed Şube Sekreteri Neriman Baran Yiğit, Bağlar’da yapılacak kentsel dönüşümle ilgili sorduğumuz sorulara, “Daha evvel kulağımıza gelmişti lakin biz de basın yolu ile öğrendik. Lakin hem Bakanlıktan hem belediyeden ayrıntıların paylaşılması için yazı yazdık” karşılığını verdi.
Neriman Baran Yiğit Bağlar’ın kentsel dönüşüme muhtaçlığı olduğunu söyleyen Yiğit, “Ama Türkiye’deki kentsel dönüşüm örnekleri yüzünden kaygılarımız var” diyerek, detayları hakkında bilgi sahibi olmadıkları projeye kuşkulu yaklaştı.
Yiğit, şunları söyledi: “Kentsel dönüşüm çok kapsamlı bir kavram, yalnızca sosyolojik, demografik, ruhsal araştırmaları yıllarca sürebilen, çok iyi tahlillerin yapıldığı, mahallî dinamiklerin ve halkın sürece dahil edildiği, yerelde yaşayan halkın ne istediğini birinci sırada tutan ve yeniden orada yaşayan halkın barınması için yapılması gereken projelerdir. Türkiye’deki üzere yalnızca TOKİ eliyle ve rant için yapılmamalı.”
Yiğit, Bağlar’da gerçekleşecek kentsel dönüşümle ilgili kuşkularını Sur ilçesindeki kentsel dönüşümü hatırlatarak şöyle anlattı: “Sur’da yapılan kentsel dönüşüm ivedi kamulaştırma kararı ile lokal halkın bir an evvel meskenlerini boşaltmalarıyla oldu. Mahallî doku, halkın ne istediği, rastgele bir tahlil yapılmadan, dozerlerle girip ne buldularsa yıktılar. Halkla yapılan mukaveleler bile işin içine rant girdiği için iptal edildi. Sur’daki beşerler orayı terk etmek istemiyordu ve artık kentsel dönüşüm ismi altında yapılan yapılar Sur mimarisine o kadar uzak ki Sur’la bütünleşmiyor.”
Sur’u bitirdiler: Artık lakin hizmetçi olarak gelirizGÜNDEMGazete Duvar
