ANKARA – Ankara Barosu İnsan Hakları Merkezi ile İstanbul Barosu, İstanbul Sözleşmesi’nden Cumhurbaşkanı kararıyla çekilmesine yaptıkları yazılı açıklamalarla reaksiyon gösterdi.
İstanbul Sözleşmesi’nden hukuka alışılmamış bir biçimde geri adım atıldığı belirtilen Ankara Barosu’nun açıklamasında, “Cumhuriyetin kuruluşunda eşit yurttaşlık ile başlayan ve bayanların toplumun her alanında erkekler ile eşit olmasını hedefleyen siyasetlerden, bu gece yarısı, daha birkaç hafta evvel ‘insan hakları hareket planı’ açıklaması yapmış olan Cumhurbaşkanlığı tarafından yayımlanan karar ile hukuka alışılmamış biçimde geri adım atılmıştır” tabirlerine yer verildi.
İstanbul Barosu’nun açıklamasında ise, “TBMM tarafından onaylanan İstanbul Kontratı yürürlüktedir” denildi.
ANKARA BAROSU ANAYASAYI HATIRLATTI
Mukaveleden çekilme kararının hukuken kabul edilemeyeceği belirtilen Ankara Barosu İnsan Hakları Merkezi’nin açıklamasında Cumhurbaşkanı kararıyla kontratın fesih edilmesinin anayasaya alışılmamış olduğu belirtilerek şunlar kaydedildi:
KANUNUN YÜRÜRLÜĞÜNE İDARİ SÜREÇLE KARAR VERİLEMEZ: Yoluna uygun yürürlüğe giren bir memleketler arası mutabakat öncelikle bir kanundur. Bir kanunun yürürlüğüne bir idari süreçle karar verilemez. Milletlerarası mutabakatlar, kamu hukukunun tarz ve yetkide paralellik prensibi uyarınca tıpkı yolla ve birebir yetki kuralları izlenerek kaldırılmalıdır. İstanbul Kontratı Anayasa’mızın 90. hususu uyarınca yürürlüğe girmiş bir memleketler arası muahededir ve Anayasa’nın 87. hususu uyarınca kelam konusu memleketler arası mutabakatın onaylanması, değiştirilmesi ve en kıymetlisi feshedilmesi TBMM’nin yetkisindedir. Kaldı ki, İstanbul Mukavelesi’nin feshini haklı gösterecek hiçbir toplumsal, tüzel ve akla uygun münasebetten bahsetmek mümkün değildir.
CUMHURBAŞKANI YETKİLERİNİ AŞTI: Cumhurbaşkanı yetkilerini aşmıştır! 6771 Sayılı Kanunla değişik Anayasanın 104. unsuru Cumhurbaşkanına kararname yoluyla asli düzenleme yetkisi vermiştir. Fakat bu asli düzenleme yetkisi, yürütme yetkisine ait olup, sınırsız değildir. Bilindiği üzere Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin hudutları Anayasa unsur 104 uyarınca çizilmiştir. Buna nazaran insan hakları kapsamında; temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle siyasi haklar ve ödevlere ait hususlarda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamayacağı karar altına alınmıştır. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri yoluyla temel hak ve özgürlükler kısıtlanamayacağı üzere bu Kararnamelerin verdiği yetkiye dayanarak çıkarılacak idari kararlar aracılığıyla evleviyetle bu yola gidilemeyeceği açıktır.
MÜMKÜN OLMADIĞI ORTADA: İstanbul Mukavelesi bayana yönelik şiddeti bir insan hakları ihlali olarak tanımlar ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yarattığı ihlallerle gayret eder. Unutulmamalıdır ki, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, bayan, erkek, çocuk ve LGBTİ+ bireylerin tamamına ziyan veren ve temel hak ve hürriyetlerini hiçe sayan bir sıkıntıdır. Bu tarafıyla kontrat, toplumun tamamının temel insan haklarını muhafazayı hedeflemektedir. Bu Mukaveleden bir idari süreç niteliğindeki Cumhurbaşkanlığı kararı ile çıkılmasının yasama yetkisinin evresi ve işlev gaspı manasına geleceği ve mevcut Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi açısından da bunun mümkün olmadığı ortadadır.
MUKAVELE GEÇERLİLİĞİNİ KORUYOR: Tüm bu istikametleri ve milletlerarası hukuk teamülleri gereği, yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı işlev gaspı niteliğinde ve Anayasaya alışılmamış olup, Mukavele geçerliliğini korumaktadır. Unutulmamalıdır ki, insan hakları gayreti, hiçbir gerici kara propaganda ve siyasi atağa kurban edilemeyecek büyüklükte ve kozmik bir çabadır. Bugün sevinç naraları atan, kara propaganda sahiplerini de koruyacak olan hukukun kendisidir. Bayanların insan hakları uğraşı artan bir dayanışma ile devam edecektir. Anayasayı hiçe sayarak yayımlanmış olan bu kararı kabul etmiyor, İstanbul Kontratı kapsamındaki memleketler arası yükümlülüklerimiz çerçevesinde insan hakları uğraşını sürdüreceğimizi kamuoyuna hürmetle bildiriyoruz.
‘SÖZLEŞME NEDEN FESHEDİLEMEZ?’
“İstanbul Kontratı, Cumhurbaşkanı Kararı ile Neden Feshedilemez?” başlıklı bir açıklama yapan İstanbul Barosu ise şunları kaydetti:
KARAR YOK KARARINDA: İstanbul Mukavelesi Cumhurbaşkanı kararı ile feshedilemez. İstanbul Kontratı, Anayasamızın 90. hususuna nazaran adabına uygun olarak 24 Kasım 2011 tarihinde TBMM tarafından onaylanmış bir milletlerarası Kontrattır. 6251 sayılı onaylamayı uygun bulma Kanunu uyarınca, İstanbul Mukavelesinin “Yürütme tarafından feshedilmesi hakkındaki karar” yok kararındadır. Hakikaten, 20 Mart 2021 tarih ve 31429 sayılı Resmi Gazetede görüldüğü üzere, “İstanbul Kontratının feshi hakkında karar” YASAMA KISMI başlığı altında KANUNLAR Kısmında değil; YÜRÜTME VE YÖNETİM KISMI başlığı altında “İl sonlarının değiştirilmesi, ivedi kamulaştırma gibi” CUMHURBAŞKANI KARARLARI ortasında yayınlanmıştır. “Yürütme yetkisiyle” kanun kararında olan onaylanmış bir milletlerarası kontrat feshedilemez. Münasebetiyle, iç hukukumuzda kanun niteliğinde olan bu Mukavele lakin ve lakin yasama yetkisini elinde bulunduran Meclisin iradesi ile feshedebilir.
CUMHURBAŞKANI KARARNAMESİ ÇIKARILAMAZ: İstanbul Mukavelesi şiddetle gayret konusunda bir insan hakları kontratıdır. Anayasamızın 104. hususunda, ”temel haklar, kişi hakları konusunda Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamaz” kararına yer verilmiştir. İstanbul Kontratı, insan hakları ihlali olan bayana ve aile içi şiddeti önlemek, mağduru korumak hedefiyle TBMM tarafından kabul edilmiş bir milletlerarası kontrat olduğundan, bu mevzuya ait bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi çıkarılamaz; çıkarılmış olsa dahi buna dayanarak bir yürütme yetkisi kullanılması yok kararındadır.
FESİH YETKİSİ VERİLMEDİ: Ayrıyeten, 15.07 2018 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan “Milletlerarası Andlaşmaların Onaylanmasına Ait Yordam ve Temeller Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde” Cumhurbaşkanına Milletlerarası Kontratları “feshetme yetkisi” verilmemiştir. 20 Mart 2021 tarih, 31429 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3718 sayılı kararda ise “sözleşmenin feshedildiği” belirtilmiştir. Bu karar yetki açısından da yok kararındadır.
KONTRAT YÜRÜRLÜKTE: Sonuç olarak; 20 Mart 2021 tarih ve 31429 sayılı Resmi Gazetede görüldüğü üzere, “İstanbul Kontratının Feshedilmesi Hakkında Karara” Yasama Kısmında değil; YÜRÜTME VE YÖNETİM Kısmında yer verilmesi yok kararında olduğunun ilanı niteliğindedir. İstanbul Sözleşmesi’nin “Sözleşme’nin feshi” başlıklı 80. unsuruna nazaran Sözleşme’nin feshedilebilmesi için Avrupa Kurulu Genel Sekreteri’ne bildirimde bulunulması gerekmektedir. Sözleşme’nin feshi, bildirimin Genel Sekretere ulaşmasından itibaren üç aylık müddetin bitimini izleyen ayın birinci gününde yürürlüğe girecektir. Hasebiyle 24 Kasım 2011 tarihinde TBMM tarafından onaylanan İstanbul Kontratı yürürlüktedir.
KONTRATA SAHİP ÇIKACAĞIZ: İstanbul Barosu olarak, bir insan hakları ihlali olan şiddetin önlenmesi maksadıyla TBMM’de oybirliğiyle onaylanmış olan İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesinin yok kararında olduğunu ve İstanbul Sözleşmesi’ne sahip çıkacağımızı, memleketler arası kontratların eksiksiz bir biçimde uygulanıp hayata geçirilmesi için bu mevzunun takipçisi olacağımızı ve gayretimizi sürdüreceğimiz kamuoyuna duyururuz. (DUVAR)
Gazete Duvar
