ANKARA – Türkiye’de korona virüsü olayının birinci görüldüğü tarih olarak açıklanan 11 Mart 2020’nin üzerinden bir yıl geçti. Salgının gölgesinde geçen bir yıla ait iktidarın attığı ve atmadığı adımları inceleyen Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) rapor hazırladı.
CHP Genel Lider Yardımcısı Fethi Açıkel başkanlığındaki CHP Ar-Ge Bilim Platformu tarafından hazırlanan, “Kovid-19 Gölgesinde Bir Yıl: Saray Vatandaşlarımızın Hayatını Tehlikeye, Ekonomiyi Buhrana Sürükledi” başlıklı rapora nazaran Covid-19 öncesinde başlayan ekonomik kriz pandemiyle birlikte derinleşti, işsizlik, yoksulluk ve yüksek enflasyon ise kalıcılaştı.
‘KRİZ KARŞISINDA VATANDAŞIMIZ BİR BAŞINA BIRAKILDI’
Salgın devrinde toplumsal devletin ehemmiyetinin ortaya çıktığı belirtilen raporda AK Parti iktidarının toplumsal devleti tasfiye eden siyasetleri nedeniyle toplumun tüm kısımlarını yalnız bıraktığı savunuldu. Raporda, “Ocak 2021 prestijiyle dünya ölçeğindeki ülkelerin toplam Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) ortalamalarının yüzde 7,3’ü nakdi gelir ve harcama dayanağı olarak vatandaşa sunulurken, Türkiye için oran yüzde 1,1’de kalmıştır. Pandeminin derinleştirdiği krizlerin karşısında vatandaşımız bir başına bırakılmıştır” denildi.
‘MERKEZ BANKASI’NIN ERİTTİĞİ 128 MİLYAR DOLARLA 10 MİLYON İŞSİZE AYDA 3 BİN LİRA VERİLEBİLİRDİ’
Merkez Bankası’nın 128 milyar dolarlık rezervlerinin ekonomik buhran içerisinde buharlaştığı tabir edilen siyaset notunda, bu 128 milyar dolarla iktidarın atabileceği adımlar şu sözlerle sıralandı:
“Oysa 128 milyar dolar ile 10 milyon işsiz vatandaşımıza ayda 3 bin TL dayanak verilebilir; 1 milyon 300 esnafın 13 milyar TL’lik kredi borcunun, çiftçilerimizin banka takibine düşen 5 milyar TL’lik kredi borcunun tümü kapatılabilirdi. Küçük işletmelerimizin 16 milyar TL’lik kredi borcu ödenebilir, 50 milyon vatandaşımıza iki doz fiyatsız Pfizer-Biontech aşısı yapılabilir, 4 milyon 800 bin öğrencimize tablet verilebilirdi. AKP’nin sahipsiz bıraktığı esnafımıza ve müzisyenlerimize 1 yıl boyunca her ay 3 bin TL dayanak verilebilirdi.”
‘SARAY FAKİRLEŞMEYE GÖZ YUMDU’
Pandemi periyodunda topluma direkt ekonomik dayanak verilmediği, gerçek gereksinimlerin görmezden gelindiği, kredi, vergi ve borçların ertelenmesi yoluna gidildiği söz edilen raporda, “Saray, IBAN’la vatandaştan para istemiş, fakirleşmeye göz yummuştur.
Salgın, ülkemizin içinde bulunduğu ekonomik krizi derinleştirmiş, Türkiye, satın alma gücü paritesinde Avrupa ortalamasının yüzde 41 gerisinde kalmıştır. Enflasyonun çift haneli bedellere ulaştığı Türkiye, enflasyondaki oynaklık açısından 2010’da 35. sıradan 2020’de 144. sıraya gerilemiştir” denildi ve şu tespitler yapıldı:
İSTİHDAM AZALDI: Pandemi sürecinde iş gücü 1 milyon 406 bin kişi, istihdam 1 milyon 103 bin kişi, iş başında olanların sayısı 271 bin kişi azalmıştır. Kasım 2020’de geniş tarifli işsiz ve iş kaybı sayısı bir yıl öncesine nazaran 1 milyon 386 bin artarak 11 milyon 768 bine yükselmiştir. Kasım 2019 – Kasım 2020 ortasında geniş tarifli genç işsizliği ise yüzde 32,9’dan yüzde 43,5’e yükselmiştir.
100 BİN ESNAF KEPENK KAPATTI: Ekonomik takviyelerin yokluğunda pek çok dal darboğaza girmiş, iş yerleri iflas etmiştir. Esnaf çalışanlarının fiyatlarını, sigortasını, işletme masraflarını ödeyememiş, borçlanmış ya da kepenk indirmek zorunda kalmıştır. 2020 yılı Ocak-Aralık periyodunda 16 bin şirket ve 24 binden fazla gerçek kişi ticari işletme kapanmış, yaklaşık 100 bin esnaf kepenk kapatmıştır. Öteki bir deyişle günde 273 esnaf iflas etmiştir.
‘AKP SALGINI DEĞİL SAYILARI DENETİM ALTINA ALMAYI TERCİH ETTİ’
Korona virüsü salgının geride kalan bir yılında uzmanların lisana getirdiği tam kapanma davetlerine kulak verilmediğini, gerekli önlemlerin alınmadığı tabir edilen rapora nazaran bu tavır virüsün daha fazla yayılmasına neden oldu. Raporda, “AKP, salgını değil, sayıları denetim altına almayı tercih etmiş, memleketler arası norm ve tariflere uymayı reddetmiş, vatandaşları yanıltarak belirsizlik ve kuşku içinde bırakmış, halk sıhhatini tehdit etmiş ve ulusal çıkarlara muhalif hareket etmiştir” denildi. Raporda sıhhat alanına ait şu tespitler yer aldı:
SIHHAT BAKANLIĞI BÜTÇESİ YÜZDE 5,7’DE KALDI: 2021 yılı bütçesinde Sıhhat Bakanlığı hissesi 62 milyar 35 milyon TL ile yüzde 5,7’de kalmıştır. Covid-19 pandemisi tüm dünyada esirgeyici sıhhat hizmetlerinin kıymetinin bir sefer daha anlaşılmasını sağlamışken, Türkiye’de gözetici sıhhate ayrılan hisse tüm Sıhhat Bakanlığı bütçesinin sırf dörtte biridir.
TEŞHİSLERDE AZALMA OLDU: Pandemi periyodunda kalp krizi geçirenlerin yarısı hastaneye başvuramamıştır. Kanser taramaları ve kanser teşhisinde yüzde 90 azalma olmuş, diyabet ve tansiyon üzere hastalıkların taramaları da azalmıştır.
SIHHAT ÇALIŞANLARI DAHA ÇOK ETKİLENDİ: Salgını denetim altına almak ve en az can kaybıyla atlatabilmek için canla başla uğraşan sıhhat çalışanları, Covid-19 hastalığına yakalanma riski en yüksek kümedir. Uzmanlara nazaran Aralık sonu prestijiyle enfekte olmuş 1 milyon 200 bin kişinin 120 bini sıhhat çalışanıdır. Sıhhat çalışanları, pandemiden toplumun öteki bölümlerine nazaran 10-14 kat fazla etkilenmektedirler.
AŞILAMA YAVAŞ: AKP, Covid-19 aşısı konusunda aylardır süregelen gelişmelere karşın bu yarışta çok geride kalmıştır. Resmi olarak tek bir firmayla anlaşılmış, vatandaşlar tek bir aşıya mahkûm edilmiştir. Sipariş verilen ölçü çok yetersizdir. Aşıların gelişi gecikmiştir. Aşılama çok yavaş gerçekleşmektedir. Sıhhat Bakanlığı aşılama başladığında günde 1,5 milyon doz aşı uygulanacağını argüman ederken, 1,5 aylık mühletin sonunda yapılan aşı ölçüsü 10 milyonu lakin geçmiştir.
‘UZAKTAN EĞİTİM BAŞARISIZ OLDU’
Pandemi tesiri altında geçen bir yılda öğrencilerin uzaktan eğitim sürecinin başarısız yönetildiği ve milyonlarca öğrencinin uzaktan eğitime ulaşamadığı tabir edilen raporda,
6 milyon öğrencinin internet erişimi ya da aygıtları olmadığı için EBA’yı faal kullanamadığı, 2 milyon 660 binden fazla öğrencinin ise EBA’ya hiç erişemediği belirtildi. EBA’ya giriş yapabilenlerin yüzde 60’ından fazla, yani 8,5 milyon öğrencinin derslerini küçük cep telefonu ekranlarından takip etmek zorunda kaldığı belirtilen raporda şu sözlere yer verildi:
“Bu süreçte hem öğrencilerin hem de öğretim üyelerinin bilhassa internete ve aygıta erişim ve internet altyapısı nedeniyle problem çektiği görülmektedir. 10 üniversite öğrencisinden 3’ü internete erişmekte zorluk yaşamaktadır; 4’ünün yaşadığı bölgede internet altyapısı uzaktan eğitimi gerçekleştirmek için kâfi değildir. Her 10 öğrenciden sadece 1’i üniversitesinden altyapı takviyesi aldığını belirtmiştir.”
CHP NE YAPTI?
Rapora nazaran salgın periyodunda iktidarın aldığı önlemlerin yetersiz kalması üzerine CHP’li 11 büyükşehir, 10 vilayet, 177 ilçe ve 49 belde belediyesi yardım kampanyası başlattı. Kampanyalar kapsamında 75 milyondan fazla maske ve dezenfektan fiyatsız dağıtıldı, 8 milyon 228 bin vatandaşa tıpkı, 1 milyon 587 bin vatandaşa nakdi yardım yapıldı. Sıhhat çalışanlarına fiyatsız ulaşım takviyesi, hastanelere nakil hizmeti sunuldu, üretici ve çiftçilere tıpkı ve nakdi yardımlar yapıldı. ‘Askıda Fatura’ kampanyasıyla 44 milyon TL fiyatındaki 461 bin 908 fatura ödendi. Su faturasını ödeyemeyen 1 milyon 173 bin abonenin suyu kesilmedi, CHP’li belediyelere ilişkin 15 bin 215 bin adet mülkün kirası ertelendi.
Gazete Duvar