Hrant Dink Vakfı, gayrimüslimlere ilişkin yapıların listelendiği “Türkiye Kültür Varlıkları” haritasının kullanılarak “define avcılığı” yapıldığına dair bir bilgiye ulaştıklarını açıkladı.
Haritada kilise, sinagog, manastır ve okul üzere 9 binden fazla yapının listelediği hatırlatılan açıklamada, “Öncelikle hala ayakta olan yapıların tarihi eser kapsamında korunmasının devletin misyonu olduğunu ve bu yapılara ziyan vermenin kabahat olduğunu buradan hatırlatmak isteriz” tabirlerine yer verildi.
Ayakta olmayan yapıların koordinatlarının define arayanların sandığını yerler olmadığı belirtilen açıklamada, kaçak hafriyat yapanlara kazdıkları yerlere tohum ekmeleri önerildi:
“Ayaktaki yapıyı bulmak için define haritasına muhtaçlık olmadığına dair küçük bir hatırlatmadan sonra, haritada belirtilen, artık izi dahi kalmamış yapıların koordinatlarının elbette ki sandığınız koordinatlar olmadığını ve ne yazık ki köyün tamamının kazılması gerektiğini define avcılarına üzülerek bildiririz. Kazdığınız yerlerde emeğinizin boşa gitmemesi için en azından tohum grup, bölgeyi sulamanızı öneririz.”
“Bu vesileyle Hrant Dink’in ‘Define tarifi’ yazısını paylaşmadan geçemedik… Gerçek bir define haritasıdır” notuyla, Dink’in 18 Şubat 2000’de Agos’ta yayımlanan yazısına da yer verildi.
Dink’in “Yerin altında Ermeni definesi arayanlar, yer üstündeki Ermeni definesinin ne kadar farkında oldular? Yaşanmışlıklar hiç de farkında olmadıklarını gösteriyor. Yerin üstündeki definenin gerçek kaynağı, göçürülmekten kurtulan ve kendi topraklarında kalabilen insanlardı elbet” dediği yazısı şöyle:
Define tanımı (Hrant Dink, Agos, 18 Şubat 2000)
“Sahte define haritası satarken yakalandı” ya da “Parasını düzmece definecilere kaptırdı” halinde haberler sık sık çıkar gazetelerde.
Bir defa AGOS’ta da yer almıştı, “Ermeni kökenli şahıslar uydurma define haritası satıyor” diye bir haberdi. İddiayı ortaya atan Erzurum Müze Müdürü’nü bulmuş, işin aslını öğrenmiş, siz okurlarımıza da iletmiştik.
Müze müdürü “Yapanlar Ermeni” dememiş halbuki. “Kendini Ermeni olarak tanıtan şahıslar ortaya çıkıyor, dedesinin göçerken altınlarını gömdüğünü, elinde definenin yerini gösteren harita olduğunu söylüyor ve insanları aldatıyorlar” demiş.
O o denli demiş onlar da o denli anlamış. Her neyse… Husus da esasen “O ne demiş, bu ne demiş?” değil.
***
Bilenler bilir, Anadolu’da pek istek gören bir zanaattır define arayıcılığı. Hayatını bu yola vakfetmiş “define manyakları” vardır. İstanbul Aksaray’da özel defineciler kahvesi olduğu bile söylenir.
Bu tipler ellerinde ne yazdığını anlamadıkları, çizilmiş eski kâğıt kesimleriyle az mı çaldı AGOS’un kapısını?
Güya kapıp kaçacakmışsınız üzere de, amanın bir de ürkerek uzatırlar ki haritayı, demeyin gitsin…
Her neyse asıl mevzumuz o haritalar da değil.
***
Yerin altında Ermeni definesi arayanlar, yer üstündeki Ermeni definesinin ne kadar farkında oldular?
Yaşanmışlıklar hiç de farkında olmadıklarını gösteriyor.
Yerin üstündeki definenin gerçek kaynağı, göçürülmekten kurtulan ve kendi topraklarında kalabilen insanlardı elbette. Kalanlar ve onların çocukları, dayanabildikleri kadarıyla Anadolu’da hayatlarını sürdürdüler. Lakin ne yazık ki bunların da kıymeti bilinmedi. Okulları, kiliseleri ellerinden alındı. Vakitle, evvel İstanbul’a akabinde da tüm yeryüzüne aktılar. Bugün artık Anadolu’da o kadar tek tükler ki, ya varlar ya yoklar.
***
Onların üretip de toprağın üzerine ektikleriydi asıl define. AGOS’un ikinci sayfasının tiryakileri geçen hafta sona eren “Bir zamanlar” köşesinde hangi köyde hangi okulun, hangi kilisenin, hangi hastanenin bırakıldığını iç çekerek izlemiş olmalılar. Üç bini aşkın kilise ile iki bini aşkın okulun yanı sıra sayısız konut, işyeri, hastane vs. gerimizde bıraktıklarımız.
Pekala, insanın pahası bilinmedi de, bıraktıklarının kıymeti bilindi mi?
Nerdee?
***
Anadolu Ermenileri artık tüm dünyayı kapsayan ve Diaspora diye isimlendirilen bir alan içinde hâlâ Anadolu’yu yaşıyorlar.
Diaspora’ya “Anadolu’nun dünya hali” de diyebiliriz rahatlıkla. Tarihi iyi okuyanlar tüm bu yayılmaların merkezinin Anadolu olduğunu görebilir. O denli ki bugün Ermenistan’da bile ismi Nor (Yeni) Malatya, Nor Arapgir, Nor Pütanya (İzmit), Nor Sepasdiya (Sivas) Nor Gesaria (Kayseri) isimli yerleşim bölgeleri mevcut. Ardlarında bıraktıklarının bir benzerini, bu kere oralarda kurmuş, Anadolulu kimlikleriyle oralarda yaşıyorlar.
***
Son birkaç gün içinde Virginia’da, Hollanda’da yeni “Soykırım Anıtları” dikilmesi ya da “Soykırımın tanınması”na ait yasa tasarıları kabul edilmiş. Haftaya da Fransız takiyecileri, Fransız Senatosu’nda şu meşhur “Soykırım yasası”nı tekrar görüşeceklermiş.
Bizde ise bilinen tekrarlanacak, yeniden Ermeni lobilerinin hünerlerinden bahsedilecek ve bu sinema yıllardır devam ettiği üzere bu sefer de motamot tekrarlanacak.
Meğer bu tuzaktan kurtulmanın bir yolu var.
Sanırım gerçek define de o yolun sonunda bâtın.
***
Kullanıcıların elinden bu kozu almanın ve işlerine geldiği vakit kullanmalarına fırsat tanımamanın en geçerli yolu kaybettiğimiz bu beşerlerle direkt diyalog yolunun bulunmasıdır.
Bunun için başta gelen, Türkiye-Ermenistan bağlantılarını desteklemektir.
Türkiye Ermenileri’nin problemlerini rastgele bir dış dayatmaya, ikaza gerek bırakmadan halletmek ikincisidir.
Üçüncü ve en kıymetlisi de Diaspora Anadolusu’nu tekrar kazanmaktır.
***
İnanın bir ütopyadan, bir gerçekleşemezden kelam etmiyorum.
Hayat, kolay adımlar ve ufak teşebbüslerin ne kadar büyük sonuçlar yarattığına şahittir.
“Para kazanacağız, İnanç Turizmi yapalım” yerine, insanlarımızı samimi bir dilekle tekrar kazanmalıyız anlayışını ortaya koyabilmeliyiz. Şu binanın üzerine minnacık bile olsa “Bu cami Ermeniler’den kalan Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi’nden dönüştürülmüştür” diye bir ibare çivilemek bile, “Sen şöyle yaptın da ben de bu türlü yaptım” didişmesinden elbette daha yaratıcı, daha gönül alıcıdır.
***
Benim define tanımım budur.
Gazete Duvar
