ÇORUM – Çorum’da 1830 yılında inşa edilen ‘Aziz Surp Gevorg Ermeni Kilisesi’ olarak bilinen tarihi yapı kaderine terk edilmiş durumda. Mülkiyeti Çorum’un esaslı ailelerinden Şamlılar ailesine ilişkin tarihi yapı, kilise yakınlarında işyeri bulunan, bir esnaf tarafından depo olarak kullanılıyor.
ÇORUM’A DAMGA VURAN KİROPİ AİLESİ
Çorum ili merkezinde 20. yüzyıl başlarına kadar yaşadığı söylenen bir Ermeni ailenin ismi. Orijinalinin “Kiryopi” formunda olduğu da rivayet ediliyor. Kiryopi ailesinin tehcir tatbikine karşın Çorum’da kalabildiği gelgelelim Cumhuriyet devrinde kendi istekleri ile bütün mal varlıklarını satıp İstanbul ve Ankara’ya göç ettikleri, ailenin kızı Ojeni’nin Ankara Ulus’taki Yenişehir Palas’ta hayata gözlerini yumduğu biçiminde haberler bulunuyor.
Ailenin bir oğlunun ismi Abraham ve kızlarından oburunun ismi ise Hayganuş’tur. Çorumlu yaşlıların “Gökgözlüler” diye bahsettiği Ermeni ailelerin tehcir kanunundan evvel büyük çoğunluğuyla oturduğu şimdiki Çöplü ve Çepni Mahalleleri bölgesinde bulunan Puşiyan mahallesinin bir kütüphanesinin de olduğundan bahsedilir.
Kiryopiler o periyotlarda Çorum’un önde gelen ailelerinden biri olarak biliniyor. Bu aile bir devirler Çorum’un en varlıklı ailelerinden birisidir. Kiryopi ailesinin 3 bin dönüm kadar yeri olduğu ve bu yerde besledikleri çok sayıdaki sığırdan süt, yoğurt ve peynir üretirler ve etraf vilayetlere sattıkları bugüne kalan haberlerden. Bu eserlerin kalitesi ve tadı yörede lisanlara destan olmuş. Hayırseverliğiyle de ün salan aile evvelden sokaklarda ‘idare’ denilen gazyağı lambalarından eksilen gazyağlarını istekli olarak tamamlarmış.
TECRİT SONRASI DIYANET DEĞİŞTİRDİLER
Bu ailenin Çorum’un birinci apartmanını yaptırdığı da söylenir ve bu apartmanın 4 ya da 5 katlı olduğu rivayet edilir. Günümüzde bulunmayan bu apartman Çorum’un Çepni Mahallesi’nde, Dr. Pertev Beyefendi Sokağı üzerinde bulunuyormuş. Dr. Pertev Beyefendi Sokağı ile Sandıkçılar Sokak’ın kesişiminde güney yanında bulunan ve hâlâ ayakta olan 1830’larda yapılmış Aziz Surp Gevorg Ermeni kilisesinin de birebir aile tarafından yapıldığı rivayet edilmektedir. Kilisenin kapısında Arapça harflerle “Allah” yazmaktadır. Bu yapının kilise olduğu birçok insan tarafından bilinmemektedir ve şu an bu yapı depo olarak kullanılıyor. Kiryopi ailesinin kimi fertlerinin Çomar Barajı yakınlarında meçhul bir mezarlıkta medfun olduğu söyleniyor.
MÜLK SAHİBİ: ÇİVİ ÇAKAMIYORUZ
Tarihi kilisenin mülk sahiplerinden Ferhat Şamlı mevzuyla ilgili yaptığı açıklamada “Bu tarihi bina şahsımıza ilişkin, 1830 yılında inşa edilmiş, o periyotlarda büyüklerimiz burayı satın almış, yani bizim kendi mülkümüz. Lakin, şuan buraya hiçbir çivi çakamıyoruz. Bu tarihi yapı o periyotlarda kilise olarak kullanıldığı söyleniyor. Bizler burasını tadilat yapalım ve maksadına müsait kullanalım istedik. Çeşitli sebeplerden ötürü bir şey yapmadık. Şuan ise depo olarak kullanılıyor” dedi.
KÜLTÜR MÜDÜRIYETI: KİLİSE OLDUĞUNA DAİR KANIT YOK
Çorum Bölge Kültür ve Turizm Müdüriyeti yetkilileri ise bu yapının kilise olduğuna dair ellerinde haber olmadığını söylüyorlar.
İsminin açıklanmasını istemeyen bir Kültür Müdüriyeti yetkilisi, “Bu tarihi binanın o periyotlarda yapı olarak kullanıldığı söyleniyor. Doğal, kilise olduğuna dair rastgele bir kayıt yok. Halk arasında kilise olarak bilinen bir yapı. Burası hususî bir mülk, sahipleri daha evvel burasını tadilat yapmak istediklerini bize bildirmiş ve müracaat etmişlerdi. Ödenek de çıkmıştı. Gelgelelim, vazgeçtikleri için şu an boş duruyor” dedi.
Etraf esnafı ise bu tarihi yapının kilise olduğunu lisana getiriyor. İsmini vermek istemeyen bir esnaf, “Burası sanırım kiliseymiş, biz o denli biliyoruz, Osmanlı periyodunda yapılmış, bir vade de kilise olarak kullanılmış, tam ne olduğunu bizde bilmiyoruz. Tek bildiğimiz Şamlılar ailesine ilişkin bir mahal. Aslında tadilat yapılsa kente hoşluk katar” diye konuştu.
Gazete Duvar
