Mustafa Varlıklı
Yeni siyasi partilerin, baş gösteren idare krizinin bir sonucu ve münasebetiyle ilgili krize karşılık olma dileğinden doğduğu söylenebilir. Mevcut durumda Türkiye’de de tıpkı neden ve maksatla kuruluşunu duyuru edip teşkilatlanmaya giden benzeri siyasi yapılar görüyoruz. Bunlar ortasında en çok ismini duyduklarımızdan biri de, geçmiş periyotlarda Iktisat ve Dışişleri bakanlıkları yapmış Ali Babacan’ın liderliğinde kurulan Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA).
DEVA Partisi, neredeyse tüm vilayet ve ilçelerdeki teşkilatlanmasını tamamlamış durumda. Bu vilayetler ortasında Şanlıurfa da var. Parti, Urfa’daki örgütlenme çalışmalarını eski Şanlıurfa Baro Lideri Ahmet Tüysüz başkanlığında sürdürüyor. Biz de hem partinin Urfa’daki durumunu, hem ülkenin ve idarenin genel sıkıntılarını, hem de Urfa’nın problemlerine DEVA’nın ne dediğini Vilayet Lideri Av. Ahmet Tüysüz ile konuştuk.
‘İL IDAREMIZIN DÖRTTE ÜÇÜ RASTGELE BİR PARTİDE SİYASET YAPMAMIŞ İSİMLERDEN OLUŞUYOR’
Siz, DEVA Partisi’nin Şanlıurfa Kurucu Vilayet Lideri olarak göreve geldiniz ve en son birçok ilçe de dahil, Urfa vilayet teşkilatınızın idare heyetini belirlediniz. Artık DEVA Partisi Şanlıurfa Vilayet Başkanı’sınız. Urfa’da partinize olan ilgi nasıl bir düzeyde ve idare heyetiniz ile ilgili nasıl geri dönüşler alıyorsunuz?
Tüm Türkiye’de olduğu üzere Şanlıurfa’da da beşerler bir değişim arayışı içerisindeler. Zira gerek başını alıp giden liyakatsizlikler, yönetimsel ve siyasi problemler, gerekse sürüklendiğimiz ekonomik kriz insanlarda artık bir değişimin gerekliliği kanısını pekiştiriyor. Şanlıurfa’da partimize karşı çok olumlu bir izlenim ve ağır bir ilgi var. Ben genel liderimiz sayın Ali Babacan’ın bu ülke için çok büyük bir baht olduğunu düşünüyorum. Bunu genel liderimiz olduğu için değil, siyasi geçmişindeki başarılı çalışmaları, baz aldığı referanslar, siyasete getirdiği yeni lisan ve bakış açısı, istişare ve liyakata verdiği paha, oluşturduğu takım, grup ruhuna duyduğu itimat ve hakkını teslim etme ismine çok rahatlıkla söyleyebilirim. Bu grup ruhu ve bu yeni üslubun da bu ilgide çok önemli hissesi var. Bu durum insanlarda inanç duygusu uyandırıyor. Yeni kurulan ve rastgele bir partinin devamı niteliğinde olmayan farklı siyasi kanılardan oluşan, geçmişte de farklı siyasi partilerde siyaset yapmış fakat çoğunlukla da daha evvel hiçbir partiye üye dahi olmadığını gördüğümüz şahıslardan oluşan bir hareketiz. Bu tablo Türkiye genelinde de, Şanlıurfa özelinde de bu formda. Bizi bir ortaya getiren ortak telaşlarımız ve geleceğe birlikte bakabilmemizdir. Her siyasi hareket aşikâr bir muhtaçlıktan doğuyor, bu hareketlerin bir kısmı daha baştan meyyit doğuyor ve hayat bulamıyor. Doğması, büyümesi daha çok halkta bir karşılığının olmasına bağlı olarak değişiyor. Gerek Türkiye genelindeki yapılanma gerekse de Şanlıurfa açısından oluşturmaya çalıştığımız tablo her bir kentin dinamikleri farklı da olsa bu istikametiyle benzerlik göstermekte. Biz de vilayet kurucu heyetindeki arkadaşlarımızla mesaimizi her kademede misyonu en hakikat şahsa verebilmek için harcıyoruz, istişare ile ortak akılla en hakikat insanları seçmeye çalıştık, bundan sonra da birebir formda çalışmaya devam edeceğiz.
‘DÜĞMEYİ YANLIŞSIZ İLİKLEYECEĞİZ’
Bu işin birinci basamağı ve birinci düğmenin hakikat iliklenmesine büyük ihtimam göstereceğiz. Kriterlerimiz çok sade ve net: Yeterli insan olmak, ne iş yaparsa yapsın işini iyi yapmak, üretmek ve kendinden farklı olanın da hakkını savunabilmek. İlçe liderlerimiz da vilayet idaremiz de bu çerçevede belirlendi. Mümkün mertebe Urfa’mızın tüm kısımlarını, tüm renklerini, aşikâr başlı meslek kümelerini, ilçelerini, merkezi, bayanları, gençleri buraya taşımaya çalıştık. Bu nedenle ortamızda milyonluk cirosu olan iş insanları da, pazar esnafı da var. Ziraat mühendisi de, çiftçi de var. Pedagog, eğitimci, gazeteci, muhasebeci, mali müşavir, avukat, emekli, taban fiyatla çalışan, sanayi mühendisi, tercüman, mimar, işletmeci, inşaat mühendisi ve konut hanımları da var. Bu listenin bir özeliği de 41 kişinin 29’unun yani 3/4’ünün daha evvel rastgele bir siyasi partide siyaset yapmamış ve rastgele bir siyasi partiye üye olmamış bireylerden oluşması. Geri kalan 1/4’lik ünite ise geçmişte HDP, ANAP, Yeni Parti ve AK Parti üzere farklı siyasi eğilimlere mensup arkadaşlarımızdan oluşuyor. Farklılıklarımızı birer zenginlik olarak görüyoruz, geçmişi de önemsiyoruz. Zira “Geleceğin geçmişte, geçmişin gelecekte gizli olduğuna” inanıyoruz. Lakin ortak bir geleceğe birlikte bakabilmeyi daha çok önemsemiyoruz ve daha değerli buluyoruz. Geri bildirimlerimiz de çok iyi zira kuşatıcı bir lisan ve niyetle hazırlanmış bir liste.
Tepkilerse daha çok “neden ben de listede yokum” istikametinde, bunu da olumlu bir referans olarak algılıyorum. İnsanların bu harekette yer almak istemesi bizi daha da heyecanlandırıyor. Lider olarak başladığım, hatta şimdi başlamadan gazetelerin yazması ile başlayan çok ağır bir ilgi var. Ben günün neredeyse 15-16 saatini ya telefonla ya iletiyle ya bana gelen konuklarımla ya da benim gittiğim ziyaretlerle geçirmekteyim. Sabahın erken saatlerinden başlayarak gecenin geç saatlerine kadar süren çok ağır bir ilgi var. Bu ilgi her geçen gün katlanarak devam ediyor. Vilayet başkanlığı için yer ararken esnafımızın seferber oluşunu hiç unutamıyorum. Her gün onlarca esnaftan telefon geldi, “size uygun şöyle bir yer var ve biz komite fiyatı istemiyoruz” diye, bakın bu çok değerli, bu ekonomik darboğaz ve krizde insanların üstelik birden fazla siftah yapamadığı halde bir hizmeti partimize sunarken fiyat dahi istememesini, taban fiyatla çalışan ve hiç tanımadığım insanların sokakta bize olan ilgilerini, “partinizin 1 yıllık su, çay ve şekeri benden” deyip takviyelerini sunanların ilgisini gördükçe heyecanımız artıyor. Vilayet binamızın tabelalarını asmak üzere iken tabelaları gören trafikteki araç şoförlerinin kornaları ile bize dayanaklarına şahsen şahit oldum ve bu çok hoşuma gitti. Tüm bunlar Urfa’da partimize olan ilgiyi gösteriyor. Başka vilayetlerde de durumun bundan farklı olmadığını gözlemleyebiliyorum. Toplumsal medyadaki dayanağın de bunu teyit ettiğini görebiliyorum. Atmış olduğum bir tweet’in 80-90 bin kere görüntülenmiş olmasını da bu ilginin bir diğer ölçüt olarak değerlendiriyorum.
‘URFA’NIN MUHAFAZAKÂR KİMLİĞİ DEĞİŞİME KAPALI OLDUĞU MANASINA GELMEZ’
Malum, Urfa kültürel ve dini muhafazakarlığın güçlü olduğu bir kent. Özellikle 1980’lerden sonra, kelam konusu muhafazakarlık üzerinden siyaset yapanların Urfa’da çoğunluğu elde ettiği görülüyor. Bunun en son örneği de mevcut iktidar partisi. Bu da Urfa’nın, şehircilik ve kentleşme, toplumsal, kültürel, ekonomik, kişisel ve toplumsal özgürlük ve haklar, toplumsal cinsiyet eşitliği, eğitim ve turizm üzere alanlarda ilerlemesi ve gelişmesi önünde handikaplar oluşturuyor üzere. Hem bir hukukçu hem de bir siyasetçi olarak siz de, böylesi bir durumu müşahede ettiğinizi söyleyebilir misiniz?
Kültürel ve dini muhafazakarlık, aslında bu kıymetlerin koruma edilmesi manasına gelir ki, kültür ve inanç kelam konusu olduğunda bu manalı ve gereklidir. Aslında bu bedellerin korunması, bu pahalara saygılı olunması ve sahip çıkılması ile saydığınız bütün alanlarda, şehircilikte ve kentleşmede, insan hak ve özgürlüklerinde gerek kişisel, gerek kolektif haklarda, toplumsal cinsiyet eşitliğinde ve her çeşit ayrımcılıkla çabada, eğitimden turizme toplumu kalkındıracak her cins alanda ilerleme kaydetmek ortasında bir çelişki yoktur. Handikap oluşturan muhafazakarlıkla açıklanan siyasetlerdir. Hukukçu olduğum için bunu daha rahat görüyorum. Hukuk muhafazakar bir disiplindir. Muhakkak kıymetlere, sıkı sıkıya bağlıdır lakin bu onun toplumu geleceğe taşıma rolünü engellemez. Tam bilakis sağlam tabanlar üzerine oturmasını sağlar. Urfa, çok değerli kültürel ve dinî kıymetlere sahip. Sahip olduğumuz bu bedellerin öğretilerinden samimi ve burada yaşayan beşerler başta olmak üzere bütün insanlığın faydasına kullanacak biçimde değerlendirmeliyiz. Bu bizim elimizde. Beceriksizliğe, popülizme, kayırmacılığa, sömürüye mazeret olarak kullanmayı bıraktığımız anda kıymetlerimiz hiçbir alanda ilerlememizin önünde pürüz olmaz. Tam bilakis ilerlememizin itici gücünü oluşturur. Toplumsal cinsiyet eşitliği demişken ve yeri gelmişken benim çok önemsediğim bayanın toplumdaki yeri değerli bir bahis. UNICEF’in “Haydi Kızlar Okula” projesine istekli olarak çok önemli katkı sunmuş bir kişi olarak tabir etmeliyim ki, toplumumuzda bayan her periyot geri planda bırakılmış, maalesef eşitlik daima kelamda kalmıştır. Halbuki toplumun yarısı bayanlardan oluşuyor lakin en değerlisi de toplumun tamamını bayanlar yetiştiriyor. Biz partimizde yüzde 35 bayan kontenjanına yer veriyoruz. Toplumsal medya hesaplarımızda da sık bir formda yer vererek davetimizin tüm bayanlara ulaşmasını istiyoruz. Zira birçok bayan “yer bulamam yahut zati ismim göstermelik yer alır” kanısıyla takıma katılmaktan çekiniyor. Sizin aracılığınızla bayanlara tekrar sesleneyim. Biz parti teşkilatımızda tesirli, etkin ve toplumun her kısmından bayanlara kapımızı açıyor ve onları gerçek manada kelam sahibi olmaya davet ediyoruz. Siyasete bayan eli değmezse, bu kirliliği biz erkekler maalesef temizleyemeyeceğiz ve genel liderimizin tabiri ile “siyaset erkeklere bırakılamayacak kadar önemli bir iştir”… Gelin yerinizi alın, sizin yerinize erkekler oturmasın. Bayan siyasetine yönelik bu berbat tabloyu daima birlikte değiştirelim. Bayanlar bu alanda olmazsa biz yarım ve eksik kalacağız, muvaffakiyet bahtımız hiç olmayacak.
‘MUHAFAZAKAR PARTİYE OY VERMEKLE SORUMLULUK BİTMİYOR’
Doğrudur, Urfa muhafazakar kimliğinin baskın olduğu bir kent. Ayrıyeten devletin 80’lerden bu yana çeşitli siyasi nedenlerle Urfa’da bir muhafazakarlık inşa ettiği de doğrudur. Urfa’nın muhafazakar oluşu bizce bir tehdit değildir. Örneğin liberal oluşu da tehdit olmadığı üzere. Devletin muhafazakarlaştırma siyasetinin nedenleri uzun bir öyküdür artık burada buna uzun uzun girmek niyetinde değilim. Yalnızca şunun bilinmesi lazım devletin işi, halkının en üst seviyede ferdî hak ve özgürlüklerini teminat altına almaktır. Başka yandan devlet projeli bir muhafazakarlaştırmanın dinle de bir ilgisi yoktur. Devletin bir gayeye matuf sonlarını çizdiği bir toplum mühendisliğidir. Bu tarafıyla de bu değirmene su taşımak ismine da Şanlıurfa daha çok bir “peygamberler şehri” olması hasebiyle muhafazakarlıkla özdeşleştiriliyor. Bu vesileyle de maalesef en çok burada kutsal olgular günlük siyasete alet ediliyor. Kaldı ki peygamberler toplumsal değişime öncülük etmiş beşerler, bu tarafıyla de bana nazaran onlar temelinde en radikal, en devrimci, en değişimden yana beşerler. Genel liderimizin da daha evvel söz ettiği üzere, biz insanların dini hislerinin sömürülerek siyasi çıkarlar için kullanılmasına toptan karşıyız. Düşünsenize bir çok kişi büsbütün muhafazakar olduğunu düşündüğü bir partiye oy vererek dini vecibesini yerine getirdiğini ve üzerine düşeni yaptığını düşünüyor. Öbür alanlardaki yetersizliklerini, oburunun hakkına girmeyi, hak ve hukuka riayet etmemiş olmayı, yolsuzluk yapmayı, adam kayırmayı artık önemsemiyor. Bir muhafazakar partiye oy vermiş olmakla tüm ferdi sorumluluklarından kurtulduğunu düşünüyor. Bu çok büyük bir yanılgı.
Bugüne dönersek Urfa’nın muhafazakar kimliği Urfa’nın değişime kapalı ya da değişime direnen bir kent olduğu manasına gelmemektedir. Teorik olarak yaygın yapılan bir yanılgı şudur; zannediliyor ki muhafazakarlık ya da muhafazakar beşerler değişime büsbütün karşı çıkmaktadır. Muhafazakarlık değişime karşı çıkmaktan çok değişimin nasıl olacağı ile ilgilenir. Ayrıyeten, Urfa Kürt, Arap ve Türklerin bir ortada yaşadığı çok kimlikli bir kenttir. Farklı kimlikler, çok kültürlülük sevgiyi, saygıyı, müsamahayı besleyen faktörlerdir. Bu açıdan bakıldığında Urfa “farklılığa saygı” potansiyeli epey yüksek bir kenttir aslında. Muhafazakarlığı ömrün, vaktin ve toplumsal beklentinin dayattığı değişimin önünde bir mani olarak görmemekteyiz. Her kentin bir kimliği var. Nasıl her kimlikten insanın kimliğini aşındırmadan prensipler etrafında siyasi partimizde yeri varsa, siyaset anlayışımız da farklı kimlikteki kentlere gerçekliğine ve gereksinimlerine nazaran atıf yaptığımız prensipler ışığında ulaşabilecek bir siyaset anlayışına sahiptir. Siyasetçiye düşen buradan yürümektir. Biz DEVA Partisi olarak Avrupa Birliği’nde beden bulan çağdaş pahalara inanan bir partiyiz. Halkın din, niyet ve vicdan özgürlüğü kadar tabir ve tercihlerine de hürmet duyan bir partiyiz. Bize nazaran en makbul devlet hayatın işleyişine karışmayan devlettir. Öteki bir deyişle devlet ne kadar görünmezse o kadar iyidir.
Her gün onlarca esnaftan telefon geldi, “size uygun şöyle bir yer var ve biz kurul fiyatı istemiyoruz” diye, bakın bu çok değerli, bu ekonomik darboğaz ve krizde insanların üstelik birçok siftah yapamadığı halde bir hizmeti partimize sunarken fiyat dahi istememesini, minimum fiyatla çalışan ve hiç tanımadığım insanların sokakta bize olan ilgilerini, “partinizin 1 yıllık su, çay ve şekeri benden” deyip dayanaklarını sunanların ilgisini gördükçe heyecanımız artıyor.
‘LİYAKAT VE ADALET BİRBİRİNDEN AYRILMAZ İKİ PARÇADIR’
Bahsettiğimiz alanlarla ilgili meselelere DEVA nasıl deva olmayı düşünmektedir?
Öncelikle, biz dünyaya tek tipçi, ne varsa bizde var, en doğrusunu biz biliriz diyerek bakmıyoruz. Zira kendimize ve toplumumuzun sahip olduğu kıymetlere çok güveniyoruz. Kıymetlerimizi, handikap üzere görülmesinden kurtarmamız gerekir. Bunun için de irtibat çok değerli. Gençlerle yaşlılar ortasında, çocuklar ile yetişkinler ortasında, bayanlar ile erkekler ortasında, buralılar ile buralı olmayanlar ortasında diyaloğu artırmamız gerek. Biz her şeyi kendimiz yapacağız demiyoruz. Daima birlikte yapabiliriz diyoruz. Onun için evvel diyalog kapılarını açacağız, birlikte çalışmak ve üretmek için yer oluşturacağız. Turizm, şehircilik, çevrecilik, kentleşme bunlar hem birbirinin içine geçmiş hem de yoksulluk, toplumsal cinsiyet eşitsizliği üzere meseleler ile iç içe geçmiş bahisler. Biz bunları bütün toplumsal bölümlerle birlikte çözmek üzere iştirakçi sistemler oluşturacağız. Örneğin, bayanların planlama süreçlerine iştiraki hem toplumsal cinsiyet eşitsizliği ile gayrette hem yoksulluk ile uğraşta hem turizmde gelişme kaydetmek için kıymetli bir araçtır. Bunun yanında şu an yaşamakta olduğumuz her türlü ekonomik ve hukuksal darboğazdan siyasetin bu daraltıcı, ötekileştirici, dışlayıcı biçiminden kurtulmanın yolunun hukukun temel prensiplerinin ve tüm kurumlarının fonksiyonel hale getirilmesinden geçtiğini düşünüyorum. O vakit en büyük sorun olan özgür düşünme, düşündüğünü özgürce söz edebilme, özgürce tartışabilme önündeki mahzurlar kalkacak, türel bir garantinin oluştuğuna inanan beşerler ortak bir mutabakatta buluşabilecektir. Günümüzde berbat idarenin sebeplerinden biri olarak da misyonu ehline vermemenin, liyakata nazaran hareket etmemenin çok kıymetli bir eksiklik olduğunu görüyoruz. Ben liyakat ve adaletin birbirinden ayrılmaz iki kesim olduğuna inanırım. Adil olduğumuzda liyakatli olana misyon vermemiz gerekir, tıpkı formda liyakatli olana vazife verdiğimizde de esasen adil davranmış oluruz. Fakat günümüzde maalesef bu iki değerli özelliğin de büsbütün yitik olduğunu görüyoruz. Tüm hususlarda tek kişinin tek başına karar vermesi, bir takımın olmaması, istişareye gereksinim duyulmaması beraberinde yanlış karar alma sonucunu getirmektedir. Halbuki en kolay bir şirketin dahi kendi alanında pek çok farklı uzmanlıklardan oluşan departmanlarla yönetim edildiği bir vakitte çok büyük bir ülkenin çok eski bir adapla yönetim edilmesi, oluşturulan bir kısım konseylerde pek çok kıymetli uzmanların ise göstermelik bir biçimde bir ortada bulunması, bir ortada bulunanların ise özgür bir tartışma ortamı bulamaması, fikirlerini tabir edecek bir yerin yokluğu çok önemli bir eksiklik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun en bariz örneği, pandemi devrindeki bilim şurasının içine düştüğü konumdur. Belirli uzmanlık alanlarında çok uzman beşerler bir ortaya gelmekte, kanılarını bilimsel datalara dayandırarak yol göstermekte, lakin bu bilim insanlarının kanılarına gereğince kıymet verilmemekte, onların yerine her şeyi en iyi ben bilirim tutumuyla karar vericiler, yeniden hiçbir uzmanlığı olmayan bireyler olmaktadır. Yeniden tıpkı örneğe emsal bir başka yapı ise nicelik olarak sayısı 600’e çıkartılan fakat fonksiyonelliği büsbütün yok edilen TBMM’dir. Bu haliyle parlamenter sayısının artırılması ülkeye ekonomik bir yük getirmekten diğer bir işe hizmet etmiş değildir. Büsbütün fonksiyonsuz bir mecliste parlamenter sayısını artırmaktansa azaltmak daha makul olacaktır.
‘KÜRT PROBLEMI, LOKAL IDARELERIN GÜÇLENDİRİLMESİ İLE ÇÖZÜLÜR’
Urfa’da çabucak her devir HDP şahsında, “Kürt siyaseti” olarak anılan tarafın ikinci parti, başka bir sözle, ana muhalefet olma niteliğini koruduğunu görüyoruz. Hem bu siyasi yapının tabanı hem de tabanı ve destekçisi olmayan öteki birçok Kürt, Kürt kimliği ismine kimi siyasi, toplumsal, kültürel, tüzel, iktisadi ve açık bir biçimde söylemek gerekirse, teritoryal idare manasında “özerklik” üzere politik-idari haklar talep ediyor. Partinizin bu taleplere yönelik bir plan ve programı var mı? Varsa nedir ve hepsini karşılayacak bir nitelikte midir? Ayrıyeten bir Kürt olarak siz hususla ilgili ne düşünüyorsunuz?
Ismini gerçek koyarak başlayalım; Türkiye’de bir Kürt sorunu vardır. Bu bahiste herkesin farklı fikirleri farklı tahlil teklifleri olabilir. Mevcut iktidar bu sorunu çözmek ismine “açılım süreci” ile bir süreç başlatmış, aşikâr bir kademe kaydetmiş, sonradan içi sulandırılıp ‘milli birlik ve kardeşlik projesi’ne evrilerek eskisinden daha berbat bir noktaya getirilerek çözümsüzlüğe terk etmeyi tercih etmiştir. Bilhassa ceza belgelerinde çok sıkça karşılaştığım bir pratik, açılım sürecinde beşerler fikirlerini açıkça beyan etmiş, toplumsal medyada görüşlerini lisana getirmiş lakin ortadan uzun yıllar geçtikten sonra adeta devlet kendi vatandaşına tuzak kurmuş bir refleksle ve büsbütün güvenlikçi bir siyaset ile o demokratik ve özgür ortamda beyan ettiği fikirleri soruşturma belgelerine dönüştürerek insanları cezalandırma yoluna gidilmiştir. O periyot hata oluşturmayan bir hareket, maddede rastgele bir değişiklik olmamasına karşın üniversal bir unsur olan cürüm ve cezaların geriye yürümezliği prensibi yerle bir edilerek kabahatmiş üzere süreç görmüştür. İnsanların neredeyse yarısı örgüt propagandası kabahatinden sabıkalı durumdadır. Demokrasi açısından farklı fikirlerin oluşu demokratik zenginliktir. Parti programımızın girişini oluşturan temel hak ve hürriyetlerin, merkezi ve lokal idarelerle, eğitim ve kültür sanat kısımlarıyla, Kürt probleminin de mahallî idarelerin güçlendirilmesi ile büyük ölçüde çözüleceğine inanıyorum. Programımızda yer aldığı haliyle, “Ülke kaynaklarının yerinde, verimli ve faal kullanılabilmesi, demokratik temsilin geliştirilmesi ve demokratik kültürün derinleştirilmesi için mahallî idarelerin güçlendirilmesi bir zorunluluktur”. Parti programımız; anadil, anayasal vatandaşlık ve güçlü mahallî idareler konusunda çok net tekliflerde bulunmaktadır. Problemin tanımlanması, içeriğinin doldurulması ve tahlilinde üstten aşağıya bir devletçi refleks yerine yatay düzlemde toplumla birlikte yapılması kıymetli. Siyaset kurumu gerek sıkıntının tahlili sürecinde gerekse de sonunda kişisel ve toplumsal özgürlükleri teminat altına alacak bir yaklaşımla konum almalıdır. Sayın Genel Liderimiz da hak ve özgürlüklerin bir pazarlık konusu yapılmadan “tanınması gerektiği” konusunu daha evvel tekraren lisana getirmiştir. Öteki yandan güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüşü vaat ediyoruz. Demokratik bir olgunluk içerisinde her fikri, her ortamda tartışabilmeliyiz. Sayın cumhurbaşkanı tekraren Türkiye’de valilerin seçimle gelmesi gerektiğini söz etti. Lakin şu an geldiği nokta, halkın iradesini hiçe sayarak seçilmiş belediye liderleri yerine kayyum atamak oldu. Bu bağlamda bir Kürt olarak Kürt probleminin benim için temel hak ve özgürlükleri teminat altına alan liberal bir anayasanın yanı sıra mahallî idarelerin güçlendirilmesi ile çözüleceğini düşünüyorum.
‘DİNLEYECEĞİZ, İRDELEYECEĞİZ, TAHLIL EDECEĞİZ’
En son izlediğim bir toplumsal deneyde birden fazla Urfalının neredeyse kendi mevcut siyasi temsilcilerinin, yani milletvekillerinin isimlerini bilmediklerini gördüm. Siyasi temsilcilerin halktan bu kadar kopuk ve uzak oluşunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Hakikaten bunun doğurduğu en temel olumsuz sonuç, halkta siyasete dair bir güvensizlik, itibarsızlık ve vurdumduymazlık yaratmasıdır. Tahminen de diyebiliriz ki, “halksızlaştırılan bir siyaset” ortaya çıkmaktadır. Siz DEVA olarak bu güvensizliği, itibarsızlığı ve vurdumduymazlığı bertaraf etmek için neler yapmayı düşünüyorsunuz? Halkla alaka ve irtibat kurma konusunda neler vaat ediyorsunuz?
Biz halkla birlikte olmayı, yalnızca bir halkla bağlantılar gereksinimi olarak görmüyoruz. Bu bizim siyaset aracılığı ile halkın meselelerinin çözülmesi, muhtaçlıklarının karşılanması için vazgeçilmez olarak kabul ettiğimiz bir sistemdir. Biz halkın kendi kendini yönetmesini sağlamak için ortacılar olmaya talibiz. Münasebetiyle, temel yapmak istediğimiz onları ve iradelerini idare organlarına taşımak. Evet, şu sonuç çıkıyor sanırım. Halk maalesef birilerini bir yerlere getirmek için kullanılmış. Bir şeyleri değiştirmek için siyasete katılmamış, adaylar vekil yahut belediye lideri olabilmek için gerekli oyu alma gayretinden öte bir çalışma sergilememişler. Bu toplumsal deneyin en çarpıcı sebebi bu görünüyor. Urfa metropol, mega bir kent değil, kentin menfaati için çalışmayı kaygı edinmişseniz insanlara kendinizi tanıtabilirsiniz. Ancak maalesef hepsi demesek de birçok aday ferdî menfaatlerini ön plana alıp, seçildikten sonra kente önemli bir katkı sağlamamıştır. Bu da dediğiniz üzere halkta siyasete dair güvensizlik, irtibatsızlık ve vurdumduymazlık yaratmıştır. Biz bu durumu kırmak için her vakit alandayız. Gün 24 saat. Çok net söz etmeliyim ki, bu müddetin en az 15-16 saatinde halkımızla bağlantı halindeyim. İşimiz makul zümrelerle değil, ben ve grubum halkın ortasındayız. Onlara bize her durumda ulaşabileceklerini vaat ediyoruz, hiçbir mecrada hiç kimseyi engellemiyoruz. Vilayetimizin meselelerini onlardan dinliyoruz. Şu an için pandeminin çok yüksek seyri nedeniyle kısmen yüz yüzelik kesintiye uğramış olsa da temas halindeyiz, toplumsal vakaların takipçisiyiz, hassasiyet gerektiren hususlarda sessiz kalmıyoruz. Bu sebeple vilayet idare heyeti grubumuz ve ilçe teşkilatlarımızda her meslek kümesi ve her sosyokültürel alandan takım arkadaşlarımız var. Dinleyeceğiz, irdeleyeceğiz, tahlil edeceğiz. Bugün bir konut hanımının, mimarın, işsiz bir gencin, öğretmenin, altı çocukla mesken geçindirmeye çalışan çalışanın, turizmcinin, mühendisin, sıhhat çalışanının, çiftçinin, mevsimlik tarım çalışanının zahmeti nedir, sorunu birinci ağızdan direkt muhatabından dinleyelim diye idareleri oluştururken geniş bir mutabakatla oluşturmaya çalıştık.
‘ŞANLIURFA’DA YOKSULLUK EN DEĞERLI MESELELERIMIZDEN BİRİ”
Son periyotlarda mahallî seçimlerin ve belediye üzere yereldeki idari ve temsil kurumlarının gitgide daha fazla değer kazandığını görüyoruz. Bu değerin, üç merkez ilçeye sahip bir büyükşehir olan Urfa için de kayda bedel büyüklükte olduğunu söyleyebiliriz. Ama Urfa halkından belediyelerin hem belediye içi hem de hizmet işleyişi konusunda önemli şikayetler var. Mesela, en temel sorunun, liyakatı temel almayan nepotist yani kayırmacı bir anlayışın hakim olması olduğu söyleniyor. Yanı sıra yolsuzluk savları sıradanlaşan bir hal aldı. Siz DEVA olarak lokal idare konusunda nasıl bir projeye sahipsiniz?
Mahallî idareler, bir yandan yetkilerini ve sorumlulukları budanarak güçsüzleştirilmekte, başka yandan da bahsettiğiniz üzere nepotizm ve yolsuzluklar ile değersizleştirilmekte. Bunu değiştirmemiz gerekir. Biz mahallî idareleri, devletin en kıymetli organı olarak görüyoruz. Demokrasinin en güçlü araçları. Parti ile teşkilatlanmalarımız ve onların çalışmaları ile başladık lokal idare anlayışımızı göstermeye.
Biz bütün meselelerin tahlilini toplumun farklı kesitleri ortasında diyalog ve işbirliğinde görüyoruz. Bunun olabilmesi için mahallî idareler kıymetli bir imkandır. Lakin iştirakçi bir idare biçimi, iyi bir planlama ve şeffaflık ile olabilir. Böylelikle yöneticiler akıllarına iyisi estiği üzere yapamazlar. Plansız olunursa muhtaçlık çıktıkça tahlil bulunmaya çalışıldığı için iştirakçi düzenekleri işletmek zorlaşır. Bu nedenle biz her alanda köyün, beldenin, ilçenin, ilin muhtaçlıklarını ve bunların karşılanma yollarını gösterir planlar hazırlayacağız ve bunları hem hazırlarken hem uygularken iştirakçi sistemleri en gelişmiş hali ile uygulayacağız. Daha evvel de belirttiğim üzere, bu aslında ilin yoksulluktan, eşitsizliğe bir çok sorunu için de en değerli değişim aracı olacak. Bir çok insan hakları savunucusunun söylediği üzere, “eşitlik olmadan özgürlük olmaz.” Bunlar olmadan yoksulluk ile de çaba edilemez. Bu yaklaşımı önemsiyoruz. Örneğin, yoksulluk en kıymetli sıkıntılarımızdan biri Şanlıurfa’da. Göçle gelen nüfus ile bu sorun daha da katlanarak büyüyor. Fakiri ve göçmeni çok olan bir kentte toplumsal belediyecilik daha da değer arz etmekte. Yoksulluk ile çabayı adam kayırmacılıkla da süreksiz ve günübirlik yardımlarla da çözemeyiz. Kalıcı tahlil, çalışma hakkına ve çalışan herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır bir gelir elde etme hakkına hürmet ile mümkün olacağını biliyoruz. Bu sonuca bir günde ve bir siyaset ile ulaşamayız. Fakat herkesi kelam sahibi yaptığımızda, kaynakların nasıl kullanıldığının halk tarafından denetlenmesini mümkün kıldığımızda önlenen kaynak israfı bir çok kişi için istihdam imkanı yaratır, bundan nitekim gereksinimi olan yararlanır.
‘MEVSİMLİK TARIM PERSONELLIĞI YANLIŞ TARIM SIYASETLERI İLE YARATILDI’
Mevsimlik tarım personelliği klişe bir tabirle, “Urfa’nın kanayan yarası” olmaya devam ediyor. Ama her nedense hiç kimse bu yaraya deva olmaya çalışmıyor. Her yıl binlerce aile kadın-çocuk, yaşlı-yetişkin demeden farklı kentlere gidip makus şartlarda çalışıyorlar. Çalışma ve fiyat şartları makus olduğu üzere, barınma ve temel muhtaçlıkları giderme şartları da çok makus. Hiçbir sıhhat ve toplumsal teminatları olmadığı üzere, çocukları ya büsbütün ya da eğitim-öğretim yılının değerli bir sürecinde eğitimlerinden yoksun kalıyor. Daha değerlisi her yıl onlarca kaza meydan geliyor ve yüzlerce insan hayatını kaybediyor. Hatta o emekçilerden birinin öfkeli bir formda, “paralı kölelik yapıyoruz” dediğini hatırlıyorum. Varsayım edeceğiniz üzere, ben de DEVA’nın bu yaraya hakikaten deva olup olamayacağını sormak istiyorum. Bahisle ilgili ne cins bir plan ve programınız var?
Mevsimlik tarım personelliği yapısal bir sorun. Tarım ve toprak siyasetleri ile yaratıldı. Sonra da tarım iş dalı düzenlenmeyerek yaratılan emekçi nüfus tabiatın ve patronun insafına terk edildi. Çok ağır şartlarda çalışan ve yaşayan çok büyük bir nüfustan kelam ediyoruz. Mevsimlik tarım çalışanları sorunu Şanlıurfa için daima kanayan bir yaradır. Bu alanda yapılan çalışma maalesef istatistikleri tutup, bir küme karşısında sunum yapmaktan ileri gidememiştir. Bugün bizim kentimizin varlıklı insanları yatırımını emlak ve inşaat üzere devamlılık arz etmeyen kısa periyodik günlük yahut haftalık yevmiye ile istihdam sağlamaktan uzak işlere yönelmektedir. İstihdam sağlanmayınca beşerler doğduğu yerde aç kalmakta, doyabileceği vilayetlere gurbete gitmek zorunda kalmaktadır. Bütün detayları ile sorunu biliyoruz. Bu alandaki çalışmaları takip ediyoruz. Personelin söylediği hakikat. Literatürde de, ‘kölelik’ olarak kabul ediliyor kimi mevsimlik tarım çalışanlarının çalışma şartları. İş akdinin özgür irade ile yapılması temeldir. Hür irade için tarafların eşit şartlarda olması ve birbirleri ile bağlantılarının olması gerekir. Meğer mevsimlik tarım emekçilerinin birçok kışın hayatta kalmak için borç aldıkları dayıbaşının söylediği yerde ve onun belirlediği fiyatla çalışmak zorundalar. Çalışmaları karşılığında aldıkları fiyat, minimum fiyat bile etmiyor. Her gün ve günde 10 saatten fazla çalışıyorlar. Elde ettikleri gelir, yoksulluk sonunun altında. Bu, en çok da çocukları etkiliyor ve yoksulluk döngüsünden çıkmalarını engelliyor. Yetersiz besleniyorlar. Yalnızca fizikî olarak değil, duygusal olarak da. Zira bütün bir gün ve devamlı anne baba ilgisinden uzak kalıyorlar. Çalışma kaideleri sebebiyle çocukluklarını dahi yaşayamıyorlar. Bütün bunların farkındayız. Bu alanda üretilen stratejiler de probleme tahlil bulmaktan uzak. Örneğin, tarım emekçileri için bulundukları vilayetlerde istihdam alanı yaratmak ve meslek kursları açmak üzere birinci bakışta çözümmüş üzere görünen tekliflerden oluşuyor. Bunlar samimi de değil, gerçekçi de. Bir sefer burada çalışan yoksulluğu var. Yani bu insanların işleri var lakin anayasanın koruduğu minimum fiyat hakkından bile yararlanamıyorlar, o nedenle fakirler. Tarım devam edecekse, tarımda fiyat ve çalışma şartlarını düzeltmeyi konuşmamız gerekir. Öteki alanlarda iş yaratmayı ondan sonra konuşabiliriz. Yüzyıllardır Çukurova’da mevsimlik tarım personelliği var. Artık orada yıllardır yaşayan aileler var. Yüzyıl evvelki şartların karar sürmesi kabul edilemez. Tarımın sürdürülebilir olması gerekiyor lakin bu insan sömürüsüne dayalı olmamalı, olamaz da zati. Bu biçimde hem insanımızı hem tarımımızı bitiriyoruz. Bu nedenle çok acil olarak tarım iş dalını düzenleyen bir yasa çıkarmalıyız. Çalışma ve yaşama şartlarının ve fiyatın insan onuruna yaraşır hale gelmesinin bir maliyeti var, bu maliyet sorumlulukları ve elde ettikleri yarara nazaran ilgili kurumlar ortasında üstlenilmeli. Bunu sağlayacak bir yasal düzenleme ve planlama yapacağız. Herkes taşın altına elini koyacak. Şanlıurfa ülkenin en devasa topraklarına sahip. Bununla bir arada yaş ortalaması 19,3 ile Türkiye’nin en genç nüfus sıralamasında birinci sırada yer alıyor. Tarımda asıl çalışacak olan da bu genç nüfus zira tarımdaki personellik fiziki güce dayanıyor, yaşlıların bu işi yapması zati mümkün değil. Hem en devasa topraklara sahip olmak hem de en verimli halde çalışabilecek kesim olan en genç nüfusa sahip olmak ancak bu ikisini bir türlü bir ortaya getirememek ve buluşturamamak farklı bir meziyet. Halbuki bir kesişim noktası oluşturmak çok sıkıntı olmasa gerek. Ancak kesiştiğimiz şey maalesef yollarda ekmek parası uğruna can veren insanımız…
Bir parantez açmasam eksik kalacak olan yanlış tarım siyasetlerinin bir tarafını daha belirtmeliyim. Bilhassa pandemi periyodunda açık bir biçimde ortaya çıktı ki temelinde altın, döviz, mal, mülk, para, petrol, lüks araçlar pek de kıymetli değilmiş. En değerli şey sağlıkmış, beslenmeymiş ve üretimmiş. Dışarı çıkamadığınız için paranız olsa da işe yaramıyor, lüks araçlarda depo ful olsa da çıkamıyorsunuz. Asıl değerli olan buğdaymış, mısırmış. Herkes kendi konutunda ekmek yapmaya başladı. Yani vazgeçemeyeceğimiz şey tarımdaki üretim. Aslında pandemi gösterdi ki bu formda devam ederse tahminen de ileride tüm savaşlar artık petrol üzerinden değil, verimli topraklar için, buğday ve mısır için olacak dünyada… Hal bu türlü iken ülkemizin dörtte biri de çiftçilikle geçinmekte ve bu kesim de geri kalanları beslemekte iken ziraî dal neden bu kadar sahipsiz bırakılır? Şanlıurfa özelinde daha açık bir biçimde söyleyeyim tarım, neden DEDAŞ üzere bir kurumun insafına terk edilir? Bu kadar insanın ve ülkenin mukadderatı nasıl bir özel şirketin tahsilatından ve cirosundan daha değersiz olabilir? Yasal olarak haczi kabul olmayan desteklemelere özel bir şirket, devletin kendi alacağı için bile yapamadığını yaparak kaynağında bloke koyuyor. Meğer o blokeli destekleme alacağı daha gelmeden çiftçinin gübre, yakıt, tohum ve ilaç masrafı olarak zati harcanmış bir alacak kalemi, yani çiftçinin cebine bile girmeden harcanmış aslında. Kendim avukat olarak açtığım davalardan biliyorum, DEDAŞ’tan hiçbir hizmet almamış, yağmur sularının toplandığı göletten kendi yakıtı ve su motoru ile kendi imkanları ile tarlasını sulayan bir çiftçinin alacağı takviyeye hangi münasebet ile el koyuyorsun? Ve en kıymetlisi ülkenin can damarı olan tarım kesimi neden bir özel şirketin çıkarına feda edilir? Bunu anlamak mümkün değil. Bunların tamamı makûs direktörün sonuçları, ülke olarak da kent olarak da bu tabloyu hiç hak etmiyoruz ve daha iyisine layık olduğumuzu düşünüyorum. Bu çözülemez bir sorun değil.
‘CİDDİ BİR MUHALEFET SORUNU DA VAR’
Son olarak Urfalı seçmenlere neler söylemek istersiniz? Özellikle son devirlerde maruz kaldığımız siyasi, ekonomik ve sıhhat krizlerle ilgili olarak, Urfalılar nasıl bir tutum almalı?
Çok sıkıntı bir devirden geçiyoruz. Bir öğretmen 2005 yılında maaşıyla 6,8 tane cumhuriyet altını alabiliyor iken bugün maalesef 2 tane alamamaktadır. Bir espri ile kuyumcuya yürüyerek gitme ile koşarak gitme ortasında 3-4 TL ziyan farkı oluşuyor. Bu örnek kafi aslında. Esnaf, çiftçi hiç kimse halinden mutlu değil, mutsuz ve umutsuz bir insan topluluğuna dönüştük. Tüm ahlaki ve insani bedellerden mahrum bir haldeyiz. Temelinde bir beşerde olmadığında çok önemli bir eksiklik olarak görülmesi gereken en temel özellikler olan; dürüstlük üzere günlük bağlarda ve ticarette kelamına prestij edilen, verdiği kelamı tutan, palavra söylemeyen insanları gördüğümüzde şaşırabildiğimiz günlere geldik. Beşerler bir yandan çöplükten beslenmekte iken başka tarafta israfın en doruk noktası yaşanmakta bunun için de ‘itibarda tasarruf olmaz’ denilerek beşerler uyutulmaya çalışılmaktadır. Tüm bu marazi ve hastalıklı yapıdan kurtulmak için siyasetin de yeni bir olguya yeni bir lisana yeni bir oluşuma ve rehabilitasyona muhtaçlığının olduğunu düşünüyoruz, bu nedenle de yola çıktık. Genel liderimizin tabiri ile keşke tüm bunlar olmasaydı ülke iyi yönetilseydi, biz de hiç rahatımızı bozmasaydık. Fakat maalesef o denli olmadı.
‘ŞEHİR HASTANESİ KENT EFSANESİNE DÖNÜŞTÜ’
Mesela pandemiyle uğraş konusunda kentte “Urfa’nın ve Urfalıların mukadderatına terk edildiği” eğilimi ve fikri yaygın. Buna dair yakınmalara sokağın nabzını tutarken rastlamak şaşırtan değil. Tıpkı formda benzeri yansımalara mahallî medya ve toplumsal medya mecralarında rastlamak da mümkün. Yıllardır kelam verilmesine karşın öbür yerlerde kent hastaneleri inşa edilirken, 2014 yılında ihalesi yapılan ve 2015 yılında temeli atıldı denilmesine karşın Şanlıurfa Kent Hastanesi için bir adım atılmış değil, anlayacağınız kent hastanesi halk ortasında bir “şehir efsanesine” dönüşmüş durumda.
Şanlıurfa’da 2 tane özel hastanemiz hâlâ atıl ve kapalı durumda. Bunu daha pandemi birinci çıktığında, aylar evvel siyasete de girmezden evvel bir tweet’le söz etmiştim. Her şeyi makûs idareye bağlamayalım fakat hastanede bir yolsuzluk yapan varsa onu cezalandırın, hata ve cezaların kişisellik prensibini gözardı etmeden yapın. O hastanelerde vazife yapan 30’a yakın hekimi ben şahsen tanıyorum şu anda devlet hastanelerinde kamu çalışanı olarak çalışıyorlar bunlar hatalı ise neden işe alındı? Bunlar hatasız ise o vakit hatalı olan o binalar mıydı? Orada istihdam edilmiş olan ve meskenine ekmek götüren onca yardımcı işçi miydi hatalı? O hastaneler kapalı kalınca başka hastaneler muhtaçlığa yanıt veremez duruma düşüyor, yığılmalar oluyor. Tıpkı halde eski üniversite hastanesi de kentin göbeğinde ve kocaman birkaç bloktan oluşan bina bahtına terk edilmiş durumda… Bu kadar israf çok lüks değil mi? Sıhhat sorunu siyasete materyal ve alet edilmeyecek kadar ve asla ötelenemeyecek önemli bir sorun. Genel eğilim Urfa’da yalnızca seçimden seçime meydanlarda verilen sözlerle yetinildiği, hali hazırda hastanelerin doluluk oranının had safhada olduğu, Suriye’deki acımasız savaştan kaçarak vilayetimizde konaklayan yaklaşık 400-500 bin sığınmacının hizmet almasıyla birlikte, artan hizmet talebini karşılamaktan uzak sıhhat sisteminin çökmek üzere olduğu tarafında.
Siyasi krizler aslında başka bir boyutta. Maalesef bugüne kadarki meseleleri tesirli ve nitelikli bir muhalefeti ne bulunmayışına bağlıyorum. Önemli bir iktidar probleminin yanında çok önemli bir muhalefet sorunu da var ortada. Genel Liderimiz sayın Ali Babacan’ın bu ülke için çok büyük bir baht olduğunu düşünüyorum. Ülkemiz ve insanlarımız daha iyi bir biçimde yönetilmeyi ziyadesiyle hak ediyor.
Ahmet Tüysüz kimdir?
.
1999 yılında Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Avukatlık stajını İstanbul Barosu’nda yaptıktan sonra Urfa Barosu’na bağlı olarak hür avukatlık yapmaya başladı. 2006-2014 yılları ortasında Şanlıurfa Barosu Idare Şurası üyeliği, 2008-2012 yılları ortasında Şanlıurfa Barosu Genel Sekreterliği yaptı. 2016-2018 yılları ortasında ise Şanlıurfa Barosu Lideri olarak vazife yaptı. Tüysüz, başta çocuk hakları ve eğitimi olmak üzere, Avrupa Birliği, UNICEF üzere milletlerarası kurumların işbirliği ile yürütülen birçok projede yer alarak çalışmalarda bulundu. DEVA Partisi ile etkin siyasi hayata dahil olan Tüysüz, partinin Urfa Kurucu Vilayet Başkanlığı görevini üstelenerek çalışmalarını sürdürüyor.
Gazete Duvar
