Michelle Goldberg
Donald Trump’ın başkanlığı mühletince, sol cenahta, liderin nasıl bir tehdit oluşturduğu hakkında tartışmalar yaşandı.
Amerikan solunun en tanınmış simaları -Alexandria Ocasio-Cortez, Bernie Sanders, Noam Chomsky- Trump’ı, yine seçilmesi halinde Amerikan demokrasisini sonsuza kadar yok edebilecek bir otoriter olarak gördüler. Buna rağmen, farklı bir sol görüş, Trump’ın faşist tutumlarını neredeyse büsbütün performatif olarak görüyordu ve devlet gücünü tanzim etme noktasındaki beceriksizliğinin onu George W. Bush’tan daha az tehlikeli yaptığını düşünüyordu.
ABD’Yİ FAŞİST BİR DEVLETE DÖNÜŞTÜRMEYİ BAŞARAMADI
Bu yaklaşımın en bilinen savunucularından biri, sağcı fikriyat hakkında ‘The Reactionary Mind: Conservatism From Edmund Burke to Sarah Palin’ isimli değerli bir kitabın muharriri olan siyasal kuramcı Corey Robin’dir. Sol görüşlü Jewish Currents isimli dijital bir dergiye verdiği röportajda, “Nixon, Reagan ve George W. Bush’un Cumhuriyetçi başkanlıklarıyla karşılaştırıldığında, Trump’ın periyodu büyük oranda daha az dönüştürücüydü ve mirası çok daha az kalıcı olacaktır” diyordu.
Seçici Kurulu’nun Joe Biden’ın zaferini tasdik etmek üzere toplandığı gün, bu tartışmayı tekrar kıymetlendirmek uygun görünüyor. Trump, yarım yamalak ve karmaşık bir biçimde seçimleri iptal ettirmeye çalıştı ve Temsilciler Meclisi’ndeki Cumhuriyetçilerin büyük kısmı ve birçok eyalet başsavcısı da dahil olmak üzere, partisinin büyük kısmı onun ardında sıraya dizildi. Ne var ki bunu başaramadı ve eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Flynn üzere destekçilerinin sıkıyönetim ilan etme davetlerini yerine getirmesi de pek mümkün görünmüyor.
Şu durumda, daha kıymetli olan sorun, Başkan’ın Amerikan demokrasisini devirme dileği mu yoksa bunu tam olarak gerçekleştirememesi mi? Pekala, Trump ne kadar faşistti?
Cevabın bir kısmı, Trump’ın ideolojisini mi yoksa bunu gerçekleştirebilme yeteneğini mi değerlendirdiğinizle alakalı. Trumpizm’in ruhunun faşist olduğu ziyadesiyle açık bir formda görünüyor, en azından tabirin klasik tariflerine nazaran. ‘Faşizmin Doğası’ isimli yapıtında Roger Griffin, faşizmin ‘harekete geçirici vizyonunu’, ‘bir çöküşün onu neredeyse yok ettiği bir periyodun akabinde, ulusal toplumun bir anka kuşu üzere yükselmesi’ diye tanım etmişti. Bunu Amerikan lisanına çeviri ettiğinizde, kulağa ziyadesiyle ‘MAGA’ (Amerika’yı yine Olağanüstü Yap) üzere geliyor.
‘REİS’İN FAŞİZM SEVDASI
Faşizm, mağduriyet, aşağılanma, gerileme endişelerine ve bunlara eşlik eden bir güç tapıncına takıntılıdır. Faşistler, Robert O. Paxton’ın ‘Faşizmin Anatomisi’ (The Anatomy of Fascism) isimli kitabında yazdığı üzere, ‘(daima erkek olan) doğal şeflerin otoriteye duyduğu muhtaçlık, kümenin tarihi bahtını tek başına gerçekleştirme hünerine sahip ulusal bir reis ile neticelenir’. Destekçileri, “Liderin içgüdülerinin soyut ve kozmik akla karşı üstün olduğuna” inanırlar. Bu tanım, Trump’ın siyasal hareketini açık biçimde tanımlıyor.
Lakin Trump, kendi hareketini sırf orta sıra bir hükümete çevirebildi. Ulusal güvenlik devleti, Trump’ın aracından çok şahsen onun düşmanıydı. Adalet bakanlığı, liderin siyasi düşmanları hakkında soruşturmalar yürüttü ancak birçok vakit bir sonuca ulaşamadı. Ordu protestocularla karşı karşıya getirildi lakin bu yalnızca bir sefer oldu.
Trump, ölümcül bir atak suçlamasıyla aranan bir Antifa aktivisti olan Michael Reinoehl’in yargısız infazla öldürülmesini kutlamış olsa da bu cinsten cinayetler bir norm değildi. Çocukları kafeslere doldurdu lakin hür bırakılmaları için baskı gördü. Ve en nihayetinde seçimi kaybetti ve vazifesi bırakmak zorunda.
NEDEN OLDUĞU HASAR ONARILABİLİR Mİ?
Tekrar de verdiği ziyan bir biçimde onarılamaz olabilir. Robin, Twitter’da, isabetli bir biçimde George W. Bush’un, yönetim biçimini Trump’tan çok daha fazla değiştirdiğini ve gerisinde Vatanseverlik Yasası ve İç Güvenlik Bakanlığı’nı bıraktığını savundu. Bunun bilakis, Trump’ın mirasının büyük kısmı, Amerika’nın dünyadaki duruşunun, büyük kamu hizmetlerinin ve maddelerin yönetici ve yönetilenlere eşit biçimde uygulanması gerektiği argümanının yıkımından ibaret. (Şayet ana akım liberaller birtakım solculara kıyasla Trump karşısında daha fazla dehşete düşmüşlerse, bunun asıl nedeni onun kirlettiği kurumlara duydukları romantik bağlılığın sürmesi olabilir.)
Sonuç itibariyle, Trump ABD’de bir çeşit ortak gerçeklik anlayışının içini boşalttı. Başka liderler gerçekleri küçümsüyordu; Karl Rove olduğu düşülen üst seviye bir Bush periyodu yetkilisi, gazeteci Ron Suskind’e verdiği demeçte ‘gerçeklik temelli topluluk’ ile dalga geçmesiyle ünlüdür.
Öbür yandan, Trump’ın yandaşlarını palavralarla dolu bir kozaya sarma yeteneği eşsizdir. Bush idaresi Irak’ta savaşa girmek için ülkeyi kandırmıştı. İşgalin sonrasında, hiçbir halde bulunamazken, kitle imha silahlarının varlığı konusunda ısrarcı olmadı. Bu nedenle, ülke, bu savaşın bir felaket olduğu konusunda fikir birliğine vardı.
Trump’la ilgili güç suistimalleri, korona virüsüne verdiği vahim reaksiyon ya da seçim hezimeti hakkında böylesi bir fikir birliği mümkün olmayacaktır. O, ardında istikrarını yitirmiş bir ulus bırakıyor.
YAKIN GELECEK PEK PARLAK GÖRÜNMÜYOR
QAnon’un kullandığı postmodern ‘kan iftirası’nın taraftarları*, Kongre’de kendilerine yer bulacaklar. ‘Black Lives Matter’ (Siyahların Hayatı Değerlidir) protestocularını öldürmekle suçlanan genç bir adam olan Kyle Rittenhouse, sağcıların kahramanı oldu. Cumhuriyetçi Parti demokrasiye her zamankinden daha fazla düşman bir hale geldi. Amerika hem Trump hem de Bush’un başkanlıklarının akabinde bir harabeye dönüştü. Yalnızca Trump bile, ülkenin neredeyse yarısının bunu görmemesini sağladı.
Samuel Moyn, mayıs ayında The New York Review of Books’ta, Biden kazanırsa Amerikan faşizmine ait kaygıların da ortadan kalkacağını öngörmüştü. Moyn, faşizm konusunda ihtarda bulunan ve onarımdan şad olanların, “İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde Almanların 12 yıllık yanılgılarını tanım ettiği haliyle, ‘fabrikada bir kaza yaşanmış’ üzere, ortalara kordonlar çekeceğini” yazmıştı.
Amerikalı seçmenler sokaklarda toplanırken (polisin silahlı muhafızlar kullanılmasını ve Michigan eyaletinin başşehrinin ‘inandırıcı şiddet tehditleri nedeniyle’ kapatılmasını önerdiği sırada) Moyn’un kelamları alaycı bir biçimde çok iyimser görünüyordu. Trump Amerika’yı ele geçiremedi lakin onu geri dönülemez bir formda çökertmiş olabilir.
*‘Kan iftirası’ (veya ‘cinayet ayini iftirası’), Musevileri, dini ritüellerinin bir modülü olarak kanlarını kullanmak için Hıristiyan çocukları (veya öteki Yahudi olmayanları) öldürmekle suçlayan Yahudi düşmanı bir suçlamadır. Tarihî olarak, bu palavralar, Avrupa’da Musevilere yapılan zulüm ve soykırımlarda, katliamcılar için bir ‘dayanak’ oluşturmuştur.
Yazının orjinali NY Times sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
