Emine Algan
Bilim insanları, Türkiye’de Covid-19 tedavisinde kullanılan hidroksiklorokin etken unsurlu ilacın faydadan çok ziyan verdiğini belirterek Sıhhat Bakanlığı’na “Tedavi algoritmasını güncelleyin” daveti yapıyor. Haziran ayında başta Dünya Sıhhat Örgütü’nün yürüttüğü çok merkezli çalışma olmak üzere binlerce hastayı kapsayan klinik deneyler durdurulmuş ve hidroksiklorokin Covid-19 tedavisinden çıkarılmıştı.
Enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve Klimik (Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Uzmanları) Derneği Idare Şurası Üyesi Prof. Lider Ergönül, Türkiye’de bir yanda yalnızca muhalefet olsun diye karşı çıkışlar, başka yanda gerçeği görmeme eğilimi olduğunu söyleyerek, bilim insanlarının ise yalnızca gerçeklerin peşinde olduğunu hatırlatıyor. Klimik Derneği uzmanları, dünyadaki meslektaşlarıyla birlikte canlı meta tahlili yaparak, yani her gün tüm dataları derleyip gözden geçirerek süzüyor ve en hakikat yaklaşımın ne olduğunu kamuoyuna ve sıhhat otoritelerine bildiriyor. Buna nazaran dünya bilimsel kamuoyunda hidroksiklorokin gündemden düşmüş bir ilaç. “Hangi ülkelerde kullanılıyor?” sorusuna Prof. Ergönül’ün verdiği karşılık şöyle:
“Rusya ve Türkiye. İspanya’da net görüşler yok, daha modüllü. Bu kadar. Batı ülkeleri kullanmıyor, Türkiye’de birçok vakit çaresizlikten kullanılıyor ya da ilaç diye genel bir isimle talep ediliyor. Meğer bu yanlış bir yaklaşım. İlaç faydalıysa verilir, zararlıysa hele hele hiç verilmez. Meslektaşlarımızın bu ilaca bel bağlamamalarını söylemek bilim insanı olarak bizim asli sorumluluklarımızdan.”
‘ÇOK GEÇ KALMAMALARINI ÖNERİRİM’
Tıpkı vakitte Avrupa Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanları Derneği’nin de idare konseyinde olan Prof. Başkan Ergönül, Sıhhat Bakanlığı’na yaptıkları davete karşın ilacın Türkiye’de kullanılmaya devam edilmesine ait şu görüşleri lisana getiriyor:
“Dikkate alacaklardır diye bekliyorum. Fakat çok geç kalmamalarını öneririm. Sıhhat Bakanlığı’nın bilim şurası var lakin bu üzere yapılar tabiatı gereği bilimsellikten uzaklaşabilir, bütün dünyada böyledir. Biz Sıhhat Bakanlığı’na takviye olmak istiyoruz, zira sorun ülkemizin sorunu. Ve karar verecek olan bir tane bakanlık, tek otorite var. Sıhhat Bakanlığı’na dostça tavsiyem şudur, tedavi algoritmasını güncellesinler. Güncelleyemediler.”
Prof. Ergönül, ilacın Covid-19 tedavisindeki yan tesirlerine dair şu bilgileri veriyor:
“Çok kıymetli bir yan tesiri var. Yüzde 10, hatta kimi çalışmalara nazaran yüzde 20’ye varan oranlarda kalpte ritim bozukluğuna yol açıyor. Bu da ani kalp yetmezliğine neden olarak bayılma ve mevtle son bulmakta. Ki bunlar oldu Türkiye’de. Pandeminin başlarında, Mart-Nisan aylarında pek çok meslektaşımız hastalığa yakalanmamak için profilaktik (koruyucu) olarak kullandı. Sadece bu nedenle ağır bakıma alınan oldu. Koruyuculuğu da olmadığı kanıtlandı.”
HASTA SAYISI ARTTIKÇA YAN TESIR DE YAYGINLAŞIYOR
Enfeksiyon hastalıkları uzmanı, Türk Tabipleri Birliği Covid-19 İzleme Kümesi üyesi Prof. Hasret Azap da, sıtma ilacı olan hidroksiklorokin için “Pandeminin başlarında SARS çeşidi virüslerin yol açtığı hastalıklarda bir seçenek olabilir mi diye gündeme geldi” diyerek şu bilgileri veriyor:
“Dünyanın pek çok yerinde çalışmalar yürütüldü ve görüldü ki hastalığın seyrini değiştirmiyor. Bu net bir halde ortaya çıktı. Sonra bilgiler biriktikçe gördük ki yan tesirlere yol açıyor. Kalp ritmiyle ilgili meselelere yol açtığını biz zati biliyoruz. Olağanda çok sık olmayabilir lakin yaygın kullanıldığında bu yan tesirler oransal olarak düşük olsa bile toplumdaki hasta sayısı arttığından aşikâr bir sayıya denk gelebiliyor. Bilhassa kalp ritmiyle ilgili yan tesirleri nedeniyle Dünya Sıhhat Örgütü de, Fransa’daki ve İngiltere’deki çalışmayı yürütenler de durdurdular. Yani hidroksiklorokinin bir tedavi seçeneği olmadığı kabul edildi ve uygulamadan çıkarıldı.”
‘ONBİNLERCE HASTAYA VERİLDİ, SONUÇ NE OLDU?’
Sıhhat Bakanlığı’nın 2 Ağustos’ta güncellenen tedavi algoritmasına nazaran Covid-19 hastalarında kullanılan iki temel ilaç var: Hidroksiklorokin ve favipiravir. Algoritmada yer almamasını önerecek kadar güçlü datalar olduğunu vurgulayan Prof. Azap, “Bütün bilimsel datalar eşliğindeki teklifimiz ve beklentimiz hidroksiklorokinin Sıhhat Bakanlığı’ndaki tedavi algoritmasından büsbütün çıkarılması” diyor.
Türkiye’de birinci hadisenin görüldüğü 11 Mart’tan bu yana altı aydan fazla vakit geçtiği halde kullanılan ilaçların tedavideki tesirine dair bilimsel çalışmaların azlığına dikkat çeken Prof. Azap şu görüşleri lisana getiriyor:
“Türkiye’deki durum nedir, paylaşılmasını istiyoruz. Çokça bilgi birikti. Onbinlerce hasta hidroksiklorokin almış durumda ve biz dataları halk sıhhati formül sistemine giriyoruz. Kaç kişi aldı, kaçında iyileşme nasıl oldu, almayanlarda nasıl oldu, alanlarda yan tesir görüldü mü, bunların hepsi elektronik ortamda bilgi olarak var aslında. Biz bunların bir an evvel paylaşılmasını istiyoruz.”
Türkiye’ye mahsus, başka ülkelerde saptanmamış olumlu bir tesir varsa bunun da paylaşılmasını beklediklerini belirten Prof. Hasret Azap şunları söylüyor:
“Denebilir ki Türkiye’deki muvaffakiyet şu şu nedenlerle dünyadan farklı bir halde iyi gitti. O vakit biz de bilimsel ölçütlerle buna ait bilgileri elbette konuşabiliriz. Lakin hem Sıhhat Bakanlığı’ndan bilgi paylaşılmıyor hem de dataları paylaşmak isteyenlere de mani çıkarılıyor. Türkiye’den Covid-19’a ait birçok bilimsel yayın olduğu söz ediliyor, var da hakikaten ancak bizim tahminen de en çok merak ettiğimiz hidroksiklorokin tesirli midir değil midir, bunu anlayacağımız bir yayın yok maalesef. Kaldı ki müşahedelerimiz var, datalarımız var, biz bunları paylaşmak istiyoruz ancak birtakım izinlere tabi olduğunu ve müsaadelerin de verilmediğini görüyoruz.”
Gazete Duvar
