İzmir Başşehir Hastanesinde ağır bakımında KOAH hastalığı nedeniyle bir müddettir tedavi görürken 75 yaşında vefat eden Erbil Tuşalp, 12 Eylül periyodunun azaplarını gözler önüne seren çalışmalarının yanı sıra tabir özgürlüğüne ait hukuk gayretinde de iki kıymetli kararın alınmasını sağlamıştı.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 2005 ve 2006 yıllarında Birgün gazetesinde yayımlanan “İstikrar” ve “Geçmiş Olsun” başlıklı iki makale nedeniyle Erbil Tuşalp hakkında “şahsi haklarının ihlal edildiği” argümanıyla iki farklı tazminat davası açmıştı. Davaya bakan Türk duruşmaları, makalelerde “kabul edilebilir tenkit sonunun aşıldığını” münasebet gösterip, Tuşalp’i davacı Başbakan Erdoğan’a toplam 10 bin Türk Lirası ödemekle cezalandırmıştı.
AİHM: BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ ABARTI, HATTA TAHRİK İÇERİR
Tuşalp, Yargıtay tarafından 2008 yılından onaylanan duruşma kararlarının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ters olduğu teziyle tıpkı yıl AİHM’e başvurmuştu. Tuşalp’in gazeteci-yazar olduğunun altını çizen AİHM, 21 Şubat 2012 tarihli kararında basının demokratik toplumdaki “vazgeçilmez işlevine” atıfta bulunup, basın özgürlüğünün tıpkı vakitte “bir derece abartı ve hatta tahrik” içerdiğini anımsattı. Tük hükümetinin “kabul edilebilir tenkit sınırı” tezini de geri çeviren AİHM, kelam konusu tenkit hududunun politikler için sıradan bireylere oranla “daha geniş” olduğunu belirtip, “Başbakan Erdoğan bu nedenle daha hoşgörülü davranmalıydı” yorumunda bulundu.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğüyle ilgili hususunun “incitici, şok ve rahatsız edici” tabirleri de kapsadığını hatırlatan AİHM, bu durumun “çoğulculuk, müsamaha ve geniş fikirliliğin gerekleri olduğunu” ve bunlar olmaksızın “demokratik bir toplumun olamayacağını” kaydetti.
AYM’NİN GÜLEN HAKKINDAKİ TABIRLERLE İLGİLİ KARARI
Tuşalp’in söz ve basın özgürlüğüne ait aldırdığı bir öbür karar ise Anayasa Mahkemesi’nden (AYM) çıktı. Fetullah Gülen’i eleştiren bir yazı kaleme aldığı için 2014 yılında tazminat ödemeye mahkum edilen Tuşalp’in başvurusunu AYM 23 Ekim 2019’da karara bağladı. Yüksek Duruşma, Tuşalp’in söz ve basın özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine hükmederek tazminat ödenmesine karar verdi.
2013 yılında Sol Gazetesi’nde “Alıntı” isimli bir yazı kaleme alan Tuşalp, “Dershanelerin kapatılması” tartışmaları üzerinden Fetullah Gülen’i eleştirdi. Tuşalp, yazısında Gülen hakkında sarf edilen, “Para göz iblis, sapık, cüzamlı, sürüngen, mazoşist gibi” üzere sözleri aktardı. AKP ile Gülen cemaati ortasında yaşanan ayrışmaya dikkati çekti.
Bu yazının akabinde Gülen’in şikayetçi olmasıyla Tuşalp hakkında hakaret suçlamasıyla dava açıldı. İstanbul 2’nci Asliye Ceza Duruşması, 11 Aralık 2014’te Tuşalp’i para cezasına çarptırdı ve bu cezayı erteledi. İtirazları reddedilen Tuşalp, 2015 yılında söz ve basın özgürlüğü hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle AYM’ye başvurdu.
TENKIT HAKKI KAPSAMINDA
Başvuruyu inceleyen AYM, lokal duruşmaların yazının geneli üzerinden değil tabirler üzerinden kıymetlendirerek ceza verdiğini vurguladı. Yüksek Mahkeme’nin hadiseye ait değerlendirmesinde, dava konusu yazıdaki tespitlerin kamu faydasını ilgilendiren mevzularla ilgili olduğu belirtildi ve tenkit hakkı kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği belirtildi.
Tuşalp’in söz ve basın özgürlüğü hakkının ihlal edildiğine karar veren AYM, tazminat talebini kabul etti ve yine yargılama yapılması için evrakın mahallî duruşmaya gönderilmesine hükmetti.
Anayasa Duruşması (AYM), gazeteci Erbil Tuşalp’in bir yazısında Fethullah Gülen’le ilgili yaptığı alıntıda kullandığı sözler nedeniyle ‘hakaret’ hatasından para cezasına çarptırılmasını basın ve söz özgürlüklerinin ihlali saydı. (HABER MERKEZİ)
Gazete Duvar
