Gilbert al Achcar
Bu başlığı okuyanlar, makalenin Osmanlı Lirası, daha doğrusu onun yerine geçen ve son yıllarda gerileyen Türk Lirası hakkında olduğunu düşünebilir. On yıl evvel bir dolar bir buçuk liraya karşılık gelirken, bugün prestijiyle bir dolar=sekiz lira oldu. Bu durum Türklere (altı sıfır atılmadan) evvelki para üniteleriyle karşılaştırıldığında, şu anki paralarının başına gelenleri hatırlattı. O dönemki bedeli bir milyon 350 bin lira olan Yeni Türk Lirası’nın 2005 yılında altı sıfır silindikten sonra tanıtımı yapıldı! Yeni Türk Lirası’ndaki çöküşün, şimdi Suriye ve Lübnan liralarının yaşadığı süratli çöküşe benzemediği doğrudur.
DAMATLAR EKONOMİYİ ÇÖKERTTİ
Lakin her ne kadar Türkiye ve Lübnan hükümetleri ortasında, hükümetin cumhurbaşkanlarının damatlarına bel bağlamaları bakımından bir benzerlik olsa da, Türkiye iktisadının dinamikleri ve devletin içinde bulunduğu durumun, hem Suriye’de yaşanan iç savaş ve hem de Lübnan’daki yağma halinden epey uzak olduğunu söylemek gerekiyor. Çünkü kendisine 2018’de Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı teslim ettiği ve TL’nin süratli çöküşünden evvel parlak muvaffakiyetler elde ettiği söylenen Berat Albayrak, Lübnan hükümetinde Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın damadı Cibran Basil’e karşılık gelmektedir.
Gerçekte TL’nin düşüşü, Türkiye’de ‘Yeni Osmanlıcılık’ olarak isimlendirilen şeyle kastedilenden bağımsız değildir. Bu isimlendirme, Batılı ülkelerin tıpkı eski sömürgecilikten yeni emperyalizme geçişe eşlik eden dönüşümüne misal formda, Osmanlı İmparatorluğu’nun yeni yüzüyle, yine üretilmesi dileğine dayalı askeri güçle desteklenmiş Türk mal ve hizmetlerinin ülke içine sızmasına dayalı dış siyaseti için kullanılmaktadır. Bu ismi, 1983-1993 yılları ortasında evvel başbakanlık sonra cumhurbaşkanlığı vazifesini üslenen Turgut Özal koymuştur. Bu süreç, otoriterlik konusunda Erdoğan’a yetişememiş olan Turgut Özal’ın sürecine çok benzemektedir.
YENİ OSMANLICIĞIN İFLASI
Yeni Osmanlıcılık’la TL ortasındaki ilgiye gelince; TL’nin çöküşü, aslında Tük iktisadını gözlemleyen uzmanların da tabir ettiği üzere, büyük ölçüde Yeni Osmanlıcılığın düşüşe geçmesiyle yakından alakalıdır. Örneğin Financial Times gazetesinde geçen cuma yayınlanan makalede müellif şöyle diyor: “Enflasyonun fiyatlanması manasına gelen TL’nin düşüşünü, aslında yatırımcıların ülkenin iktisat siyasetlerinden duyduğu rahatsızlığı artıran jeopolitik tansiyonlar beslemektedir.”
TL’de yaşanan bu dalgalanma Yeni Osmanlıcılığın Suriye’de Esad idaresine karşı savaşanlara dayanak vermesinin akabinde, Türkiye’nin Azerbaycan’la Ermenistan ortasındaki savaşta Azerilerin yanında savaşa girdiği bir devirde gerçekleşti. (Suriye, tıpkı ABD ve Rusya üzere paralı askerlerin dünyanın farklı yerlerine gönderildiği askere yazılma şubesi haline gelmiştir). Tabi bu ortada Trablus hükümeti ve onun başbakanı Fayez Sarraj ve onun müttefiki olan güçlerle Halife Hafter ortasında yaşanan savaşa girdiği de unutulmamalıdır. Bütün bunlar, Türkiye ile Avrupa Birliği’nce desteklenen Yunanistan ortasındaki tansiyonu daha da şiddetlendiren Akdeniz’deki hareketlerin tırmandırdığı ve hâlihazırda devam eden cumhurbaşkanlığı seçimlerinde (1974’te Türkiye’nin askeri operasyonuyla birlikte kurulan) KKTC’nin şu anki cumhurbaşkanını desteklediği müdahalesi sırasında gerçekleşti.
RAKİPLERİNDEN DAHA ZAYIF BİR YÖNELİM
Aslında İran’ın uyguladığı ‘Yeni Farisilik’ açılımına karşılık gelen bu yeni Osmanlı açılımı, iki ana nedenden dolayı Yeni Farisilik’ten daha zayıftır: Birincisi, İran büyük petrol zenginliğine güvenmektedir; İran sahip olduğu petrol zenginliği olmasa, yıllardır sürdürdüğü bölgesel genişlemeyi gerçekleştiremeyeceği üzere iktisadı de büyük bir yıkımla karşı karşıya kalacaktır.
İkinci neden, İran’ın dış siyasetinin, muhalifler ortasındaki uyuşmazlığı istismar etmede muhakkak bir kurnazlıkla karakterize edilmiş olmasıyken, Türkiye’nin dış siyaseti ise çabucak hemen herkesi birebir anda düşmanlaştırmaya dayalı bir örnek olmasıdır. Dört yıl evvel Erdoğan, hava savunmasının Suriye sonu yakınlarında bir Rus uçağını düşürmesinin akabinde Rus mevkidaşı Vladimir Putin’e meydan okurken, birden teğe düşmanca hallere döndü. Bu adım, Türkiye ve Rusya, Suriye savaşında aykırı cephelerde bulunurken atıldı ve daha sonra çember Libya çatışması ve Azerbaycan ile Ermenistan ortasındaki çatışmayı içerecek halde genişledi ve her ikisinde de Türkiye, Rusya’nın desteklediği tarafın karşısında yer aldı.
Çeşitli cephelerde yaşanan bu tansiyonların ortasında Türkiye, geçen hafta ABD Dışişleri Bakanlığı’nın kınamasına neden olacak formda Rus füzelerini test etme kararı alırken, ABD de ona Rus füzelerinde ısrar ettiği sürece F-35’leri teslim etmeyeceğini hatırlattı.
Kelamı edilen uçaklar, Siyonist devletin, Washington idaresinin Birleşik Arap Emirlikleri’ne İsrail’in kendisiyle ‘barış’ mutabakatı imzalamasına karşın İsrail’in bölgede diğer bir ülkenin gelişmiş silahlara sahip olmasından korktuğu hayalet uçakların birebiri. Gerçek şu ki, Erdoğan’ın dış siyaseti, ABD’nin ekonomik ve askeri yetenekleri ile Türk devletinin yetenekleri ortasında büyük farkla birlikte, Amerikalı muadili Trump’ınki üzere rastgele bir karmaşıklıktan mahrumdur. Türk Lirası’nın yazgısı, Türkiye’nin dış siyasetinden direkt etkilendiği için hakikaten de yazgısını yansıtıyor, yani lira ve siyaset kaçınılmaz olarak iflasa yanlışsız gitmekte.
Yazının orjinali El-Kuds sitesinden alınmıştır. (Çeviren: İslam Özkan)
Gazete Duvar
