Çinli jeologlar tarafından hazırlanan bir rapor, Suudi Arabistan’ın nükleer yakıt üretiminde kullanılabilecek seviyede uranyum cevherine sahip olabileceğini ortaya koydu. İngiltere’de yayımlanan Guardian gazetesi, ülkedeki kraliyet idaresinin talebi üzerine hazırlanan zımnî rapora ulaştı.
Çin’in Suudi Arabistan ile imzaladığı nükleer güç işbirliği muahedesi yeterince Çinli jeologlar (yerbilimciler) Riyad’ın uranyum rezervlerini tespit etmesine yardımcı olmuştu. Raporda yer alan bilgilerin ise Riyad’ın nükleer silah programına ilgi göstermesi nedeniyle söz edilen korkuların artmasına yol açacağı belirtiliyor. Rapora nazaran, birinci incelemeler sonucunda Suudi Arabistan’ın orta ve kuzey batı kesitlerinde tespit edilen rezervlerden 90 bin ton uranyum üretilebilir.
Riyad idaresi, ülke içinde uranyum üretimine değer verdiğini açıktan tabir etmiş; 2017’de üst seviye bir yetkili bunun, nükleer güç programı için “kendi kendine yeterlilik” tarafında atılmış bir adım olacağını kaydetmişti.
2019’da hazırlanan raporda, Suudi Arabistan’daki uranyum rezervlerinin nükleer reaktörlerde yakıt olarak kullanılabileceği ve fazlasının ihraç edilebileceği belirtiliyor. Lakin net uranyum ölçüsünün ve çıkarma masraflarının tespiti için daha detaylı incelemelere muhtaçlık olduğu söz ediliyor.
Guardian gazetesi, Pekin Uranyum Jeoloji Araştırma Enstitüsü ve Çin Ulusal Nükleer Kuruluşu’nun Suudi Jeoloji Araştırmaları ile birlikte hazırladığı raporun otantikliğini bağımsız olarak doğrulatamadığını belirtiyor. İngiltere’deki Exeter Üniversitesi’nden maden uzmanı Profesör Kip Jeffrey, bu rezervlerin ne kadarının çıkarılabileceğinin bilinmediğini, bu ölçünün muhtemelen güç santrallerinde kullanılabilecek ölçüden daha fazla olacağını tabir ediyor.
Uzmanlar, Suudi Arabistan’ın dışa bağımlı olmayacak halde kâfi uranyum üretmesinin, kendi nükleer silah programını oluşturmasına katkıda bulunabileceğini söylüyor.
‘ÖN HAZIRLIK’
ABD merkezli niyet kuruluşu Brookings Institution’dan Bruce Riedel, elde edilen bilgilerin, Suudilerin nükleer güç yahut silah programı için “gerekli ön hazırlıkları etkin bir şekilde” yerine getirme gayreti içinde olduklarını gösterdiğini ve ülke içinde uranyum kaynaklarına sahip olmasının bu uğraşları artıracağını belirtiyor.
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın, İran’ın nükleer silah sahibi olması halinde Riyad’ın da “bir an evvel birebir şeyi yapacağı” istikametindeki 2018’deki açıklamaları ABD ve müttefiklerinde kaygıların artmasına neden olmuştu.
Ülkede şeffaflığın olmaması en büyük tasa nedeni olarak lisana getiriliyor. Milletlerarası Atom Gücü Kurumu’nun (IAEA) ülkedeki nükleer faaliyetleri tümüyle gözlemleme davetlerine Riyad’ın olumlu karşılık vermediği belirtiliyor. IAEA lideri Rafael Grossi, Pazartesi günü yaptığı açıklamada “Onlarla görüşmekteyiz. Barışçıl hedefli nükleer güç geliştirme mevzusuyla ilgileniyorlar” demişti.
YATAKLAR NEOM YAKINLARINDA
Ülkedeki en büyük uranyum yataklarının, Prens bin Selman’ın ekonomiyi petrole dayalı olmaktan kurtarmayı öngören 2030 Vizyonu projesi kapsamında kurulması planlanan Neom kenti yakınlarında olduğu belirtiliyor.
Çin’in 2017’de dokuz farklı alanda başlattığı uranyum rezervlerini tespit çalışmaları geçen yıl sonunda tamamlandı. Carnegie Memleketler arası Barış Vakfı’ndan Mark Hibbs, Pekin’in Suudi Arabistan’a ilgisinin diplomatik ve ticari olduğunu, nükleer programında yardımcı olarak ABD’nin değerli ortaklarından biri olan Riyad ile bağlarını güçlendirdiğini ve Çin’in maden cevheri gereksinimini karşılama ve nükleer santral için gerekli aygıtları satması bakımından ehemmiyet taşıdığını vurguluyor. (BBC Türkçe)
Gazete Duvar
