Ayşegül Dikenli Williams
LONDRA – Kırmızı, sulu, tatlı elma. Tıpkı başka elmalar üzere lakin farkı iklim değişikliği nedeniyle gelecekte artacak sıcaklıklara sağlam olması. Ağır gündemin ortasında pek dikkat çekmeyen bu elma haberi yakın gelecekteki global iklim krizine hazırlığın küçük bir modülü aslında. Almanya ve Yeni Zelanda merkezli ziraî kurum T&G Küresel, ‘Sıcak İklim Programı’ çerçevesinde gelecekteki iklim değişimine hazırlık kapsamında sıcak yerlerde yetişmek için meyve geliştirme programının bir modülü olarak güçlü elmayı yaratmak için yıllardır uğraşıyormuş halbuki.
Geliştilen bu özel ve sağlam elmaya HOT84A1 ismi verilmiş. Yüksek sıcaklıklara dayanabilen bu elma, şartların çoklukla 40 dereceyi aştığı İspanya’da test edilmiş ve muvaffakiyetle yetiştirilmiş. Sağlam HOT84A1 için şimdiden ticari talep var. Elmanın Avrupa, Avustralya, Yeni Zelanda ve Güney Afrika’da yetiştirilmesi öngörülüyor. T&G Küresel, ‘dünyanın en sıcak ve en kuru koşullarına’ dayanacak formda yetiştirilen birinci yeni elma çeşidini ticarileştirmeyi amaçlıyor.
Araştırmacılar uzun yıllardır sıcak ve kuru havaya daha iyi dayanabilecek buğday ve mısır üzere besin eserleri geliştirmek için de çalışıyorlar. Avrupa’daki çiftçiler elma ve gibisi mahsullerin yetiştirilmesinin zorlaşmasıyla kuraklık da dahil olmak üzere değişen hava şartlarına karşı tahlil bulmak zorundalar.
Programı geliştiren T&G Global’in İnovasyon ve Teknik Yöneticisi Peter Landon-Lane, “İklimin değiştiğini ve tüketicilerin sürdürülebilir formda üretilen lezzetli, sağlıklı ve inançlı yiyecekler talep etmeye devam edeceklerini biliyoruz. Bu nedenle T&G Küresel, Sıcak İklim Programındaki ortaklarımızla birlikte, iklim değişimine sağlam olan elmaları geliştirip ticarileştirerek buna hazırlanıyor” diyor.
İspanya’da, bilhassa de Katalan bölgesindeki yetiştiriciler, klasik çeşitlerle ilgili meseleler yaşamaya başlamışlar bile. Geleneseksel meyvelerdeki düşük kırmızı renklenme, güneş yanığı, yumuşak olma üzere problemler global ısınmaya bağlanıyor. Global iklim değişmeye devam ettikçe başka elma ve armut üreten bölgelerin de bu sıkıntıları yaşamaya başlayacağı ve bu ortamlar için geliştirilen çeşitlerin dünya çapında talep göreceği kabul ediliyor.
MEYVE RANDIMANI YÜZDE 21 AZALACAK
Mevzuyu biraz araştırınca sorunun uzun ve hatta orta vadede aciliyeti de ortaya çıkıyor. Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’ndaki araştırmacılar iklim değişikliğinin ziyanlı tesirlerini sınırlamak için hiçbir tedbir alınmazsa, yükselen deniz düzeyleri ve fırtına dalgalanmaları üzere faktörlerin neden olduğu azalan yağış ölçüsü ve artan su tuzluluğunun, meyve randımanını yaklaşık yüzde 21 ila yüzde 28 ortasında azaltabileceği ihtarında bulunuyor. Tıpkı araştırmaya nazaran iklim değişikliğinin üzüm, muz ve şeftali üzere yumuşak meyvelerin randımanını neredeyse üçte biri oranında düşürme riskinin de olduğu ortaya çıktı. Yer fıstığı ve narenciye meyvelerinin de kuraklıktan ve artan su tuzluluğundan etkileneceği öngörülüyor.
Global iklim kriziyle ilgili haber ve bilgi bombardımına tutulduğumuzu hissetsek de durumun kritikliği düşünüldüğünde bilgi akışı yetersiz bile denebilir. Örneğin Avustralya’daki yağmur ormanları yangınları sırasında iklim değişiliği konusu medyada daha evvel olmadığı kadar gündeme gelmişti. Meğer bazılarının tüm bilimsel datalara karşın inanmadığı, inkar ettiği ya da yok saydığı bir kriz bu.
YANLIŞ ALARM TEHLİKESİ
Tüm bu datalara karşın iklim krizine inanmayanlar, abartıldığı görüşünde olanlar hiç de azımsanacak sayıda. Amerika’da yapılan bir araştırmada Demokratların yüzde 91’ine kıyasla Cumhuriyetçiler’in fakat yüzde 66’sı iklim değişikliğinin gerçek olduğuna inanıyor. New York Times’ta ‘Yanlış Alarm-İklim Değişikliği Paniğinin Zararları’ başlığıyla dikkat çekmeye çalıştığı açık olan yeni bir kitaba yönelik tenkit yazısını okuyordum. Kitabın gayesi sansasyon yaratmak olsa da, eleştirmen Joseph E. Stiglitz bir bahiste az bilginin ne kadar tehlikeli olduğunu ve kitabın etraf kirliğinden çok niyet kirliliğinin de bir sonucu olduğu sonucuna varmış.
Kitabın müellifi Bjorn Lomborg’un ‘Yanlış Alarm’ tezi kolay: Aktivistler iklim değişikliğinin tehlikeleri hakkında yanlış bir alarm veriyorlar. Lomborg’a nazaran onları dinlersek, trilyonlarca dolar harcanacak, az şey başarılacak ve çok acı çekilecek. Lomborg iklim krizi inkarcısı değil. O denli olsa kitabı eleştirmeye bile tenezzül etmediğini söz ediyor zati Stiglitz. Kitapta karbon vergisi üzere yakın gelecekte uygulanması çok beklenen başlıklar, olması gerekenden düşük oranlarda olsa da destekleniyor. Kendi içindeki çelişkilerle aslında biraz mukadderatçı yaklaşılıyor duruma.
İklim değişikliğine güçlü elmaya dönecek olursak. Ticari beklentiler ve tüketicilerin talepleri kurumları tahlil aramaya yöneltiyor. Bu bir nevi piyasa iktisadının iklim krizine cevabı olarak da görülebilir. “Elma yetiştirmek mümkün değilse yeni bir tıp yaratırız” kadar kolay olmasa da tarım sanayisi kendisini gelecekteki krizlerden müdafaanın yollarını aramaya devam edecek. İklim değişikliğini durduracak tedbirlerin dünya genelinde uygulamaya geçirilmesi hala uzak görünüyor. Araştırmacılar, aktivistler duruma dikkat çekme uğraşında. Başka tarafta ise felaketin kaçınılmazlığını kabul edip yeni tahlillere yönelen ticari gerçekçiler de var. Tatlı ve sulu elmasız bir geleceği kimse düşünmek istemiyor.
Gazete Duvar
