George Monbiot
İşte herkesin zihnine kazınması gereken tüyler ürpertici ve dikkat cazibeli bir problem: Ortada bir plan yok. Bu hafta, hükümetin Kabine Ofisi’ne (İngiltere Bakanlar Kurulu’na/ç.n.) üç kolay soru sordum. Mevcut karantinanın gayeleri nelerdir? Ne vakit kaldırılacağına karar verme kriterleri nelerdir? Bu karantinadan sonra öbür kısıtlamaları uygulamak için gereken kriterler nelerdir? Hiçbirinin karşılığı yoktu.
Konseyin sunabileceği tek şey, başbakanın en son basın toplantısından alınmış ve boş laflarla dolu bir paragraftı ve en savunmasız kümeler aşılandığında, kimi kısıtlamaların kaldırılabileceğini öne sürüyordu.
LİYAKATSİZLİK ÜLKEYİ FELAKETE SÜRÜKLEDİ
Rastgele bir seviyede yetkinliğe sahip bir hükümet, bu karantinayı kaldırmadan evvel nerede olmamız gerektiğini en başından açıklardı. R sayısının ve müspet hadise sayısının ne olması gerektiğini, ayrıyeten Covid’den ötürü hastaneye yatan hasta sayılarında ne kadar büyüklükte bir azalma olması gerektiğini belirtmiş olabilirdi. Buna emsal şartlar yerine getirilmeden karantinayı sona erdirmeme taahhüdünde bulunurdu.
Dahası, şayet durum kötüleşirse kısıtlamaları sıkılaştırma gayeli bir plan ve karantina sona erdikten sonraki derecelendirilmiş kısıtlamalarla ilgili kriterleri de yayınlamalıydı. Ne var ki bu türlü bir açıklama yayınlanmadı. Bu sorun on bir aydır yaşanıyor ve hükümet hâlâ kör uçuş yapıyor.
Net maksatlar ve bir plan olmadan, daima bir acil durum içerisinde, salgını bastırma, akabinde rahatlama ve akabinde yine acil durum döngüsünde sıkışıp kalmamız olası görünüyor. Boris Johnson, mümkün olduğunu düşündüğü anda kısıtlamaları kaldırarak kısa vadeli popülariteyi kovalamaya devam edecek; olaylar karşısında daima olarak şaşıran hükümet, tepkisel ve birbiriyle temassız siyasetlerle karşılık vermeye devam edecek ve bu kâbus sürüp gidecek.
HALKIN SAVUNMASIZ BÖLÜMÜ ÖZGÜR DÜŞÜŞTE
Birçok bilim insanı ve tabibin da işaret üzere, aşılama, salgına verilecek karşılığın sırf bir modülü olabilir. En savunmasız insanların aşılanması mevt oranını düşürecek fakat hastalık nüfusun geri kalanı içerisinde şiddetlenmeye devam ederse, sonuçları tekrar de dehşetli olacak. Çok sayıda insanın -on binlerce, tahminen de yüz binlerce- uzun süren Covid salgınından makûs etkilenme mümkünlüğü, vatandaşlarının refahıyla ilgili telaş hisseden rastgele bir hükümeti dehşete düşürmeli.
Covid-19’un ‘kitlesel bir etkisizleştirme olayı’ diye tanımladığını işittim. Hafif enfeksiyondan birkaç ay sonra da önemli tesirler yaşamaya devam eden insanların sayısı ve uzun müddetli semptomlar gösteren şiddetli enfeksiyondan kurtulanların oranının yüksek olması göz önünde bulundurulduğunda, bu ne yazık ki hakikat olabilir. Bu yüzden, aylarca, tahminen de yıllarca başka tedbirler uygulanması gerekecek.
En başından beri, hükümet, bizi halk sıhhatini korumakla toplumsal ve ekonomik hayatlarımızı korumak ortasında bir istikrar olduğuna ikna etmeye çalıştı. Buna rağmen, ortada bir istikrar yok. İngiltere şu anda, son yedi günden beridir (Çek Cumhuriyeti ve Litvanya’dan sonra) dünyanın en yüksek üçüncü mevt oranına maruz kalmaktadır ve üçüncü bir karantinanın yarattığı toplumsal ve ekonomik felaketler de buna eşlik ediyor. Bu, dünya çapında bir beceriksizlik; destansı ölçekte bir başarısızlık. Tekrar de bir halde bunu normalleştirmiş üzere görünüyoruz.
PLAN YAPMA DEĞİL NEMALANMA TELAŞI
Yani, planın bir kısmı, kökten farklı bir yaklaşıma gereksinim olduğunu kabul etmek manasına geliyor. Bu, halk sıhhatini kârın önüne koyma taahhüdüyle başlayacak. Hükümet, nüfusun geri kalanına ulaşmayan kâr amaçlı şirketlere karşı cömertlik gösterdiği için her hafta yeni bir skandal ortaya çıkıyor. En sonuncu skandal, özel bir müteahhit tarafından sağlanan 30 sterlinlik fiyatsız okul yemeği paketinin, aslında 5,22 sterlin karşılığında satın alınabilecek yiyecekler içerdiği savlarını barındırıyor. Öbür skandallar, tercihen bir ‘VIP kanal’ aracılığıyla siyasi ilişkileri olanlara verilen esirgeyici ekipmanlarla ilgili ihalesiz ve büyük mukaveleleri, ayrıyeten test ve takip sistemimizin felaket seviyesinde özelleştirilmesini ve dış kaynak kullanımını içeriyor.
Bu, nitekim de değerli bir bahis. Şayet tesirli bir test, takip, izolasyon ve dayanak sistemimiz olmazsa, süresiz biçimde enfeksiyon döngüsünde sıkışıp kalacağız. Lakin sistemi yanlışsız kurarsanız, ülkeyi hem denetim edilemeyen hastalıklardan hem de karantinalardan kurtarırsınız. Bu, nüfus yoğunluğumuzun iki katına sahip bir ülke olan ve hiç karantina uygulamadan sırf yedi kişiyi Covid-19 nedeniyle kaybeden Tayvan’dan edindiğimiz bir ders. İştirakçi demokrasinin yardımıyla sistemini geliştirdi, yüksek seviyede kamu isteği ve iştiraki sağladı; her basamakta profesyonelleri görevlendirdi ve tecrit edilmek zorunda kalan beşerler için cömert bir takviye ve günlük irtibat sağladı.
Buna karşılık, bizim sistemimiz bir başarısızlık yaşadı. İngiltere’nin sistemi şimdiye dek 22 milyar sterline mal oldu. Yaptığı bütün iyiliklere rağmen, bu paranın istiflenip yakılmış olmasından farksız. Hükümet bu işte amatörleri görevlendirdi ve vahim bir teslimat sicili olan şirketlere en kıymetli vazifeleri verdi. Ekim ayında da ortaya koyduğum üzere, minimum fiyatla çalışan genç davet merkezi çalışanlarına, daha evvelce sıhhat profesyonellerince yürütülen kritik değere sahip takip misyonları verildi.
Independent Sage isimli bilim kümesinin da açıkladığı üzere, bu maskaralığı, Ulusal Sıhhat Sistemi (NHS) tarafından yönetilen ve tecrit edilmesi istenen herkese gerekli tüm maddi ve toplumsal yardımların ve gereği halinde fiyatsız konaklamanın verildiği, mahallî olarak halk sıhhati profesyonelleri tarafından yönetilen bir sistemle değiştirene kadar, bu salgının üstesinden gelemeyiz. Buna rağmen hükümet, değiştirmeyi planlayabilmek şöyle dursun, bu sistemin başarısızlığını kabul etmeyi bile reddetti.
ÇALIŞAMAYANLARA GEREKEN DAYANAK VERİLMELİ
Emsal biçimde, karantinayı herkes için daha kolay bir hale getirmek gerekiyor. Bu ise, öteki teşviklerle birlikte, müsaade ödemelerinin 3 milyon şahsa çıkarılması manasına geliyor: Bu beşerler, kurallara uyup konutta kaldıkları vakit ekonomik bir felaketle karşı karşıya kalan özgür çalışanlardan oluşuyor.
Hükümet birinci iki karantina ve okul tatillerini, okullarda acil durum yenileme programını gerçekleştirmek için kullanabilir, onları havalandırma, filtreleme ve iklimlendirme sistemleri döşeyerek ve pencereler açarak donatabilirdi; kullanılmayan cümbüş yerlerinde Nightingale (Tıp Okulu/ç.n.) sınıfları kurmak ve sınıf büyüklüklerini azaltmak ve kâfi arayı sağlamak için yeni öğretim asistanlarını işe alabilirdi. Şaşırtan biçimde, okul müdürlerinin biçare ricalarını reddetmekten öteki bir şey yapmadı: Okulun yenilenmesi için tek bir kuruş bile verilmedi. Hükümet tekrar harekete geçemedi: Yani hiçbir çalışma programı planlamıyor. Okullar büsbütün yine açıldığında, bir kere daha enfeksiyonun kuluçka makinesi haline gelecekler.
Hükümet, göçmen kampları üzere farklı kurumlardaki salgını denetim altına alamadı. Birinci karantina esnasında, tüm evsiz beşerler için inançlı bir konaklama sunmaya ait verdiği taahhüdü açıklanamaz biçimde terk etti. Şayet olan bir şey varsa, bu da geriye gittiğimizdir.
Bu ülkeyi yönetim edenler, yıllardır bize hükümetin yoldan çekileceği ve yetkilerini piyasa dedikleri bir soyutlama haline devredeceği istikametinde bilgilendirme yapıyorlar. ‘İyi yönetim’ ise onların nezdinde, neredeyse bir tıp saygısızlık demektir. Devlet dediğin utangaç, büzüşmüş ve aciz olmalı.
Birinci içgüdüsü sorumluluğu bir yana atıp kabahati diğerlerine yıkmak olan bir adamın önderliği altında ulusal bir acil durumla karşı karşıya kalan bu şahıslar, kusurdan kusura sürükleniyor ve her krizi bir felakete dönüştürüyor. Ve artık bile, salgın neredeyse bir yılı geride bırakırken şimdi bir plan yapmayan hükümet, çektiğimiz acıların bir kere daha boşa gitmesini sağlıyor.
Yazının yepyenisi The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
