Cihan Başakçıoğlu
İZMİR – Seferihisar sarsıntısı sonrası İzmir’de Etraf ve Şehircilik Bakanlığınca İzmir’de 10 bin 287 binada yapılan hasar tespit çalışmasında 124 ağır, 119 orta, 730 az hasarlı bina tespit edildi. Bayraklı bölgesinde 6 binanın yıkıldığı bilinirken, kent genelinde ise bilhassa Bayraklı, Alsancak ve karşı kıyıda Bostanlı olmak üzere birçok bina bir halde hasar görerek tahliye edildi. Yaşanan durum kamuoyunda bir çok binanın yıkılacağı ve tekrar yapılarak bir kentsel dönüşüm başlatılacağı tartışmalarını gündeme getirdi. Tekrar yıkılan binalarla ilgili olarak taban kattaki dükkanlarda bulunan kolanların yer açmak gayesiyle kesildiği tarafında tartışamalar da hala sıcaklığını koruyor. TMMOB Kent Plancıları Odası İzmir İdare Heyeti üyesi Zafer Mutluer tartışmaları Gazete Duvar’a kıymetlendirdi.
‘JEOLOJİK ETÜT ÇALIŞMALARI DAHA GÖZLEMSEL BİR BİÇİMDE YAPILMIŞ’
Zafer Mutluer Sarsıntıdan en çok etkilenen bölgede bulunan bir çok binanın 1980’li yıllarda planlarının onaylandığını tabir ederek, o periyotta yapılan jeolojik etüt çalışmalarının bugünki üzere teknik ve bilimsel biçimde yapılmadığını kestirim ettiklerini söyledi. Mutluer, “Bizim planlama disiplini aslında bir çok farklı disiplinle ortak çalışan bir disiplin. Örneğin bir çok tahlilleri sentezleyerek plan kararları alıyoruz. Jeolojik yapıya ait tahliller, ekonomik datalar, kalkınma kararları, toplumun sosyo-ekonomik yapısı üzere bir çok etken var. Münasebetiyle biz bu bilgileri bir harç ile bütünleştiriyoruz. Bu harcın kendisinde planlama disiplini, toplum faydası, kamu faydası olmak zorunda. Bölgeye baktığımız vakit planlı bir alan ruhsatlı yapılar var. Enkaz haline gelmiş ya da bir biçimde hasar almış binaların hepsi planlı bir alanda kalıyor. Bu planlara baktığımızda 1980’li yıllarda onaylanan planlarla yapılaşmış. O periyotta önemli bir nüfus akışı var İzmir’e. Bu akışla birlikte sermaye aslında kendine bir alan buluyor kentlerde. O periyotta jeolojik etüt çalışmalarının nasıl bir kapsamda yapıldığını yahut yapılıp yapılmadığını şimdi bilmiyoruz. Ancak bu mevzuları araştıracağız. Lakin bugünki üzere teknik bilimsel bir biçimde yapılmadığını iddia ediyoruz. Daha gözlemsel bir hale dayandığını iddia ediyoruz” diye kaydetti.
‘BU YOĞUNLUĞU KALDIRAMADIK’
Bugün kente dair üretilen siyasetlerde temel referansın sermayenin çıkarları olduğunu söyleyen Mutluer, “Bu cins alanlarda tabanın bu kadar ağır yapılaşmaya müsaade vermediği bir bölgede yerleşim sağlanmış. Bu bölgeler biliyorsunuz yer açısından hem uygun değil hem de geçmişte tarım alanları olan bir bölge. Bu bölgede yerleşim sağlanmış. 8-10 katlı yapıların aslında hasar gördüğünü görüyoruz. 3-4 katlı yapılar var, dışardan yapılan gözlemlerde bir hasar görünmüyor. Bu yoğunluğu kaldıramadık. Bu zelzelede bu açıkça bir biçimde görüldü. Malesef bugünki kente dair siyasetlerde da temel referans kar güdüsü ve sermayenin çıkarları olduğunu görüyoruz. Bu doğrultuda planlar hiçe sayılıyor. Plan kararlarını bu dürtü veriyor. Burası yüksek yapıların olduğu rantın ağır olduğu bir bölge tıpkı vakitte. Bu alanlarda biz bu yoğunlukta bir yapılaşmanın hakikat olmadığını tekraren söyledik. Bu yaklaşım aslında hala kendisini sürdürüyor. Bugün sarsıntı oldu çabucak bir iki gün sonrasında kentsel dönüşüm buranın tekrardan nasıl sermayeye nin çıkarı doğrultusunda nasıl şekilleneceği tartışılıyor. Kar hırsının bir afet sonrasında bile açık bir biçimde ortaya çıktığını görüyoruz” dedi.
‘KAMUNUN BASKIN OLDUĞU BİR SÜRECİ OLUŞTURMAK ZORUNDAYIZ’
Kentsel dönüşümden anlaşılan yoğunluğun imar hakkının arttırılmasından ibaret olduğunu belirten Mutluer, Türkiye’de şimdiye kadar yapılmış uygulamalarda da bunu gördüklerini belirtti. Kentsel dönüşüm süreçlerine birebir mantıkla devam edilirse önümüzdeki süreçlerde daha fazla ömür kaybının yaşanmasının mümkün olduğunu tabir eden Mutluer, son olarak şunları söyledi:
“Mevcut yapılaşmış alanlarda plan revizyonlarının bölgelerin tekrar dönüştürülmesi ele alındığında daima şu yakşlaşımla hareket edildi; nüfus arttırılmadan imar hakkı arttırılmadan burada dönüşüm yapılamaz denildi ve bu gerçekleştirildi. Bu yaklaşım da kentlere daima yeni yükler bindirdi. Bindirmeye de devam ediyor. Biz kentsel dönüşüm lisana getirildiğinde bu türlü yaklaşacaklarını biliyoruz. Zira anladıkları bundan ibaret. Bu bizim açımızdan kaygı verici bir durum ortaya çıkarıyor. Meğer ki bugün konut üretim siyasetlerinde sağlıklı bir kent sürecinde temel referansın toplum ve kamu faydası olması gerektiğini düşünüyoruz. Toprak modülüne mülkiyet refensı ile bakan bir yaklaşım, daima o toprak modülünden daha fazla karı elde etme dürtüsüyle yaklaşıyor. Halbuki biz sağlıklı kentlere ve emniyetli beşere yaraşır konutlar oluşmasını istiyorusak üretim sürecinde de kontrol sürecinde de kamunun baskın olduğu bir süreci oluşturmak zorundayız. Bu türlü bakmamız gerekiyor. Aksi halde yeni ömür kayıpları ve sıhhatsiz kentlerle müsabakamız mümkündür.”
Gazete Duvar
