İZMİR- Pandemi sürecinde izolasyon önlemlerinin tatbike konulduğu günlerde son yüzyılın en kritik devrinin görsel belleğini oluşturmak maksadıyla “Korona Günlerinde Fotoğraf” isimli ortaklaşa bir editöryal fotoğraf çalışması başlatıldı. 19 fotoğrafçının daveti üzerine 33 fotoğraf editörünün vazife aldığı, 360 fotoğrafçının iştirak talebinde bulunduğu çalışma, hazırlıkların tamamlanmasının akabinde 3 Mayıs’ta başladı. Türkiye’nin 31 ve Almanya, Azerbaycan, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Kanada ve Kosova’nın 10 farklı kentinden iştirakte bulunan 360 fotoğrafçı iki ay mühletince pandeminin şahsî ve toplumsal yansımalarını fotoğrafladı.
“Korona Günlerinde Fotoğraf” çalışmasında üretilen tekil fotoğraflar ve görsel hikâyelerin kıymetli bir kısmı, 1 Temmuz Çarşamba gününden itibaren www.koronagunlerindefotograf.com sitesinde yayımlanmaya başlandı. Çalışmanın web sitesi Temmuz ayının sonuna kadar yapılacak güncellemelerle tüm hikâyelere ulaşılabilir hale getirilecek.
Facebook ve Instagram üzere toplumsal medya platformlarında da tanıtım ve duyuruları yapılan çalışma yaklaşık 6 bin tekil fotoğrafı ve 200’ü aşkın görsel hikâyeyi içeriyor. Bugünden yarınlara bırakılan bu büyük görsel bellek, meskenlerde yaşanan tecritin tesirlerini, çalışmak zorunda bırakılanların koşullarını, sokaklardaki farklılaşan görünümü, yeni alışkanlıkları ve “yeni normal“ olarak isimlendirilen bu devrin içsel ve dışsal yansımalarını ilerleyen devirlerde hatırlamayı kolaylaştırmak ve üzerinde düşünmek için görünür kılıyor.
Türkiye fotoğrafında bir geleneğin kesimi olarak ortaya çıkan bu ortaklaşa editoryal çalışmanın sözcülerinden Özcan Yurdalan, “Korona Günlerinde Fotoğraf” çalışmalarını anlattı.
Fotoğraf: Uygar Bulut
‘KENDİNE BAKIŞ YENİ BİR DENEYİM EDİNMEMİZİ SAĞLADI’
“Korona Günlerinde Fotoğraf” çalışması hangi motivasonla yola çıktı?
Bu çalışma Fotoğraf Vakfı, Galata Fotoğrafhanesi – Fotoğraf Akademisi, Nar Photos takımlarının birinci davetiyle başladı. Her türlü toplumsal travma ve dönüşüm aşamasına fotoğraf aracılığıyla “dahil” olabilmek için refleks geliştirmiş bu ekip, sarsıntı devirlerinde, siyasal/toplumsal itirazların yükseliş periyotlarında olduğu üzere hayatın bu yeni evresinde de “toplumsal sorumluluk sahibi fotoğrafçılık” anlayışıyla harekete geçti.
Bu çalışmanın temelinde, toplumsal her durumun, oluşum ve değişimin tıpkı devranda fotoğrafın da konusu olabileceği fikri vardı. DSÖ’nün pandemi ilanıyla birlikte dünya yeni bir periyoda giriyordu: “Hayatta kalmak” biraz da “evde kalmak”la mümkün hale gelmişti.“Tecrit”, “yalnızlaşma”, “endişe”, “korku”, “şüphe” üzere kavramlar repertuarımızda birinci sıralara yerleşmeye başladı. Pek çoğumuz, alışık olduğu fotoğraflama pratiğinden mahrum kaldı. Sokaklara, sair hayatların görünümlerine ulaşmak eskisi kadar kolay olmadı. Öte yandan yeni bir seçenek vardı hepimizin önünde: “Evde kalıp kendine bakmak”
Memleketimizdeki “popüler fotoğraf pratiği” daha çok “ötekine bakmak” zihniyetiyle işlediği için pek de alışık olmadığımız “kendine bakış”, yeni bir deneyim edinmemizi sağladı. Bu türlü bir deneyimi ferdî olarak gerçekleştirmek ya da küçük bir kümeyle yapmak tarafına ulaşabileceğimiz herkesin katılabileceği bir format kurguladık. Yeni yaşantısını, his ve mütalaa dünyasıyla birlikte yeni deneyimlerini tabir etmek isteyen herkes, fotoğrafçılık pratiği olmasa bile bu çalışmaya katılabilecek ortaklaşabileceği bir söz ortamı buldu.
Fotoğraf: Mehmet Ali Yükselen
‘YARIŞMACI RUH TARAFINA DAYANIŞMACI VE PAYLAŞIMCI TUTUM’
Çalışmayı nasıl kurguladınız ve hangi prensiplerle yürüttünüz?
“Korona Günlerinde Fotoğraf” faaliyeti temel olarak geniş iştirakli bir editoryal çalışma olarak tasarlandı. Fotoğrafçılarla, editörler eşleşerek birlikte görsel hikayeler ürettiler. Çalışmaya katılan editör ve fotoğrafçılar çalışma kümelerini kendileri seçti. Lakin eşleşmeleri rastlantısal oldu. Memleketimizde profesyonel meydandaki sonlu tatbikler dışında pek yaygın olmayan bu işleyiş, iki kümede iki farklı usulle gerçekleşti.
1. kümede mahal alan fotoğrafçılar, ana bahis etrafında tek fotoğraflar üretirken, 2. kümede nokta yerler, başlangıçta belirledikleri hikayeyi editörle birlikte geliştirdi. Çalışmanın ahir 1. kümede çekilen fotoğrafların tamamı, bu kümedeki editörlerin hikaye üretebilmesi için bir havuzda toplandı. 2. kümedeki fotoğrafçılar ise editörlerin son halini verdiği fotoğraflarla bir görsel hikaye üretti. Çalışma bu biçimde kurgulandı ve uygulandı.
Bu çalışmada muteber olan temel prensipler arasında “yarışmacı ruh mahalline dayanışmacı ve paylaşımcı tutum”, “yaratıcılığın ve özgür tabirin önünü açmak”, “ırkçılık, ayrımcılık, cinsiyetçilik, şiddetçilik, tipçilik üzere tavırlardan uzak durmak”, birbirimize karşı davranışta olduğu üzere lisanda de bu prensiplerin hayata geçirilmesini sağlamak hedeflendi.
Fotoğraf: Selen Özer Günday
‘FOTOĞRAFÇILIK PRATİĞİMİZİN FANTEZİLERİNDEN BİRİ OLARAK KALACAK’
Son olarak; Bu çalışma sizce toplumsal hafızanın oluşmasına nasıl bir kapı açıyor?
Yeni hayatın “Korona Günlerinde Fotoğraf” çalışmasında üretilen, Nisan-Mayıs-Haziran 2020’ye tarihlenen birinci devrine ilişkin 10 bine yakın fotoğraf aslında bir görsel hafıza yekunudur. Bu yekun pahalıdır, lakin ne yazık ki kültürel iklimimizde rastgele bir değeri yoktur.
Hafıza odaklarına sahip olmadığımız bir toplulukta, daha evvel gerçekleştirilen pek çok çalışmada olduğu üzere bu çalışmada üretilen tarihî kayıtlar da bir vade sonra silinip gidecek, sanal ortamdaki varlıkları “koronagunlerindefotograf.com” sitesinin parasını ödemediğimiz gün ortadan kalkacak.
Gerek fotoğraf öğreten akademiler için, gerekse sosyoloji, toplumsal psikoloji ortamlarındaki ilmî çalışmalar için olgu oluşum edebilecek bu görsel, yeni çalışmalar ve sonuçlar üretemeden yapıldığıyla kalacak. Akademiyanın çalışma alışkanlıklarına pek yatkın olmayan, araştırma odaklarının ilgisini çekmeyen bu çalışmadaki üzere görsel data yekunları giderek bir haz nesnesi olarak yaygınlaşan fotoğrafçılık pratiğimizin fantezilerinden biri olarak kalacak. Fakat bedelinden hiçbir şey kaybetmeyecek.
Korona Günlerinde Fotoğraf’ın web sahifesinin ve toplumsal medya hesaplarının linkleri ise şöyle:
https://www.koronagunlerindefotograf.com
https://www.instagram.com/koronafotograf
Gazete Duvar
