Helen Pankhurst
Korona virüsü salgınının birinci günlerinde, global bir salgının büyük bir dengeleyici üzere davranacağına ait bir görüş hakimdi. “Bir virüs ayrımcılık yapmaz” dediler. “Hepimiz birebir gemideyiz.” Böylesine safça bir bakış açısının ortadan kalkması pek de uzun sürmedi.
Her acil durum ya da felaket üzere, Covid-19 da katiyetle ayrım gözetiyor. Karşımızdaki, yaş, ırk, sınıf ayrımı yapan ve evvelden sıhhat problemleri olanlar yahut engelliler için en berbatı olabilecek virüslerden biri.
ERKEKLERİ VE BAYANLARI FARKLI ETKİLİYOR
Virüs, tıpkı vakitte erkekleri ve bayanları farklı biçimde etkiliyor, bayanlara oranla daha fazla erkek direkt virüs nedeniyle ölüyor. Ne var ki bu, kıssanın sadece birinci kısmı. Toplumsal siyasetler sebebiyle, virüsün sosyo-ekonomik tesirleri en çok bayanları vuruyor. Virüs, bir sefer var olan (toplumsal/ç.n.) hiyerarşilerle örtüştüğünde, bizleri klâsik güç dengesizliklerine geri döndürüyor.
Bu hafta, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Şurası, BM’nin 75’inci yıldönümünü kutlamak için toplanırken, Deva International tarafından hazırlanan yeni bir rapor dünyada neler olup bittiğine dair bu tıptaki birinci örnek olarak sıkıntıya ışık tutuyor.
Kırk ülkede 10 binden fazla insanın bakış açılarını göz önünde bulundurarak, Covid’in bayanlar ve kız çocuklar üzerindeki tesirlerinin açık bir ispatını ortaya koyan global bir çalışma yürütebilmemiz aslında hudut bozucu; ve tekrar de -birçok bayanın gerçek olduğunu bildiği şeyi destekleyecek bilgilere sahip olmak ne kadar pahalıysa artık- sonuçlar çok zalimce öngörülebilir tipten.
Covid-19’un bayanların geçim kaynaklarını yok etme ihtimali daha yüksek. Ayrıyeten, bayanların kayıt dışı bölümlerde çalışma mümkünlüğü da daha yüksek ve işsizlik yardımlarına erişimleri daha az olduğu için, erkeklerdeki sadece yüzde 34’lük oranla karşılaştırıldığında, bayanların bildirdiği gelir kaybı yüzde 55’e kadar ulaşıyor. Bayanların aç kalma mümkünlüğü da daha yüksek: Bayanların yüzde 41’i ve erkeklerin yüzde 30’u, Covid-19’un yetersiz beslenmeye yol açarak hayatları üzerinde değerli bir tesiri olduğunu lisana getirdi.
KÖKLEŞMİŞ SIKINTILARIN BİR TEZAHÜRÜ
Bu farklılık, lokal ve global besin sistemlerindeki kökleşmiş cinsiyet eşitsizliklerinin bir yansımasıdır. Ve tahminen de en trajik ve en çarpıcı farklardan biri, erkeklerdeki sadece yüzde 10’luk orana kıyasla bayanların yüzde 27’sinin Covid-19’un değerli bir tesiri olduğunu bildirdiği ruh sıhhati etrafında kümeleniyor.
Bayanlar, geçim kaynakları, beslenme ve sıhhatle ilgili tasalarının yanı sıra, bu gerilimin kaynağı olarak bilhassa de ödenemeyen bakım masraflarındaki inanılmaz artışa işaret ediyorlar.
Bu halde olması gerekmiyor ve bu rapor tıpkı vakitte nasıl daha tesirli bir Covid-19 cevabının verilebileceğine ve nüfusun yarısının çıkarlarını göz arkası etmeyen bir gelecek için nasıl bilgilendirme yapılabileceğine ait teklifler sunuyor.
Bayanlar ve kız çocuklara kulak vermeli, neye muhtaçlıkları olduğunu öğrenmeli, toplumsal müdafaa programlarına ve insani yardımlara erişim kelam konusu olduğunda onlara ve öbür mümkün dışlanmış kümelere öncelik tanımalıyız. Buna, cinsiyete dayalı şiddete karşı gayret, cinsel sıhhat ve üreme sıhhati ile anne ve yenidoğan sıhhatini muhafazaya öncelik vermek de dahildir.
NÜFUS BİR BÜTÜN OLARAK DEĞERLENDİRİLMELİ
BM genel konseyindeki önderleri Covid-19 uyum ve planlamasının her kademesindeki bayan başkanlara yatırım yapmaya çağırıyoruz. Karar vericiler, nüfusu bir bütün olarak yansıtana dek, hiçbir vakit nüfusun tamamını temsil edemeyecekler.
Herkesi temsil eden datalara dayanan bir Covid-19 karşılığı talep ediyoruz; bu nedenle de bilgi açığını tamamlamamız gerekiyor. Bu, salgın karşısındaki karşılık eforlarını planlarken ve yürütürken cinsiyet ve yaşa bağlı bilgilerin toplanması, yayınlanması ve bunlara uygun hareket edilmesi manasına geliyor.
Önderlerimiz, karar vericilerimiz ve insani yardım aktörlerimiz bayanlara ve kız çocuklara karşı sorumlu olmalı, kelamları hareketlerle uyumlu hale getirmelidir.
Feministler, kuşaklardır bu cins şeyleri talep ederek, yürüyüşler düzenliyor ve dilekçeler veriyorlar. Virüs yeni olabilir lakin miyopluk hastalığı ziyadesiyle eski.
*Dr. Helen Pankhurst, Manchester Metropolitan Üniversitesi’nde profesör, ActionAid’de Mütevelli Heyeti Üyesi ve insani yardım kuruluşu olan Deva International’da danışmanıdır.
Yazının orjinali Science Alert sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
