İktisatçı Mahfi Eğilmez, ferdî internet sitesinde kaleme aldığı yılın birinci yazısında iktisatta gelinen noktayı anlattı.
‘2021 yılı başında Türkiye iktisadının görünümü’ başlıklı yazının bir kısmı şöyle:
2020 yılının bahar aylarında başlayan ve hala devam eden Covid-19 salgını bütün dünyada son derecede ağır tesirler yarattı. Bu tesirler Türkiye iktisadının de ivme kaybı yaşamasına yol açtı. İvme kaybı aslında 2020 yılında salgın sonrasında değil 2019 yılında yaşanmaya başlamıştı. 2019 yılına küçülmeyle giren iktisat birinci iki çeyrekte yüksek enflasyon ve küçülme olgularını birlikte görerek slumpflasyonla karşılaştı. 2020’nin birinci çeyreğinde yaşanan toparlanmayı bu sefer Covid-19 salgınıyla gelen yeni bir slumpflasyona dalgası alt üst etti.
2013 yılında 958 milyar dolara ulaşarak bütün vakitlerin tepesine çıkmış olan GSYH, izleyen yıllarda daima gerileyerek 2019 yılında 749 milyar dolara düşmüştü. 2020 yılında gerilemenin biraz daha devam edeceğini ve 739 milyar dolar dolayında tamamlanacağını bekliyoruz. GSYH’deki gelişmeye benzeri bir gelişme kişi başına gelirde görülüyor. 2013 yılında 12.489 dolarla bütün vakitlerin tepesine çıkmış olan kişi başına gelir, o tarihten sonra daima gerileyerek 2019 yılında 9.151 dolara düştü. 2020 yılı sonunda kişi başına gelirin 8.827 dolara inmesi bekleniyor.
2020 yılında üretimde yaşanan kayıplara, maliyetlerde yaşanan artışlara ve turizm kısmında yaşanan büyük gelir kayıplarına rağmen GSYH’nin ve kişi başına gelirin nispeten az bir kayıpla müsabakasının temel nedeni büyük ölçüde para arzındaki artış, bütçe açığı ve cari açığın büyümesidir. Sahiden de para arzı (M2 olarak ölçüyoruz) 2020 yılında yüzde 37 oranında arttı. 2020 yılında ortalama enflasyonun yüzde 12, iddia edilen büyümenin de yüzde 1 olacağını hesaba katarsak para arzındaki artışın enflasyon + büyüme oranının üç misli artış gösterdiğini görürüz. 2013 yılında 2019 yılına kadar yüzde 1,5 olan ortalama bütçe açığının 2020 yılında yüzde 4,5, tıpkı periyotta ortalama yüzde 3,3 olan cari açığın 2020 yılında yüzde 5 olarak gerçekleşmesi bekleniyor. Türkiye iktisadı, böylelikle her vakit var olan ancak birinin sürekli düşük olarak gerçekleştiği ikiz açığın (bütçe açığı – cari açık ikilisi) birinci kere ikisinin de yüksek olacağı bir yılı geride bırakmış oluyor. Bu hususun önümüzdeki devirde hem enflasyon hem de ekonomik istikrar açısından düşünce yaratacağını söylememiz mümkün.
YAZININ TAMAMI
Gazete Duvar