İZMİR – Deniz salyası (müsilaj), Marmara Denizi’nin tüm kıyılarını tesiri altına almaya devam ediyor. Etraf örgütleri ve bilim insanları, ağırlaşan müsilajı kaygıyla izlerken, Etraf ve Şehircilik Vilayet Müdürlüğü, sorunu “mevsimsel ani sıcaklık artışı”na bağladı. Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum ise “çevresel sorun” olarak tanımladığı müsilajın önlenmesi emeliyle kontrollerin sıklaştırılacağını, yapılacak çalıştay sonrası aksiyon planı hazırlanacağını açıkladı.
“Bu sorunun ne kadar devam edeceği bilinmiyor. Balıkçıların kayıplarının telafi edilmesine yönelik bir planlama da şimdi yapılmadı…” Müsilaj, ekolojik boyutuyla gündemde lakin bir de ekonomik ve toplumsal tesirleri var. Dokuz Eylül Üniversitesi Kamu İdaresi Kısmı Araştırma Vazifelisi ve Galimi Çınarlı Kırsal Kalkınma Derneği Sözcüsü Adil Çamur’la müsilaj sıkıntısının tesirleri üzerine konuştuk.
‘SIRADAN BİR TABİAT OLAYI ÜZERE ALGILANIYOR’
Marmara Denizi’nde neler oluyor?
Etraf ve Şehircilik Bakanı, global ısınma kaynaklı sıcaklık değişikliği, denizin durağanlığı ve kirlilik kaynaklı çevresel bir sorun yaşandığını belirtti. MAREM (Marmara Çevresel İzleme) Projesi yürütücüsü Levent Atrüz’e nazaran ise sorun, Marmara Denizi’ndeki çeşit çeşitliliği azalışı sonucu kirliliğe dayanabilen tıbbın (Probosciaalata, bir çeşit plankton) çok çoğalması ve tomurcuk üzere patlamasından kaynaklanıyor. Patlayıp ölen planktonun hücre içi sıvısı denize yayılıyor. Fotoğraflarda gördüklerimiz bir çeşit deniz organizmasının parçalanmasıyla ortaya çıkıyor. Bu türlü söylediğimizde sıradan bir tabiat olayı üzere algılanabiliyor ancak o denli değil.
‘MÜSİLAJ, BALIKÇILAR İÇİN PANDEMİ TESİRİ YARATTI’
Marmara denizine kıyısı olan yerlerde yaşayanlar müsilaj meselesinden nasıl etkileniyor?
Bu yılın başında av dönemine verilen ortanın akabinde balıkçılar denize çıktıklarında ağlarına müsilaj dolduğunu gördüler. Balık avı zorlaştı, randıman azaldı. Artık yine av yasağı başladı. Bir devri ziyanla kapadılar. Büyük tekneler ekonomik olarak zorlasa da Ege’ye ve Karadeniz’e giderek çalışmaya devam edebilir. Ama orta ve küçük uzunluk tekneler için bu mümkün değil.
Müsilaj kaynaklı randıman azalması ve maliyetlerin yüksekliği nedeniyle balıkçılığın ekonomik olarak devamı zorlaştı. Üstelik bu sorunun ne kadar devam edeceği bilinmiyor. Balıkçıların kayıplarının telafi edilmesine yönelik bir planlama da şimdi yapılmadı. Münasebetiyle müsilaj, balıkçılar için pandemiye benzeri bir tesir yarattı. Balıkçılık durma noktasına geldi. Aylardır bu sorun nedeniyle mağduriyet yaşıyorlar.
Turizm açısından ise, pandemi nedeniyle kısıtlamaların kalkması beklenirken, artık buna müsilaj kaygısı eklendi. Marmara Denizi etrafında deniz turizminin geçim kaynağı olduğu yerler var. Marmara Adası da bu merkezlerden birisi. Buradaki turizm faaliyetinde küçük aile işletmelerinin oranı fazla. Yüksek maliyetlere karşı düşük kârlılıkla çalışıyorlar. Bu tip krizler karşısında kırılgan bir yapıları var.
Deniz kenarında yaşamayan beşerler da durumun tam olarak ne olduğunu anlamakta zorlanıyor. Sonuçta denizlerle ilgili oluşan soru işaretleri turistlerin tercihlerini etkileyebilir. Bu nedenle kamu kurumlarının şeffaf bilgilendirme yapmaları gerekiyor
‘YÜZÜLEBİLİR ALANLAR HER GEÇEN GÜN DARALIYOR’
Pekala, şu an Marmara Adası kıyılarında durum nedir?
Müsilaj, denizin üstünü büsbütün kaplamış durumda değil lakin geniş bir bölgede deniz tabanına indiğini biliyoruz. Deniz ömrü için büyük bir tehdit olduğu ortada. Acil tedbirler alınmazsa Marmara’da deniz turizmi imkansız hale gelebilir.
Müsilajdan bağımsız olarak Marmara Denizi’nin yüzülebilir alanları her geçen gün daralıyor. Marmara Adası, Çanakkale Boğazı’na yakın pozisyonuyla yüzülebilir yerlerden birisi. Derneğimizin faaliyet alanı olan Çınarlı Köyü (Mahallesi) batıya bakıyor. Bu nedenle denizin kirlilik kaynaklarına en uzak yerlerden birisi.
Ada’nın koylarındaki duruma gelirsek, müsilaj her gün denizin farklı yerlerinde ağırlaşabiliyor. Çınarlı rüzgarlı olduğu için müsilaj kıyıda daima kalmıyor. Rüzgar ve akıntılar müsilaj birikimini engelliyor. Plaj yüzülebilir halde. Lakin nasıl bir seyir izleyeceğini bilemiyoruz.
Müsilaj gün içerisinde oluşup yok olabiliyor, koyların yalnızca bir kısmında bulunabiliyor. Şu an müsilaj olmayan yerlerde denize girilebiliyor. Lakin her gün durum değişiyor.
‘MARMARA DENİZİ’Nİ YİNE KAZANABİLİRİZ’
Marmara Denizi’nin öldüğü söyleniyor. Artık Marmara’da denize girilemeyecek mi?
Elbette Marmara Denizi bir günde bu hale gelmedi. Uzun yıllara dayanan bir kirliliğin sonucunu yaşıyoruz. Marmara Denizi’nde her geçen gün kirlilik esasen yayılıyordu. Hasebiyle hepimizin sonunu basitçe iddia edebileceğimiz bir süreçti. Deniz canlıları çeşitliliğinin azalması, sorunun göstergelerinden birisiydi. Müsilajla kendisini bir kere daha gösterdi. Bu yüzden deniz salyasını geç kalmış bir ihtar kabul edip radikal tedbirlerle Marmara Denizi’ni yine kazanabiliriz.
‘BİRÇOK ÇEŞİT MARMARA DENİZİ’Nİ TERK ETTİ’
Pekala, bunun için ne yapılmalı?
Kentleşme, sanayi, turizm, madencilik ve güç başta olmak üzere birçok siyaset alanının uygulamaları Marmara Denizi’ni kirletti, kirletmeye devam ediyor. Denizin etrafında yaşayan beşerler bu yıkımın sorumluları değil. Lakin en ağır bedeli onların ödeme ihtimali var. Marmara Denizi’ne kıyısı olan bölgelerin geçim kaynaklarının çeşitlendirilmesi gerekiyor. Örneğin Marmara Adası’nda üzüm bağcılığı tekrar canlandırılabilir.
Kısa vadede ise öncelikle, aylardır bu meseleden olumsuz etkilenen balıkçıların kayıplarını telafi etmeye yönelik adımlar atılmalı. Turizm dalının de en az kayıpla dönemi kapatabilmesi için planlama yapılmalı.
Kontroller artırılmalı, mevcut kirlilik kaynaklarının önüne geçilmeli. Kaldı ki yürürlükteki mevzuatın uygulanması dahi katkı sağlayacaktır. Deniz ekosisteminin korunması için, denizdeki her bir cinsin sisteme tesiri kıymetlendirilerek acil aksiyon planı oluşturulmalı.
Bizler, denizin daha iyi vakitlerine dair anıları dinledik. Örneğin köy açıklarında kılıçbalıklarının görüldüğü zamanları… Lakin artık birçok çeşit Marmara’yı terk etti. Marmara Denizi’nin kurtarılması için harekete geçilmesini bekliyoruz. “Biricikliği” ile övündüğümüz iç denizimizin yine eski günlerine dönmesini umut ediyoruz.
Gazete Duvar
