Merkez Bankası (MB), Haziran Ayı Fiyat Gelişmeleri raporunu açıkladı. Rapora göre temel mal, güç ve hizmet pahalılığı yükseldi.
Merkez Bankası değerlendirmesine nazaran; Enerji fiyatları memleketler arası petrol fiyatlarındaki toparlanmaya bağlı olarak arttı. Temel mal pahalılığı tüm alt kümelerde yükseldi. Hizmet pahalılığı sıradanlaşma sürecinin etkilediği kalemler öncülüğünde arttı. Temel mal pahalılığının yükselişinde, kur ve güçlenen talep tesirli oldu. Çekirdek göstergelerinin yıllık pahalılığı ve eğilimi yükseldi…
Merkez Bankası raporunda şu değerlendirmeye konum verildi:
“Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 1,13 nispetinde artmış ve yıllık pahalılık 1,23 puan yükselerek yüzde 12,62 olmuştur. Bu devirde B ve C endekslerinin yıllık değişim nispetleri sırasıyla 0,74 ve 1,32 puan artarak yüzde 11,95 ve yüzde 11,64 olarak gerçekleşmiştir.
Alt kümelerin yıllık tüketici pahalılığına ekleri incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran temel mal, güç ve hizmet ekleri sırasıyla 0,58, 0,45 ve 0,23 puan artmış, besin kümesinin katkısında besbelli bir değişim olmamıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış datalarla üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimlerinde artış gözlenmiştir. Bu periyotta, hem hizmet hem de temel mal kümesinde pahalılık eğilimi yükselmiştir.
EN BESBELLI ARTIŞ ULAŞTIRMADA
Hizmet fiyatları haziran ayında yüzde 2,09 nispetinde artmış, küme yıllık pahalılığı 0,48 puan yükselişle yüzde 11,76 olmuştur. Yıllık pahalılık kira dışındaki alt kümelerde artmış, en sarih yükseliş ulaştırma kümesinde kaydedilmiştir. Ulaştırma hizmetlerinde sıradanlaşma süreci ile birlikte uçak bileti (yüzde 12,39) ve şehirlerarası otobüs fiyatlarındaki (yüzde 23,52) artışlar öne çıkmıştır. Kapasite sınırlamasına tâbi olan lokanta-otel kümesinde, gerek yiyecek ve içecek hizmetlerinde gerekse konaklama hizmetlerinde fiyatlar yükselmiştir. Öteki hizmetler kümesinde ise eğitim ve paket cinsler ile berber ve kuaför hizmetleri fiyatlarındaki artışlar dikkat çekmiştir. Haberleşme hizmetleri fiyatlarındaki artışta posta hizmetleri, telefonla görüşme ve internet fiyatı öne çıkmıştır. Kira yıllık pahalılığında yavaşlama eğilimi bu periyotta de devam etmiştir.
FİYATI ARTAN MAL KÜMELERI
Temel mal kümesi yıllık pahalılığı haziran ayında 2,13 puan artarak yüzde 11,39 olmuştur. Bu devirde yıllık pahalılık tüm alt kümelerde yükselmiş, fiyatlar üzerinde birikimli döviz kuru tesirleri ve salgına bağlı ünite maliyet artışları ile sıradanlaşma süreciyle birlikte kimi kümelere yönelik güçlenen talep de tesirli olmuştur. Dayanıklı mal kümesi fiyatları, araba, beyaz eşya ile sair elektrikli ve elektriksiz aletlerin öncülüğünde yüzde 2,88 nispetinde artarken, giyim ve ayakkabı kümesi fiyatlarındaki değişim yüzde 1,15 ile tarihi ortalamanın üzerinde gerçekleşmiştir. Bu periyotta öbür temel mallarda da fiyatlar bir evvelki aya nazaran besbelli bir orantıda artmıştır.
Güç kümesi fiyatları haziran ayında yüzde 2,62 orantısında artmıştır. Bu periyotta milletlerarası petrol fiyatlarındaki toparlanmaya bağlı olarak akaryakıt ve tüpgaz fiyatları sırasıyla yüzde 6,59 ve yüzde 3,58 nispetinde yükselmiştir. Başkaca bu devirde şebeke suyu fiyatları yüzde 1,75 nispetinde artış kaydetmiştir. Bu gelişmeler ile güç yıllık pahalılığı 3,89 puan yükselerek yüzde 9,12’ye ulaşmıştır.
Azık ve alkolsüz içecekler yıllık pahalılığı Haziran ayında 0,06 puan artarak yüzde 12,93 olmuştur. İşlenmemiş besin fiyatlarındaki mevsimsel düşüşün geçen yıla kıyasla daha hudutlu olması sonucunda küme yıllık pahalılığı yüzde 12,29’a yükselmiştir. Bu gelişmede, taze meyve yıllık pahalılığındaki azalışa rağmen, zerzevat yıllık pahalılığın yüzde 21,39’a yükselmesi belirleyici olmuştur.
Başka işlenmemiş besin kümesinde bakliyat, kuruyemiş ve pirinç fiyatlarındaki yükselişler devam ederken son aylarda sarih olarak artan al et fiyatları haziran ayında gerilemiştir. İşlenmiş besin kümesinde ise aylık fiyat artışı son periyoda kıyasla daha ılımlı gerçekleşirken (yüzde 0,58), baz tesirinin de desteğiyle işlenmiş azık yıllık pahalılığı yüzde 13,41’e gerilemiştir (Grafik 9). Bu gelişmelerle taze meyve ve zerzevat dışı azık kümesinde yıllık pahalılık azalışını sürdürmüştür.
Minimum maktu şahsi tüketim vergisinin Mayıs ayında yükseltilmesinin bu periyoda sarkan tesiriyle tütün eserleri fiyatları Haziran ayında yüzde 0,92 nispetinde artmış, bu kümede yıllık pahalılık bir ölçü yükselmiştir.
Yurt içi üretici fiyatları ise haziran ayında yüzde 0,69 nispetinde artmış, yıllık pahalılık yüzde 6,17 olmuştur. Yakın periyottaki döviz kuru görünümüne de bağlı olarak petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu devirde azalmıştır.
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık pahalılık dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarında gerilerken, güç ve anapara malları kümelerinde yükselmiş, ara malında yataya yakın seyretmiştir. Aylık bazda, güç fiyatlarındaki artışta milletlerarası petrol fiyatlarındaki görünüme bağlı olarak rafine edilmiş petrol eserleri ve ham petrol ile gaz imalatı fiyatları belirleyici olmuştur.
(EKONOMİ SERVİSİ)
Gazete Duvar
