Sinan Aygül
BİTLİS – Son günlerde Nemrut Dağı’nın kuzey yamacına denk gelen Muş’un Korkut ilçesi merkezli gözlenen sarsıntılar ve çabucak sonrasında Nemrut Dağı’ndaki sıra dışı buhar çıkışı manzaraları dikkat çekti.
Bitlis ili hudutları içinde bulunan Nemrut Dağı ve Krater Gölü Türkiye’nin en genç volkanik yanardağlarından biri ve vakit zaman yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda tekrar etkin olabileceği ihtimali olduğu ya da zelzele sonrası patlayacağı halinde spekülasyonlarla gündeme geliyor. Son 3 hafta içerisinde artarda meydana gelen Muş-Korkut merkezli küçük ve orta ölçekli bir dizi zelzelenin çabucak sonrasında içerisinde daha evvel görülmeyen bir halde buhar çıkışının görüntülenmesi tedirginlik yarattı.
KRATERDEN BUHAR ÇIKIŞI BAŞLADI
Nemrut Dağı ve Gölü’nün bulunduğu kaldera alanına gezmek için giden vatandaşların çektiği imgelerde, kaldera çanağı içinde bulunan küçük gölün yakınındaki yamaçta ağır bir biçimde buhar ya da farklı bir gazın çıktığı görülüyor.
Sıra dışı gaz çıkışının zelzeleden mi kaynaklandığı yoksa volkanik bir hareketlenmenin mi sarsıntıya sebep olduğu şimdi bilinmezken, bahsin uzmanları ise manzaralarda görülen buhar ya da gazın tahlil edilmesi ve uygun bilimsel metotlarla alanın takip edilmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
Tekrar 2003-2005 yılları ortasında bölgede Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Erkan Aydar başkanlığında bir küme bilim adamı tarafından yürütülen çalışmaların akabinde volkanik kökenli 32 sarsıntı kaydedildiği ve “Nemrut’ta magma hareketi olduğunu belirledik” formunda açıklama yapılmıştı.
‘FAYLARIN HAREKETE GEÇMESİ NEMRUT’TA HAREKETLENMEYE YOL AÇABİLİR’
2016-2019 yılları ortasında Nemrut Dağı’nı çevreleyen 3 farklı istasyon kurup meydana gelen volkanik titreşimleri gözlemleyen takımın başındaki isim Prof. Dr. Aydın Büyüksaraç ise bu formda bir buhar çıkışının bilhassa sarsıntılardan sonraya denk gelmesinin olağan dışı bir durum olduğuna dikkat çekiyor ve gözlemlenmesi gerektiğini vurguluyor.
Çanakkale 18 Mart Üniversitesi’nde öğretim vazifelisi olan Prof. Dr. Aydın Büyüksaraç daha evvel bulunduğu Bitlis Eren Üniversitesi’nde Nemrut Dağı ile ilgili bir dizi bilimsel araştırma yapmış ve alanda çalışma yürütmüş bir isim.
Nemrut yanardağının oluşmasında zelzelelerin tesirli olduğunu söyleyen Büyüksaraç, “Nemrut Dağı etrafında birçok fay sınırı var. Bu fayların harekete geçmesi teorik olarak Nemrut’ta da hareketlenmeye yol açabilir. Bu her vakit ihtimal dahilinde olan bir durum. Sarsıntıların çabucak ardından bu türlü bir hareketlilik sıra dışı bir durum olarak görülmelidir. Lakin imgelerde her ne kadar buhar halinde bir çıkış görülüyor olsa ve şahit olanlar buhar olarak yorumlasa da gaz çıkışının tespit edilmesi, numunelerin tahlil edilmesi gerekiyor. Halihazırda kesilmiş olabilir lakin bu devam etmeyeceği ya da hakikat olmadığı manasına gelmez. Bilimsel olan, her ihtimali değerlendirip, uygun metotlarla gözlemleyip öngörülen risklere karşı aksiyon planına sahip olmayı sağlamaktır,” diye konuştu.
Prof. Dr. Aydın Büyüksaraç Nemrut krateri yamacında bulunan müşahede istasyonunda.
‘NEMRUT’TAKİ MAĞMA’NIN ISI VE BASINÇ ŞARTLARI STABİL’
Zelzelelerin akabinde yanardağın patlayacağı halindeki telaffuzları de yorumlayan Büyüksaraç, “En son 1692’de meydana geldiği bilinen yanardağın aktivitelerini değerlendirdiğimizde, yaklaşık 35 bin yılda bir istatistiki olarak aktifliğinin olduğu bir yanardağdan bahsediyoruz. Bugün için ‘uyuyan yanardağ’ tabiriyle anılıyor. Yeniden Nemrut’ta yaklaşık 5 km derinlikte ulaşılan magmanın ısı ve basınç şartlarının stabil olduğunu düşünüyoruz. Lakin yapılan müşahedeler, buhar bacaları ve sıcak su çıkışlarının varlığı, kalderanın sıcak su kısımlarında sıcak suyun daima yer değiştirmesi, yanardağın hala faal olabileceğinin en kıymetli göstergeleri. Bu tesirlerin varlığı, farklı tektonik vakalarla ya da volkanik çıkışlarla kontaklı olacak formda değişim gösterdiğini söz ediyor,” dedi.
‘RİSK ÇOK FAZLA’
Bu alanda araştırma yapan ilgili kurumların evvelki yıllarda aldıkları gravite manyetik datalarla 3 boyutlu modelleme yaparak magma derinliğini belirlediklerini söyleyen Büyüksaraç, “Nemrut volkanik alanında risk çok fazladır. Zira buradaki volkanizmanın meydana gelmesindeki en büyük etken Arap Yarımadası’ndan başlayarak Anadolu’nun kuzeye hakikat itilmesine yol açan tektonik süreçtir. Bu süreçte yer değiştirme potansiyeli kelam konusu. Bu, tansiyon birikimine yol açıyor. Bunların birçoklarını zelzele olarak Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu fayları üzerinde yaşıyoruz. Volkan şayet aktiviteye geçecekse oluşma öncesinde kül püskürtmesi, sıcak su çıkışlarındaki artış ve vakit zaman gürültülü duyumlar üzere bulgular ortaya çıkacaktır,” diyerek kelamlarını noktaladı.
Gazete Duvar
