Adrienne LaFrance
Mart ayında, hepimiz 15 günlük devirler içerisinde yaşıyorduk. Konuttan çalışmak ve uzaktan eğitim, bu üzere şeylere dair çok bir lükse sahip olanlar açısından gerçeküstü lakin birkaç hafta sürecek süreksiz bir sorun olacaktır. Salgın eğrisini düzleştirmek için on beş gün, yayılmayı yavaşlatmak için on beş gün daha…
Bilim insanları, şimdi başlangıçta, olağana dönüşün daha uzun süreceği konusunda bizi uyarmıştı lakin iç içe geçen vakit çizelgesinin besbelli bir cazipliği de vardı. Sırf 15 gün sürecekse, neredeyse her şeye katlanabilirsiniz.
Yanlışsız olanı yapmak için harekete geçmek çok kıymetliydi ancak durumun artık süreksiz olmadığının farkındayız. Testlerde ve salgını denetim altına almada, federal ve eyalet idarelerinde yaşanan başarısızlıkların felakete yol açan formlarda bir ortaya geldiğini gördük. Ve salgınla geçirdiğimiz yaz uzadıkça, birçoğumuz, yaşadığımız dünyadan kalan tecrübelerimizi birer birer geride bırakıyoruz. Uykuyla geçen miskin günlere, canlı müziğe, uzaklara yapılan seyahatlere, gürültülü düğünlere ve genel olarak içimizden geldiği üzere yaşamaya veda ediyoruz. Artık yeni bir kavrayış biçimi doğuyor ve okulların yine açılmasına ait tartışmalar hararetlenirken, şunu açıkça kabul etmeliyiz: Eski halimize dönmüyoruz. Ve bunu yapmamalıyız da.
ESKİ GÜNLER GERİDE KALDI
Çocuk tabibi, moleküler virolog ve Baylor Tıp Fakültesi’ne bağlı Ulusal Tropikal Tıp Okulu’nun Dekanı Peter Hotez, “Okulları açma uğraşının fiyaskoya dönüşmesi büsbütün garanti” diyor. Salgın boyunca Hotez’le ve birkaç epidemiyologla yazışmalar gerçekleştirdim ve son haftalarda görüşlerinde bir katılaşma olduğunu fark ettim. Hotez, bana, “Yoksul sınıflar için toplumsal arayla ve maske kullanımıyla ilgili beklentiler gerçekçi değil” dedi. “Bulaştırmanın yüksek seviyelerde olduğu toplumlarda, Covid-19’un okullara taşınılması kaçınılmazdır. Virüs bulaşmasının yüksek olduğu toplumlarda okulların açılmasından sonraki iki hafta içinde öğretmenler hastalanacak. Gereken tek şey bir öğretmenin Covid nedeniyle hastaneye yatırılması ve her şeyin kapanması.”
Hotez’in karamsar olmak için sağlam bir nedeni var. Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezleri’nden alınan datalara nazaran, dün (1 Ağustos/ç.n.) ABD’de 68 bin 605 yeni olay tespit edildi. 13 Temmuz’dan bu yana, haftalık ortalama, günlük 60 bin yeni hadisenin üzerinde kaldı. Anthony Fauci’nin ‘kıyamet’, yani en makûs durum uyarısı olarak lisana getirdiği günlük 100 bin olaya ulaşıldığını hayal etmek artık sıkıntı değil.
Sahiden de, son günlerde epidemiyologlar ile yaptığım konuşmaların tamamı çarpıcı derecede karanlıktı. Ortak görüşleri, önderlerin, önümüzdeki haftalarda okulları muhtemelen en küçük çocuklar için bile tekrar açma riskini göze almaması gerektiğiydi. George Washington Üniversitesi Bulaşıcı Hastalıklar Kısmı Müdürü Gary Simon, “Her şey yolundaymış üzere davranamayız” diyor. “Eğer okul çağında bir çocuğum olsaydı, onu okula göndermeyi istemezdim.”
DURUM GITGIDE KÖTÜLEŞİYOR
Deliller her yerde. Georgia eyaletinde, yüzlerce çocuğun ve danışmanın -kampın neredeyse yarısının- sırf birkaç gün vakit geçirdikten sonra enfekte olduğu bir yaz kampı var. Ayrıyeten, Indiana eyaletinde, geçen hafta tekrar açıldıktan birkaç saat sonra, bir öğrencinin korona virüsü testinin olumlu çıktığı bir okul var. (Soruşturmayı yürüten Müfettiş, New York Times’a verdiği demeçte, “Bunun bir mümkünlük değil, vakit sıkıntısı olduğunu biliyorduk,” dese de yetkililer “Birinci günde olduğu için şaşkına döndüler.”)
Ayrıyeten, bebeklerin ve küçük çocukların son derece yüksek seviyede SARS-CoV-2 viral yükleri taşıyabileceğini gösteren Jama Pediatri’nin gerçekleştirdiği bir çalışma da mevcut. Araştırmanın muharrirleri, küçük çocukların boğazlarında ve teneffüs yollarında en azından enfekte yetişkinlerde olduğu kadar, bazen de yetişkinlerde bulunandan 100 kat daha fazla viral malzeme olduğunu buldular. On yaşından büyük çocukların virüsü tesirli bir biçimde yayabileceğini uzun vakittir biliyoruz; lakin bu yeni araştırma, küçük çocukların da tıpkı büyük çocuklar üzere hastalığı etraflarındaki insanlara bulaştırma riski olduğunu gösteriyor.
Daha fazla şey öğrendikçe, çocukların hastalığı bulaştırma noktasında son derece tesirli taşıyıcılar olma ihtimalinin arttığını görüyoruz. Bahar sömestrinin bitişi, virüs şimdi ülkeyi işgal etmeden evvel gerçekleşti. Artık sınıflara geri dönmek -en hassas tedbirlerle bile- Covid-19’un bir topluluğu ne kadar süratli yutabileceğini test etmek için kusursuz şartlar yaratacaktır. Mart ayında okullar, çocuklar, öğretmenler ve çalışanlar için inançlı görülmemişti. Şu anda salgın, Amerika Birleşik Devletleri’nde o zamankinden daha da makûs ve ülke çapındaki çok sayıda merkez üssü virüsten kavruluyor. O halde artık neden okullar tekrar açılacak?
HÜKÜMET VE KURUMLAR BAŞARISIZ OLDU
Tesirli bir formda yürütülmesi halinde, ekim ayında ulusal çapta işletmelerin yine açılmasına müsaade verebilecek federal bir müdafaa planının gerekliliğini savunan Hotez, “Sorun şu ki, Beyaz Saray ve sıhhat heyeti, federal bir karşılığa öncülük etmek ve virüs bulaşma seviyesini denetim edilebilir seviyeye getirmek için kendilerini hiçbir formda organize edemedi,” diyor. “Bunun yerine, hepimizin bildiği üzere okulların değerli olduğunu ve öğretmenlerin ve müdürlerin bu sorunu çözmesi gerektiğini öne sürerek tembel ve pervasız bir yol seçtiler. Yaptıkları şey, taammüden, öğretmenleri, işçisi ve velileri başarısızlığa mahkûm etmektir. Bu, şimdiye kadar federal hükümetin yürütme organı tarafından teşvik edildiğini gördüğüm en pervasız, maharetsiz ve acımasız hareketlerden biri.”
Bu virüsün şahsen çocuklara ne yapabileceğini hakkında endişelenmek için diğer bir neden daha var. Küçük çocuklarda vefat oranı nispeten düşük olmasına karşın, onlar Amerika’da en az test yapılan kümeler ortasında yer alıyor.
Son haftalarda Fauci birçok sefer çocuklar ve virüs hakkında görece az şey bildiğimizin altını çizdi. Mesela, çocukların hangi sıklıkta hastalığa yakalandığını ya da çocukların yüzde kaçının belirti gösterdiğini yahut altta yatan şartların enfeksiyonun şiddetini nasıl arttırabileceğini veya hafifletebileceğini şimdilik bilmiyoruz. ABD’nin 11 kentinden binlerce ailenin katıldığı altı aylık Ulusal Sıhhat Enstitüleri çalışmasının sonuçlarının aralık ayında açıklanması bekleniyor.
Bununla birlikte Hotez, “Karar vermek için ek bilgiye muhtaçlığımız olmadığı” konusunda ısrar ediyor. Şu anda okulların açılmaması gereken en az 40 eyalet olduğunu söylüyor. “Unutmayın, okullar hava geçirmez formda kapatılmamıştır… Evvel gereken önlemleri almalıyız. Bu kadar kolay.”
YENİ BİR HAYATA ALIŞMA VAKTI GELDİ
Bir pandemide yaşamaya dair en garip şeylerden biri, gidişatın ne kadar berbat olduğunu anlamadaki gecikmedir; bu, korona virüsü hadiselerinde görülen dalgalanmadan sonra nizamlı biçimde yaşanan ölümlerdeki gecikmenin korkutucu bir yansımasıdır. Başından itibaren, bu felaket eş vakitli olarak büsbütün paylaşıldı ve tüm detayları tek tek incelendi, ortak bir trajedide görülen garip uyumsuzluklar, her bireyin ve her ailenin kendi karmaşık şartlarına has biçimde yönlendirilmesini gerektirdi. Son günlerde doruğa ulaşmış üzere görünen ümitsizlik, diğer bir çeşit gecikmeyi -farkındalıkta yaşanan gecikmeyi- ve eylül ayında ömrün nasıl olabileceğine dair iyimserliğin kaçınılmaz sonunu simgeliyor.
Joan Didion, ‘The Year of Magical Thinking’ isimli kitabında en derin ve ferdî kayıp cinsini, yani kocasının mevtini yazdı; sık sık kendimi, salgın bağlamında onun kelamlarını düşünürken buluyorum: “Bizler, kusursuz olmaktan uzak, ölümlü varlıklarız, onu kendimizden uzak tutarken bile ölümlü olduğumuzun farkındayız, karmaşıklığımız yüzünden başarısız oluyoruz; o kadar bağlıyız ki, kayıplarımızın yasını tutarken, iyi ya da berbat, kendimiz için de yas tutuyoruz. Geçmişteki halimizin yasını tutuyoruz. Artık yaşayamayacağımız bir hayatın ve bir gün büsbütün yok olacak olmamızın yasını…
Bu kayıplar salgın devri uzadıkça daha da şiddetli hissedilecek. Vaktin akışını okulun birinci gününde çekilen fotoğraflar, yeni spor ayakkabıları, yeni kompozisyon defterlerinden oluşan bir yığın üzere güzel ve sıradan faaliyetlerle hatırlamaya alışkınızdır. Artık, bunun yerine, geçen vakti sayılarla işaretliyoruz. Artık 15 günlük artışlar yok; son kere bir ortaya gelişimizden bu yana 154 gün geçti. Şimdiye dek Amerika’da virüs yüzünden 152 bin 870 kişi öldü. Ne kadar uğraşsak da, temennilerimizle salgının yok olmasını sağlayamayız; biz kararlı bir duruş gösterene ve salgını denetim altına almak için kaynakları bir ortaya getiren kadar devam edecek. Artık normalimiz budur. Sonsuza kadar değil lakin çok uzun bir mühlet için bu türlü olacak.
Makalenin yepyenisi The Atlantic’te yayınlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
