İmece Mesken Personelleri Sendikası’nın Covid-19 raporuna nazaran mesken çalışanlarının çok büyük bir kısmı pandemide işten çıkarıldı. İşe devam edenler ise düşük fiyatlarla fazla mesaiye zorlanarak çalıştırıldı. Mesken işlerinin yanı sıra yemek yapmak, alışverişe gitmek, çocuk bakmak da konut çalışanlarına yüklendi. İş yükü artarken maaşlar azaldı. Sendikanın Antalya Büro Yöneticisi Minire İnal, pandemide mesken emekçilerinin neler yaşadığını şöyle anlatıyor: “Aylıklı çalışanlar 7/24 çalışmak zorunda kaldı. İşsiz kalanlarsa resmen aç kaldı.”
Covid-19 salgınının ekonomik tesirlerini en çok hisseden meslek kümelerinden biri olan mesken iş çalışanları, bu periyotta tazminatsız işten çıkarıldı. Öte yandan büyük bir çoğunluğu kayıt dışı çalıştırılan konut emekçileri kısa çalışma ödeneğinden de faydalanamadı. İmece Konut Personelleri Sendikası Antalya Büro Lideri Minire İnal, “Bir dolmuş parası bulamayanlar, tüpünü borçlanarak yerler oldu, olmaya da devam ediyor” diyor.
70’e yakın konut personeliyle görüşülerek hazırlanan raporun çıktıları düzenlenen basın içtimasında paylaşıldı. Içtimada kelam alan Minire İnal, mesken personellerinin açıklanan toplumsal desteklerden faydalanamadığını söylüyor:
“Desteklere online müracaat sistemi yaptılar lakin aramızda okuma yazma bilmeyenlerimiz vardı. Telefonu olmayanlar, telefonu olsa bile internet kullanamayanlar var. Bunu belediyeye ilettiğimde ‘sistem böyle’ dediler. Sonra konut çalışanlarını tek tek arayıp T. C. kimlik numaralarını alarak onlar ismine müracaat yaptık.”
İmece Konut Çalışanları Sendikası, memleketler arası konut emekçileri konfederasyonu IDWF’nin (International Domestic Workers Federation) üyelerinden. Minire İnal, IDWF’nin pandemide işsiz kalan mesken emekçileri için bir fon oluşturduğunu ve bu fonu Türkiye’ye de gönderdiğini belirtiyor. Çok acil maddi yardıma muhtaçlığı olan bir mesken çalışanını, desteği alması için aradığında ise “Dolmuşa binecek param yok” karşılığıyla karşılaştığını anlatıyor. Bununla bir arada ölçüsünden bağımsız olarak her türlü dayanışma ve desteğin konut emekçilerini güçlendirdiğini tabir ediyor.
‘GÖÇMEN MESKEN PERSONELLERI MESKENDEN KOVULDU’
En büyük zorluğu yaşayan kümelerin başında göçmen mesken çalışanlarının geldiğini belirten İnal, “Göçmen personeller yatılı olduğu için daha büyük meşakkat oldu. Müsaade kullanamadılar, iş yükleri arttı. Müsaade kullanmak istediği için darp edilenler, meskenden kovulanlar oldu” diyor.
‘BULGUR, SALÇA DEĞİL NAKİT DESTEĞİ GEREKİYOR’
Basın içtimasında konuşan İmece Mesken Personelleri Sendikası gönüllüsü Sinem Atakul ise salgın periyodunda konut çalışanlarının sırf koli yardımlarından faydalandığını lakin bu yardımların kirasını ödeyemeyen, tüpünü dolduramayan şahıslar için bir mana tabir etmediğini belirtiyor. Atakul, kısa çalışma ödeneği üzere destek paketlerinden yararlanamayan kimselere nakdi yardım yapılması gerektiğinin altını çiziyor:
“Türkiye üzere devletlerde destek paketlerinden, gereksinim kredilerinden faydalanamayan bir emekçi topluluğu var. Konut emekçilerinin personel statüsüne alınmadığı devletlerde de tıpkı buhran yaşanıyor. Bir çok belediye sırf koli bağışı yapıyor. Halbuki covid sürecinde bulgur, salça ve makarnanın dışında nakit desteğine muhtaçlık var. Zira bu kişiler kiralarını ödeyemiyorlar. Meskenlerine kilit vurup anasının, babasının yanına taşınan ve ruhsal sıkıntılar yaşamaya başlayan kişiler var. Bu kişilere bulgurla, makarnayla destek çıkamazsınız.”
‘EV PERSONELLERI MOLA VADESINI KULLANAMADI’
Rapora nazaran pandemide konut personellerinin çalışma vadesi günlük 10 saati buldu, kimi çalışanlar mola hakkını kullanamadı. Kullanabilenler ise bu mühletin 15 dakikayla sınırlandığını belirtiyor. Bu periyotta hane halkının bütün bireylerinin karantinada olmasından ötürü mesken çalışanlarının iş yükü iki üç kat arttı. Emekçilerden paklığın yanında yemek yapmaları, meskendeki yaşlılara bakmaları da beklendi. Konut personeli H. G. bu durumu şöyle özetliyor: ”Patron meskende, benim işlerim daha da arttı ekstra işler eklendi buna karşın maaşımı düşürdüler. Çıkarsam iş bulamam endişesiyle ne derlerse yapıyorum. Çalıştığım meskenin aklınıza gelen tüm işlerini yapıyorum artı pazar alışverişini de yapıyorum. Çocukları piyano, voleybol üzere toplumsal faaliyetlere de ben götürüp getiriyorum.”
Raporda, konut personellerinin birçoklarının sigortasız çalıştırıldığına dikkat çekiliyor. Konut personeli K. A. bunu şöyle anlatıyor: “15 yılı aşkındır mesken personelliği yapıyorum. Haklarım konusunda hiç haber sahibi değilim. Otel işi serilik olduğu için prim günüm çok az şu an eşimin sıhhat garantisinden yararlanıyorum. Konut işlerinde de SGK olsa şimdiye emekli olurdum.” Gayrı bir mesken çalışanı H. Ö ise ”Ben mesken işlerinde çalışan bir kadındım bu vakte kadar. İki çocuğuma ve iki torunuma bakıyordum. Ben sigortam yatırılıyor diye biliyordum. Atılmadan bir hafta evvel sigortamı sormuştum ‘Sigortan var’ demişlerdi ve bunun üstüne işten çıkarıldım.”
‘TEMİZLİĞE GİTTİĞİMİZ MESKENLERIN KÖLESİ DEĞİLİZ’
Bir farklı mesken emekçisi K. K., “Ev personellerin türel hakları yok denilecek kadar az zira devlet konut personellerini işçi statüsünde görmüyor” diyor. K. K. öteki çalışanlar üzere muamele görmek ve emeğinin karşılığını almak istediğini söylüyor: “Bir günlük paklığa gittiğimiz konutların kölesi değiliz keşke bunu iş verenler de bilse.”
Konut çalışanlarının kayıt dışı ve teminatsız çalışmasını engellemek için alınması gereken en önemli tedbirler raporda şöyle sıralanıyor:
- İşsizlik yardımları, mesken emekçilerini kapsayacak biçimde genişletilmeli. Yeni korona virüsünün yayılmasını sınırlamak için hükümetler, işsizlik yardımları getirmek suretiyle konut emekçilerine destek olmalıdırlar.
- Toplumsal müdafaa kapsamını, kayıt dışı konut emekçilerini de kapsayacak formda genişletilmelidir.
- Konut çalışanlarına hami gereç ve salgın hakkında ehil haber sağlanmalıdır.
- Konut çalışanlarını ve göçmenleri dışarıda bırakan kayıtlı çalışmaya odaklanan destek paketlerinin tüm çalışanları kapsayacak formda genişletilmelidir.
Gazete Duvar
