Koç Üniversitesi Siyaset Bilimleri ve Milletlerarası Ilgiler Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Somer, Kürt probleminin tahlilinde Türklerin fikirsel hazırlığının daha yetersiz olduğunu, şiddet ortadan kalktığında kalıcı tahlilin ne olacağına dair karşılıklar geliştirmek gerektiğini söyledi.
Yeni Yaşam‘da yayınlanan röportajın ikinci kısmında ‘demokrasi ittifakı’ ve Kürt problemine dair tespitlerini aktaran Somer, korona virüsü salgınının dünyaya tesirlerine değinirken güçlü-dinamik mahallî idare, özerklik, ziraî üretim ve etraf mevzularının öne plana çıkacağını, güvenlik güçlerine yatırım yerine barınma, sıhhat, eğitim üzere bahislere odaklanmak gerektiğini tabir etti.
‘MUHALEFET YENİ BİR TOPLUMSAL MUKAVELE İÇİN DEMOKRASİ İTTİFAKI OLUŞTURMALI’
AK Parti – MHP koalisyonunun dünyadaki yeni otoriter çizginin İslamcı-milliyetçi versiyonu olduğunu belirten Somer, “Muhalefetin ülkeyi düze çıkarmak için stratejik ve ideolojik olarak yapması gereken şeyler var: Stratejik olarak yapması gereken, bir “Demokrasi İttifakı” kurmak. Demokrasiyi tekrar kurmak tek bir başkanın yahut partinin başarabileceği bir iş değil. Muhalefet Türkiye’deki bloklaşmanın ve siyasal kırılmaların temel eksenini yine tanımlamalı. En temel eksen, bilerek bilmeyerek otoriter bir rejimin gelişimini destekleyenlerle demokratik hukuk devleti isteyenler ortasındaki ayrım. Sağ-sol, laik-muhafazakar, Türk-Kürt vs ayrımlardan çok daha kıymetli bir eksen bu. Muhalefetin siyaseti ve gündemi bu eksen üzerinden tanımlaması ve yeni bir demokrasi ve toplumsal devlet kurmak, yeni bir Anayasa ve ‘Toplumsal Sözleşme’ için bir ‘Demokrasi İttifakı’ oluşturması lazım. Bu farklı seçim ittifaklarını engellemiyor. Fakat farklı seçim ittifakları birebir vakitte partiler üstü bir Demokrasi İttifakı’na takviye verebilir. Yani ‘Biz başka siyasal çizgileriz lakin demokraside anlaşıyoruz, demokrasiyi tekrar kurmak için şu ıslahatlarda mutabıkız, muhalefetten kim kazanırsa kazansın dayanak vereceğiz’ diyebilir. ‘Bu hususlarda bir uzlaşma senedinin altına imzamızı atıyoruz’ diyebilir. Siyasal önderlerin ‘ben’ değil ‘biz’ diyebilmesi çok önemli” diye konuştu.
‘KÜRT TARAFININ TAHLIL TEKLIFLERI VAR’
Somer, bayan harketinin muhalefetin başaramadığını başararak ideolojik birtakım fay çizgilerini, sağ-sol ayrımını, laik-muhafazakar ayrımını, bölgesel ayrımları aşabildine değindi. “Uzun ortadan sonra CHP’nin 37. Kurultay’ında Kılıçdaroğu Kürt sorununu gündeme getirdi. Kürt raporu hazırlığına başlandı. AKP’den kopan partiler de Kürt sorununu gündeme getirdi. Demokrasi ve özgürlükler vizyonlu gelecek ikliminde Kürt probleminin yerini sormak istiyorum. Yapılması gerekenler nelerdir?” sorusu üzerine Prof. Dr. Somer şunları söyledi:
Stratejik ve düşünsel olarak yapılması gerekenler olarak ayırabiliriz. Kürt problemi cumhuriyetin kuruluşundan beri var olan, Türkiye’nin gerçek demokrasiye kavuşması için kesinlikle uzlaşmayla çözülmesi gereken problemlerinden bir tanesi. Evvel fikirsel olarak yapılması gerekenlerden bahsedelim. Şayet bir sihirli değnekle şiddeti ortadan kaldırabilseydik bu sorunu kalıcı olarak nasıl çözerdik? Bu mevzuda cevabımız var mı? Tahminen kimsede yok lakin fikirsel hazırlığı görece yetersiz olan taraf Türkler. Benim çalışmalarımdan çıkardığım en kıymetli tezlerden biri bu.
Kürt tarafının yanlışsız yahut yanlış, eksik yahut değil teşhisleri ve somut tahlil teklifleri var. Bu sorun doğal olarak Kürtlerin kıymetli bir kısmı için bir asırdır en kıymetli sıkıntı olmuş ve değişik Kürt hareketleri bu hususlarda aşikâr bir birikim yaratmış. Lakin Türklerin “demokratikleşme, terörün durması ve herkesin kimliğini tabir edebilmesi” üzere genel önermeler dışında somut reçeteleri yok. Zira Türkler çoğunluk oldukları için Kürt sorununu öteki bahislere göre yaşamsal görmemiş. Cumhuriyetin bu ve gibisi sorunları unutturarak ve güvenlik siyasetleriyle “çözme” siyaseti nedeniyle bu sorunun geçmişi ve Kürtler hakkında da kâfi bilgisi yok. Sorunu yalnızca bir “ayrılıkçı terör ve kalkınma sorunu” olarak görme eğilimi var, karmaşık siyasal ve kültürel boyutları hakkında kâfi birikim yok. Şiddet bu durumun devamını, sorunun asıl temellerini ve tahlil yollarını düşünmeye hem mani oluyor hem de düşünmemek için mazeret haline geliyor.
Halbuki Kürt sorununun Türkiye’de herkesin, ülkenin ve bölgenin faydasına, barışçı yoldan tahlili için, anadilde ve çok lisanlı eğitimden asimetrik devolüsyon (yetki devri) uygulamalarına, ortak ulusal kimliği esnek formüllerle güçlendirmekten bölgesel ve ülkeler ortası işbirliğine kadar birçok alanda siyasetler ve reçeteler geliştirmek gerek. İçinde bulunduğumuz periyotta muhalefet partileri programatik olarak, şayet şiddet ortadan kalksaydı bu bahiste ne yaparlardı bu bahiste somut siyasetler önermeli. Ülkenin birliği ve refahı barışçı yoldan nasıl güçlendirilir, bu hususta ortak akıl geliştirmeli. Tabanlarıyla tartışmalı. CHP’nin bahsettiğiniz son adımları işte bu yüzden çok kıymetli ve gerisi gelmeli, desteklenmeli. Mahallî idarelerle merkezi devlet ortasında yeni bir istikrar kurmaya yönelik siyasetler Kürt Sorunu’nu çözmek açısından da kritik ehemmiyette. Kürtlerin birçok talebini, birebir vakitte Türklerin tasalarını gidererek çözebilir. Zira yeni bir Toplumsal Kontrat yapılırken bu kontrat Türkiye’deki Kürtlerle de yapılacak. Onların gereksinimlerini, taleplerini karşılayacak somut tekliflerde bulunabilirler.
Stratejik olarak ise, muhalefet partileri şiddetin durması halinde 2013-2015’in yanlışlarını tekrarlamadan, ve şiddeti reddeden paydaşlarla yeni barış süreçlerine hazır olduklarını deklare edebilir. Bu kıymetli bir ruhsal adım olur. HDP ise kesinlikle yeni ve demokratik bir Anayasa üretim sürecinin kesimi olmak, demokratik muhalefetin önünü açmak için şiddetten kendini bağımsızlaştıran bir siyaset geliştirmeli. Örneğin kendi tabanını yabancılaştırmadan, silahlı gayretin vaktinin geçtiğini ve tarihte kalması gerektiğini deklare edebilir ve bunu siyasal telaffuzunun merkezine yerleştirebilir.
RÖPORTAJIN TAMAMI
Gazete Duvar
