ANKARA – AK Parti ile MHP’nin yaklaşık 15 aydır üzerinde çalıştığı seçim ve siyasi partiler kanunu çalışmasında dar-daraltılmış bölge, ittifak içi baraj getirilmesi üzere birçok değişiklikten vazgeçildi. Seçim barajının yüzde 7’ye çekileceği teklifle il-ilçe seçim şuralarına hakim atama formülünün değiştirilmesi üzere sonlu sayıda değişiklik yapılması bekleniyor.
Seçim kanununda değişiklik çalışması MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli’nin 15 Mayıs 2020’de, milletvekili transferini önlemek için yasa değişikliği yapılması daveti ile gündeme geldi. Bahçeli’nin açıklamasının akabinde AK Parti’den bu mevzuda tüzel bir çalışma başlatıldığı bilgisi paylaşıldı. Birinci evvel partiler kendi çalışmalarını yaptı, daha sonra iki parti ortasında bir dizi görüşme gerçekleştirildi.
ÇALIŞMADA BARAJ DA SEÇİM SİSTEMİ DE İTTİFAK İÇİ BARAJ DA VARDI
Çalışma kapsamında seçim barajının düşürülmesi, ittifak içindeki partilere baraj konulması, dar-daraltılmış seçim bölgesi, milletvekillerinin partisinden istifa ettikten sonra muhakkak bir mühlet öbür partiye geçiş yapamaması, siyasi partilere hazine yardımı için gereken yüzde 3 oy alma kuralının yükseltilip yeni belirlenecek barajla eşitlenmesi, seçime katılma yeterliliğinin sağlanmasında Meclis’te küme olma kuralının kaldırılması üzere çok sayıda değişiklik teklifi ele alındı.
SEÇİM BARAJI YÜZDE 5 KONUŞULDU, YÜZDE 7 OLDU!
İki parti heyetlerinin yürüttüğü çalışmada en kıymetli başlıklardan biri “dünyanın en yüksek oranı” olarak tabir edilen yüzde 10 seçim barajının düşürülmesiydi. AK Parti’nin yüzde 7 yahut 5’e düşürülmesi halinde alternatifli tekliflerinde uzun müddet iki partinin de yüzde 5’te mutabık kaldığı tarafında bilgiler geldi. Lakin sürpriz açıklamalarla bu oran değişti. Evvel Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan daha sonra MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli seçim barajının yüzde 7 olarak belirleneceğini duyurdu. Böylelikle seçim barajının yüzde 10’dan yüzde 7’ye düşürüleceği netleşmiş oldu.
İTTİFAK İÇİ BARAJ, DAR-DARALTILMIŞ BÖLGE RAFA KALKTI
AK Parti kulislerine nazaran seçim barajındaki 3 puanlık hudutlu düşüş, bunun dışında yapılmak istenen kimi değişiklikleri de engellemiş oldu. Edinilen bilgiye nazaran barajın yüzde 7 olarak belirlenmesi ile ittifak kuran siyasi partilere muhakkak oranda baraj getirilmesi önerisi rafa kalktı.
Çalışmanın kıymetli başlıklarından biri de dar ve daraltılmış bölge seçim sistemleriydi. Türkiye’nin seçilecek milletvekili sayısı kadar ‘seçim bölgesi’ne ayrılmasını sağlayan dar bölgeye MHP’nin sıcak bakmadığı biliniyordu. Görüşmelerde bu hususta ilerleme sağlanamadı, MHP, Türkiye sosyolojisinde etnik, mezhepsel ayrımcılığı körükleyeceğini savunduğu sisteme “hayır” dedi.
AK Parti’nin 7 vekilli seçim bölgelerinden oluşacak daraltılmış bölge önerisi üzerinde de müzakereler yapıldı. İstanbul’un 14, Ankara’nın 5, İzmir’in 4 seçim etrafına ayrılması üzere sonuçlar doğuracak sisteme dair çeşitli simülasyonlar üzerinde çalışıldı. Lakin daraltılmış bölge seçim sisteminde de AK Parti ısrarcı olmadı. AK Parti kaynaklarına nazaran, “milletvekili ile seçmen münasebetini güçlendiren bir sistem” olarak savunulan daraltılmış bölge bugünün teknolojik gelişmelerinin değiştirdiği sosyolojik iklimde çok mana taşımıyor. Bu hususta “Esnaf gezerek siyaset yapmak” her vakit kıymetli lakin kâfi değil. Tüm gelişmeleri gelişen irtibat araçları ile takip edebilen seçmen merkezde yapılan siyasete bakıyor. Bu sistemleri klasik bakış açısıyla okumak gerçek değil” değerlendirmeleri yapıldı. Böylelikle seçim sisteminde değişiklikten de vazgeçildi.
İLÇE SEÇİM HEYETİ LİDERLERİ ATAMASI MASADA
Dar ve daraltılmış bölge seçim sistemlerinin de rafa kalktığı seçim kanunu çalışmasında birtakım YSK yetkileri ile ilgili değişiklik üzerinde ise müzakereler sürüyor. Mevcut sistemde vilayet ve ilçe seçim heyeti liderleri “en kıdemli hakim” kuralına nazaran atanıyor. AK Parti ise vilayetteki en kıdemli 3 ya da 5 hâkim ortasından birinin seçim şurası lideri olarak görevlendirilmesi üzere yeni formüller öneriyor. Formüller ortasında yaş, kıdem sınırlamasının kaldırılması da var. Daha demokratik bir sistem olacağı söz edilen bu değişiklik teklifine MHP’nin de sıcak baktığı tabir ediliyor. Fakat muhalefet bu türlü bir değişikliğin seçim güvenliğinin tartışılmasına yol açacağını, en başta seçime müdahale algısı yaratacağını savunuyor.
TRANSFER YASAĞINDAN VAZGEÇİLMEDİ
Çalışma kapsamında yüzde 3 oy alan siyasi partilere hazine yardımı kuralının da yeni belirlenecek baraja nazaran değiştirilmesi gündeme geldi. Bu değişiklikten de vazgeçilirken
milletvekillerinin partisinden istifa ettikten sonra belli bir müddet öteki partiye geçiş yapamamasını sağlayan “transfer yasağı” ve siyasi partilere seçime katılma yeterliliği imkanı veren Meclis’te küme olma koşulunun kaldırılması üzere değişikliklerin ise taslakta yerini koruduğu biliniyor.
‘BÜYÜK BEKLENTİLER REVİZE EDİLDİ’
AK Parti kaynaklarına nazaran seçim ve siyasi partiler kanununda kapsamlı bir değişiklik için yürütülen çalışmada, yapılan uzun müzakerelerin sonunda “Büyük beklentiler” revize edildi. Bunda barajın yüzde 7 olarak belirlenmesi tesirli oldu. AK Parti kaynaklarına nazaran son dakika bir sürpriz olmazsa çalışma kapsamında hudutlu sayıda değişiklik içeren az unsurlu bir teklif ortaya çıkacak. Teklifin Meclis gündemine getirilmesi takvimi içinse hala bir mühlet verilemiyor.
MHP kaynaklarına nazaran seçim kanununda değişiklik çalışmasında en kıymetli bahis barajın düşürülmesi olacak. Bu değişiklik “temsilde adalet” ismine demokratik bir adım olarak değerlendirilirken muhalefetin “siyasi mühendislik arayışı” savlarına karşı çıkılıyor. Yapılacak değişikliklerin büyük tartışma yaratacak değişikler olmayacağı söz ediliyor.
AK Parti ve MHP’nin 1 yılı geçen seçim kanununda değişiklik çalışmasına muhalefet daima uzaklıklı yaklaştı. Muhalefet temsilcileri, “oy kaybeden AK Parti ve MHP’nin yasa değişikliği ile kendilerine kazandıracak formül aradıkları” yorumunda bulundu, çalışma “siyasi mühendislik” tenkitlerine neden oldu.
Gazete Duvar
