Haden Öz
Müzisyen Sedat Anar, 1988 yılında Şanlıurfa Halfeti’de doğdu. Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü’nü üçüncü sınıfta bırakan Anar, 2007 ve 2014 yılları arasında Ankara’da sokak müzisyenliği yaptı. Şark müziğini ve başta santur olmak üzere şark müziği çalgılarını daha yakından tanımak ve öğrenmek için sık aralıklarla İran’a gitti. 2016 yılından beri İstanbul’da yaşayan ve müzik hayatına profesyonel olarak devam eden müzisyenin sekiz albümü bulunmaktadır.
Diskografi: Belâgat (Ahenk Müzik, 2013, Enstrümantal-Solo Santur Albümü), A’mâk-ı Hayâl (Kalan Müzik, 2014), Aşık Ölmez – Yûnus’un Müsaadeden (Kalan Müzik, 2015), Çağırıram Dost (Kalan Müzik, 2015), Ehl-i Beyt Besteleri (Ahenk Müzik, 2016), Başka Lisandan Tıpkı Gönülden (Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2016), Osman Kemâlî Baba Besteleri (Ahenk Müzik, 2017), Suyun Ayak Sesi (Ahenk Müzik, 2018).
Sedat Anar’ın geçmişten günümüze santurun hikayesini kaleme aldığı “Santurname” isimli kitabı Beykoz BelediyesiYayınları tarafından çıktı.
Müzisyen Sedat Anar için müzik nedir, hayatına ne katıyor, onsuz bir hayat düşünebiliyor mu, bu salgın sürecinde hayatı nasıl etkilendi? İşte tüm bu sorulara cevap aradık.
Sedat Anar
Dinlediğiniz yahut söylediğiniz birinci müzik neydi, ne hissetmiştiniz?
Halfeti’de söylenen bir türkü vardı. Evvelden Halfeti’de Ermeni köyleri varmış. Benim doğup büyüdüğüm köye beş kilometre uzaklıkta tehcir periyodunda boşaltılmış Cibin isminde bir Ermeni köyü vardı. Bu köyde otuza yakın Ermeni kız çocuğu aileleri tarafından güvendikleri ailelere teslim edilmiş. Bu kız çocukları içinde Meryem isimli biri evlilik çağına gelince bizim köyden bir genç ile evlenmiş. Kaynanasının sol gözü görmezmiş. Kör Elo derlermiş. Meryem, kaynanasından çok çekmiş. Meryem’i seven komşuları devirle, söyledikleri tekerlemelerden bir türkü bestelemişler. Dedem de, ninem de, annem de bu türküyü yayık yaydıkları vakit söylerlerdi. Yakın devranda kaydetmeyi düşünüyorum.
(Halfeti’de yayık sözü yanına yandık sözü kullanılır) Türkünün kelamları şöyleydi:
Kele Meryemo Meryemo
Yandık yayar Meryemo
Yağı yutan kör Elo
Yandık yayan Meryemo
Kele Meryemo Meryomo
Kaynanandır Kör Elo
Dert çektirir Kör Elo
Kele Meryemo Meryemo
Ne vakit müzikle uğraşmaya karar verdiniz?
Şanlıurfa’nın Halfeti ilçesine bağlı küçük bir köyde doğup büyüdüm. Üniversiteyi kazanana kadar, yani on yedi yaşıma kadar köyde yaşadım. Televizyon ile ilkokula başladığımda tanıştım. Maddi durumumuz beğenilmeyen olduğu için babam güçlükle da olsa bir televizyon aldı lakin amcam engelli olduğu için aldığı Grundig marka televizyonu amcamların konutuna kurdurdu. Antep’te yayın yapan mahallî bir kanalda, yanılmıyorsam Hisar TV’de, bağlama çalıp türkü söyleyen müzisyenleri gördüm. Her akşam amcamlara giderdim. Hiç unutmuyorum, “Dağlar Dağımdır Benim” türküsünü dinledim. Mest olmuştum. Ben de çalmayı istiyorum, dedim. Mektebe başlayınca Engin diye bir arkadaşım oldu. Konutlarına gittim, babasından divan bağlama ile Mahzuni Şerif’ten Çeşm-i Siyahım türküsünü dinledim. Mest oldum ve çok sevindim. Birinci sefer saza o devir dokundum. Babam Halfeti’den peynir alıp Adana’ya satmaya götürürdü. Bir yıl boyunca yalvardım. Bana bir saz almadı inatla. Sonra annem guatr ameliyatı olmak için Adana’ya gitmişti. Hasta haliyle babamı sıkıntı da olsa ikna edip bir cura alıp geldiler köye. Arkadaşım Engin’in babası da akort yapma konusunda yardım etti ancak kamyonuyla yük taşıyıp aylarca gelmiyordu köye. Kendi kendime cura çalmasını öğrendim. Sonra şanslıydım, ilkokul dörtte Zuhal Karaosmanoğlu isminde bir hocam geldi, o da bağlama çalıyordu ve ondan da öğrendim. Dedemin müziklerinden sonra bu türlü başladı müzik hikayem.
Müzik yapmıyor olsaydınız ne yapardınız?
Müzik yapmıyor olsaydım hiç elbet bir kitabevi açardım. Okumaya çok vakit ayırıyorum. Velev müzikten fazla vakit ayırıyorum da diyebilirim. Yıllardır kitap topluyorum. Kitaplar konutuma sığmadığı için köyde de bir kütüphanem oldu. Bilhassa şiir, roman ve hikaye kitaplarını topluyorum. Velev bana imzalanmış kitapları ve sahaflarda bulduğum kimi kitapların hikayelerini yazmaya başladım. Tahminen yakında bir kitap bile olur.
Keşke çalabilseydim, dediğiniz bir enstrüman var mı?
Yalnızca santur değil, perküsyon, gitar, bağlama, kopuz, lavta, tenbur üzere enstrümanları icra edebiliyorum. Kendi albümlerimde de bu sazları icra ediyorum. Ancak nedense daima çello çalmak istedim. Velev bir tane aldım, iki ay ders de aldım. Lakin nedense bir türlü beceremedim. Parmaklarım iyi değil çello için. Santurun tınısı kadar bana büyülü geliyor sesi, çok seviyorum çello sesini. Son albümümde çello ile santur kayıtları yaptım. Murat Süngü Abi çalmıştı.
‘MÜZİK OLMASA BEŞERLER NEYE SIĞINABİLİRLER Kİ?’
Müziksiz bir hayatı tanım edin desem…
Santurnâme isimli kitabımın başında şöyle bir şey anlatmıştım. Bir rivayete nazaran Allah, Adem’i yarattığında ruha “Adem’in vücuduna gir” diye emreder. Ruh vücuda girmeye korkar. Allah Cebrail’e “Cennetten koşneyi getir ve çal” diye emreder. Bu buyruk üzerine Cebrail cennetten alıp getirdiği koşneyi çalınca mest olan ruh vücuda girer. Velev Hattat Hamit Aytaç’ın “Ehl-i musikişinasların piri ya Hazreti Cebrail Aleyhisselam” diye bir istifi de var. Artık sorunuza şöyle yanıt vereyim. Müziksiz bir hayat olmaz. Zira ruhu bile vücuda sokan müziktir. Müzik olmasa kişiler neye sığınabilirler ki?
Kim ile, meyyit yahut sağ, tıpkı sahneyi paylaşmak isterdiniz?
Uzun vakittir üç bilge gezgin müzisyen hakkında araştırmalar yapıyorum. Araştırma yaptığım bu üç isimle hayatta olsalardı birlikte müzik yapmak isterdim, saatlerce müzik yapmak ve sohbet etmek isterdim. Bu üç isim şunlar: Gomidas Vardapet, Hazret İnayat Han ve Gurdjieff. Bu üç isim içinde Gurdjieff, enstrüman çalamıyordu, bestelerinin hepsini ıslıkla yapıyordu. Nota da bilmezmiş, yakın dostu piyanist Thomas Hartman notaya almış bestelerini. Düşünsenize Gurdjieff’in yanında olup onunla muhabbet edip ve ıslık çalarak yaptığı besteleri derhal santurla çalmak ne hoş olurdu.
Sizin belirlediğiniz 5 müzik ürünü insanlıktan geçmişe kalsaydı, listeniz ne olurdu?
Tigran Hamasyan: Nor Tsakhig (yüzyıllar evvel bestelenmiş bir eser lakin Tigran Hamasyan ile Yerevan State Chamber Choir ekibiyle harika icrası), Tanburi Cemil Beyefendi: Şedaraban Saz Semaisi, Ali Şurgani Dede: Ey garip bülbül diyarın kandedir, Tara Jaff: Ey Yaren, Metin & Kemal Kahraman : Göç
‘MUKTEDİRLER, KENDİLERİNE BENZEMEYEN BİR HALKI YOK ETMENİN MÜZİKTEN GEÇTİĞİNİ BİLİYORLAR’
Tarih boyunca muktedirlerin gayrı sanat kısımları üzere müzikle de sorunu olmuştur. Müzisyenler, müzikçiler, müzikler yasaklanmış, preslere maruz kalmıştır. Sizce muktedirler neden müzikten korkuyorlar?
Müzik bir lisanı ve bir kültürü temsil eder. Konfüçyüs “Bir tarafı tanımak istiyorsanız birinci evvel müziğini dinleyin” demiş. Kaybolmaya yüz tutmuş lisanları en iyi formda müzikleri ile unutmayız. Türkiye’de yıllarca Kürtçe müzik söylemek yasaklandı. İran’da caz müziği yasaklandı. Cumhuriyet periyodunda Anadolu’da derleme yapanlar Kürtçe, Rumca, Ermenice, Gürcüce, Arapça birçok şarkıyı Türkçeleştirdiler. Daha birçok örnek var. Bence muktedirler, kendilerine benzemeyen bir halkı yok etmenin yolunun müzikten geçtiğini iyi biliyorlar. Bunun için ellerinden geleni yapıyorlar. Korkuyorlar zira.
.
‘İNSANLAR DİNLEDİĞİ MÜZİKLERDE ARTIK SAMİMİYET ARIYOR’
Salgın umum olarak hayatınızı ve kişisel olarak müzik hayatınızı nasıl etkiledi?
Konserlerim iptal oldu. Üç buçuk ay köyde kaldım, yeni döndüm İstanbul’a. Yalnızca konserlerim değil, belgesel ve oyun müzikleri de yapıyordum, onlar da iptal oldu. Ben de “Ev Kayıtları” ismi altında eşim Damla ve kardeşim Selahattin ile meskende müzik yapıp bazen telefon ile bazen de kamerayla medyalar çekip Youtube kanalıma yükledim. Çok şık dönüşler aldım. Hala de her hafta bir eser paylaşmaya devam ediyorum. Mesela eşim ile konutta tek kamera ile kaydettiğimiz “Gül yönetici, bülbül yönetici?” isimli bestem 130 bin kez dinlenilmiş. Bu kayıt kameranın mikrofonu ile alındı. Kişiler artık samimiyet arıyor dinlediği müziklerde. Sanırım biz de, az da olsa başardık birkaç bestemizde.
‘İYİ BİR ŞEY YAPTIĞINIZA İNANIYORSANIZ ÜRETTİĞİNİZ ESERLER DİNLEYİCİYE ULAŞIR’
Umumide internet, kişiselde toplumsal medya sanatın birçok kolunu olumlu yahut olumsuz manada etkiledi. Sizce internetin müziğe en olumlu ve en olumsuz tesiri nedir?
Benim yaptığım çalışmaları ve konser duyurularımı paylaştığım nokta toplumsal medya. Sponsorlu konserler yapmadığım için kendi reklamımı toplumsal medya hesaplarımda yapıyorum, dinleyicilerime o denli ulaşıyorum. Doğal bunu yaparken birtakım müzisyenler üzere para ile sayfamı sponsorlu yapmıyorum. Kişilerin gözüne sokarak bakın bunu yapıyorum demek bana biraz saçma geliyor. Düzgün bir şey yaptığınıza inanıyorsanız ürettiğiniz eserler dinleyiciye muhakkak ulaşır esasen. Kalpten çıkan kalbe sarfiyat zira. Toplumsal medyanın beğenilmeyen tarafı şu: Kişiler ısrarla sizin politik görüşünüzü belirtmenizi bekliyor. Mütemadi birileri hengame ediyor. Sevginin olmadığı alanda savaş olur. Sevginin olduğu noktada ise barış olur. Sevgisiz bir konum bence toplumsal medya.
Dinlediğiniz vakit “Ben bunu daha evvel nasıl olur da dinlememişim” dediğiniz ‘geç’ keşifleriniz var mı?
Evet, mesela Talip Özkan üzere bir üstadla oldukça geç tanıştım. Mükemmel bir icracı. Bir Azeri ezgisi olan “Girdim Yarin Bahçesine” isimli ürünün başında yapmış olduğu bağlama solosu her dinlediğimde beni benden alıyor. Bir de beş yıl evvel Dostum Cansun Küçüktürk’ün sayesinde Şerif Muhittin Targan ile tanıştım. Besteleri ve icraları ile Şark ve Garp arasında süper bir tarafta duruyor. Hayatı da çok farklı. Merak eden dostlara Bilen Işıktaş’ın Haber Üniversitesi yayınlarından çıkan Şerif Muhittin Targan kitabını öneririm.
‘SOKAK, DÜNYANIN EN HOŞ SAHNESİ’
Son olarak hiç unutmayacağınız ve size “İyi ki de müzik yapıyorum” dedirten bir anınız var mı?
Sekiz yıla yakın bir süre Ankara sokaklarında müzik yaptım. Zabıtalardan çok çektik. Tekraren dayak yedim. Artık çok yorulmuştum. Toplumsal medya hesaplarımda, sokakta müzik yapmayacağım, diye bir duyuru yaptım. Tanıdığım ve tanımadığım yüzlerce insan bana ileti attı, gözlerim doldu o gün. Herkes yanımda oldu. Bir çift bana çocukları ile fotoğraf attı ve bana “Abi biz sen Karanfil Sokak’ta müzik yaparken tanıştık, evlendik ve artık bir çocuğumuz oldu” dedi. Keyifli oldum. Düzgün ki müzik yapıyorum, dedim. Sokağı bıraksam da Karanfil Sokak isminde o günlere hasretimi belirten bir beste yaptım son albümümde, saf en sevdiğim iki enstrüman ile, yani çello ve santur ile, çok beğenildi. Mutlu oldum. Bence sokak dünyanın en şık sahnesi. Bu şık sahnenin en şık dekoru da çöp arabası. Hiç içinden çöp arabası geçen bir sahne gördünüz mü?
Gazete Duvar
