Ayşegül Dikenli Williams
LONDRA – İngiltere’de ‘Siyah Tarihi’ derslerinin seçmeli değil mecburî olması cihetinde imza kampanyası başlatıldı. Müfredattaki kapsamının genişleterek yalnızca kölelik ve sivil hakları savaşı tarihiyle sonlu kalmaması, sanat, edebiyat, kültür, iktisat, siyaset hususlarını da kapsayan, aktüel yaklaşım ve yaşlara müsait içeriklerin de müfredatın bir kesimi olması isteniyor.
Çalışma arkadaşım Arike, Afrika kökenli doğma büyüme bir İngiltere vatandaşı. Politik olarak bilinçili, açık kelamlı, her daim olumlu, 20 yaşlarında bir genç. Geçenlerde Zoom toplantımızda George Floyd’un öldürülmesi ve neler yapabiliriz mevzusundan konuştuk ekip olarak. Daha çok dinlemek şiarında bir görüşmeydi bu aslında. Rol çalmadan, yaşayandan dinlemek ve kendimizi eğitmekti maksat.
Arike, siyah bir genç bayan olarak olarak tenine makul fondöten bulamamaktan (oldukça politik bir sorun, dev şirketler hala olması gereken çeşitlilikte üretmiyor), Martin Luther King’in 60’larda Londra’ya yaptığı ziyaretten, polis gözetiminde öldürülen gayrı siyahlardan, Bristol’de köle tacirinin heykelinin protestocularca devrilmesinden, ortaokulda işledikleri kölelik tarihi derslerinden bahsetti. Derslerde siyah tarihin zayıf işlendiğinden, yüklü olarak kölelik ve sivil hakları savaşından bahsedilmesinden yakındı.
MUHTEŞEM KAHRAMAN SİYAH PANTER
“Biz bundan çok daha fazlasıyız” diyordu Arike. Siyah bilimadamlarından, müelliflerden, sanatkarlardan bahsedilen, gençlere rol modeli olacak bir yaklaşımı istediğini anlatıyordu. Afrika kökenli film muharriri öteki bir arkadaşımsa Instagram’da siyahların yalnızca mağdur olarak portrelendiği sinemalar bölgesine alternatif prodüksiyonlara da talih verilmesinin değerine değinmişti tam bu sıralarda. Rüzgar Üzere Geçti’de mesut köleler, beslemeler nasıl reaksiyon topladıysa yeni kuşak genç siyahlar için de sinemalarda işlenen ‘mağdur portreleri’ ehliyetsiz kalıyor. Daha çok ‘Siyah Panter’ daha az ‘Duyguların Rengi’ diyordu bu arkadaşım özet olarak. Bu mevzunun genç kuşak için değerini anlayamadığımı farkettim.
Arike, Marvel’in Siyah Panter sinemasının küçük evlatlar için değerini gözleri parlayarak anlatıyordu. “Bilemezsiniz küçük bir evladın kendine benzeyen bir harika kahraman oyuncak figürünü eline aldığındaki o hissi” diyordu. Geçenlerde 6 yaşındaki kızım, She-Ra’yı izlerken “Keşke uzun sarı saçlarım olsa” dediğinde o yürek burkan hissi bir nebze de olsa anlamıştım. Ekranlarda çeşitliliğin, farklı renklere, aksanlara, çevre ve etnik kökenleri farklı olanlara daha çok yan verilmesinin değeri son yıllarda gözle görünür olarak artsa da kâfi olduğunu söylemek güç.
MEKTEPLERDE ‘SİYAH MÜFREDAT’
İngiltere’de siyahların tarihi, Siyah Tarih Ayı’nın bir kesimi olarak işleniyor, ama bu esas olarak kölelik tarihi ve İnsan Hakları Hareketi mevzuları ile sonlu olduğu için yıllardır eleştiriliyordu. Geçen sene oluşturulan ‘Siyah Müfredat’ teşebbüsü, müfredatta her yaşa iyi halde Siyah Britanyalılar’ın tarihine, başarılarına da mahal verilmesini istiyor.
“Okullarda kölelik tarihini anlatıyoruz, tamamdır bu iş” demek biraz kolaya kaçmak oluyor. Mahsusen genç kuşak artık daha fazlasını duymak, basmakalıp söylemlerin ötesinde yaklaşımlardan yana. Siyah Panter sinemasının kuşağı gurur duymak, umutlu olmak da istiyor.
Faaliyetine 2019 yılında başlayan Siyah Müfredat’ın kurucusu Lavinya Stennett “Okullarda yalnızca kölelik tarihi öğretiliyor – ki bu tarihin kıymetli bir modülüdür, öğrenmek zorundayız. Fakat bunun gençler için kâfi olduğunu düşünmüyorum” diyor. Stennett, mektep müfredatındaki ‘Siyah İngiliz’ tarihine daha tutarlı bir odaklanmaktan bahsediyor. Siyah Müfredat, bu adımın hem ‘gençler arasındaki toplumsal bütünlüğü’ iyileştirmek hem de Birleşik Krallık’taki her gence ulusal tarihleri bağlamında ‘aidiyet ve kimlik duygusu’ verilmesini sağlamak için çok kıymetli olduğunu vurguluyor verdiği demeçlerde: “Değişim lakin topluluğun sömürgeciliğin gerçeklerini ve hala mevcut ekonomik ve yasal yapıların yanı sıra topluluğumuzda mevcut olan inanç ve davranış kalıplarını nasıl desteklediğini anlamasıyla başlayabilir.”
Ne yani bir memleket geçmişte işlediği kabahatleri açıkça üstleniyor ve üstüne üstlük bunu müfredatın bir modülü mı yapıyordu? Evlatlar “Atalarımız köle ticareti yapmış ve bu müthiş bir şey” diye düşünebilisinler diye bir ders mi var? Kâfi olmasa da bir mahalden başlanmıştı ve artık bunun kâfi olmadığı daha güçlü bir sesle söz ediliyor. Somut taleplerle değişime akıllıca oluşan bu aktüel platform fırsatından yararlanmak ise tüm aktivistlere örnek olacak nitelikte.
TÜRKİYE’DE AYRIMCILIĞIN TARİHİ
Tüm bu tartışmalara tanıklık ederken kendi ortaokul, lise, velev üniversite yıllarımı düşünüp derslerde derhal acilen hiçbir hak arama uğraşından, tarihte işlenen kabahatlerden bahsedilmediğini ve tüm bu haberlere yarım yamalak alternatif kaynaklardan ulaşmak için ne kadar efor harcadığımı düşündüm.
Kültürel çeşitlilik ve çok kültürlülüğün mektep müfredatlarındaki hakkı İngiltere’de de kâfi değil. Daha yıkılması gereken çok put var. Lakin bir yandan başlanmış. Irkçı maddelerin 1950’lere kadar devam ettiği İngiltere’de siyahların savaşını anlatan dersler müfredatın bir kesimi. Ortaokula giden bir evlat hem Martin Luther King’in hem de Nelson Madela’nın kim olduğunu, kolonyalizmi, epey nötr bir lisanda üniversiteli ve masterlı birçoğumuzdan çok daha iyi biliyor üstelik. Pekala ben ne kadar biliyorum doğduğum devletin tarihini? Yetişkinlik dönemimde merak edip okuduğum alternatif kaynaklar dışında hiçbir şey diyebilirim.
İğneyi kendimize çuvaldızı diğerine lafından yola çıkarak kendi tarihimize filtresiz bir aynadan bakmak, hissemize düşen olsa gerek. Esir pazarları, devşirme kültürü, harem müessesesi, beslemeler, katliamlar ve konuşulmayan soykırım mevzusu da aklıma gelenlerden kimileri. Müfredata girmesi gerekenler listesi uzayıp sarfiyat. Evet lakin bir alandan başlamak gerekmiyor mu?
Gazete Duvar
