Doğu Avrupa ülkesi Belarus, Covid-19 salgını, makûs giden iktisat ve Rusya’yla beklenmedik bir krizin gölgesinde devlet başkanlığı seçimleri için sandık başına giderken, Batı dünyasında ‘Avrupa’nın son diktatörü’ olarak isimlendirilen 26 yıllık başkan Aleksander Lukaşenko’ya karşı bu seçimlerde sürpriz bir meydan okuma kelam konusu. Uzmanlar Lukaşenko’nun hile yapma değerine iktidarı vermeyeceğinden emin görünse de, 37 yaşındaki eski bir öğretmen olan Svetlana Tikhanovskaya’nın adaylığı ülkede heyecan yarattı.
Pekala, Lukaşenko’nun baskıcı siyasetlerine meydan okuyan bayan aday Svetlana Tikhanovskaya kimdir?
100 İMZAYI TOPLAMASI ŞAŞIRTTI
İki çocuk annesi ve eski bir İngilizce öğretmeni olan Tikhanovskaya’nın adaylığının ‘tesadüfi’ olduğu söylenebilir. Çünkü, muhalif bir YouTube blogcusu olan ve seçimde aday olmayı düşünen 41 yaşındaki eşi Sergei Tikhanovsky’nin tutuklanması üzerine kendisini aday olarak buldu. Sergei Tikhanovsky bu yılın başlarında müsaadesiz bir şova katılmakla suçlanıp seçimlerden diskalifiye edilince, eşi Svetlana aday olmaya karar verdi. Ve, yorumcuları da şaşırtan bir halde, adaylık için gereken 100 bin imzaya ulaşabildi.
MİNSK’TE 63 BİN KİŞİYİ TOPLADI
Svetlana Tikhanovskaya, kendisini bir ‘siyasetçi’ olarak nitelemiyor. Lakin birinci başta eşinin gözaltına alınmasına dikkat çekmek için aday olduğunu söylese de, Lukaşenko terslerinin beklenmedik dayanağını almış durumda. O denli ki, başşehir Minsk’te 30 Temmuz günü düzenlediği ve 63 bin kişinin katıldığı miting, Belarus’ta yıllardır düzenlenen en geniş iştirakli şov olarak tarihe geçti.
İKİ ÖNDE GELEN MUHALİFİN DAYANAĞINI ALDI
Belarus seçimlerinde siyasi geçmişi bulunmayan birinci aday olarak yarışan Svetlana Tikhanovskaya, iki siyasi ağır topun da dayanağını aldı. Seçime girmelerine müsaade verilmeyen iki muhalif isim, eski bankacı Viktor Babariko ile eski diplomat Valery Tsepkalo, Tikhanovskaya’nın seçim kampanyasına takviye verdi.
Belarus’un güneybatısında küçük bir kasabada doğmuş olan Tikhanovskaya, yabancı lisan üzerine eğitim gördükten sonra ülkenin ikinci büyük kenti olan Gomel’de tercüman olarak çalışmış. Burada eşiyle tanışmış, iki çocuk sahibi olduktan sonra çalışmayı bırakmış. Eşi 2019’da YouTube’da bir kanal açınca birlikte ülkeyi gezmişler. Svetlana Tikhanovskaya, aslında siyasetle çok ilgilenmediğini fakat bu seyahatler sırasında ülke ve vatandaşların gereksinimleri hakkında çok şey öğrendiğini söylüyor.
‘ALTI AY İÇİNDE YENİ SEÇİM DÜZENLEYECEĞİM’
Seçim programı da detaylara değil, Batı’yla Rusya ortasında sıkışan Belarus’un bağımsızlığı ve bütün siyasi tutukluların hür bırakılması gibi temel unsurlara dayalı. Svetlana Tikhanovskaya, seçilmesi halinde, altı ay içinde yasaklı muhalif adayların da yarışabileceği yeni seçimler düzenleyeceğini ve kendisinin ‘çocuklarına bakmak üzere’ meskenine döneceğini söylüyor.
TEHDİT EDİLDİ, ÇOCUKLARINI ÜLKEDEN ÇIKARDI
Svetlana Tikhanovskaya, seçime giden süreçte tehditlere de maruz kaldı. Çocuklarını, güvenlikleri için anneanneleriyle birlikte yurtdışına yolladı. Kampanya grubunun önde gelen üyelerinin oylamaya 24 saat kala gözaltına alınması sonrası, seçimden evvelki geceyi saklanarak geçirdi.
ATAERKİL SÖYLEME KARŞI SİMGE HALİNE GELDİ
Svetlana’nın seçim kampanyası, Lukaşenko’nun ataerkil telaffuzlarına karşı da bir protesto simgesi haline geldi. Svetlana, ‘eşini cezaevinden çıkarmak için aday olan korkmuş bir kadın’ algısını çok kısa müddette yıkarak, Lukaşenko’nun bayan aksisi siyaset lisanının antitezine dönüştü.
Lukaşenko, Svetlana’nın resmen aday olmak için 100 bin imzayı toplamaya çalıştığı günlerde, bir sonraki devlet liderinin bir erkek olacağından ‘kesinlikle emin’ olduğunu söyleyip, “Anayasamız bayanlar için değil. Toplumumuz bir bayana oy verecek kadar olgunlaşmadı. Bunun sebebi, anayasanın lidere çok fazla yetki vermesi” üzere cinsiyetçi açıklamalarda bulunuyordu.
Ancak Svetlana kâfi imzayı toplamasından üç gün sonra, 17 Temmuz gününde, Babaryko ve Tsepkalo’nun takviyesini almış olarak seçim kampanyasına başladı. Yanına iki bayanı daha, Barbaryko’nun kampanya yöneticisi Maria Kolesnikova ile Tsepkalo’nun eşi Veronika’yı alarak, küçük kasabalarda muhelefeti ateşlediği mitingler düzenledi. Üç bayanın bir ortada göründüğü kampanya posterleri ve mitingler, Lukaşenko’nun onlara ‘küçük hanım’ diye seslenmeyi tercih ettiği ataerkil siyaset lisanına meydan okudu.
‘YENİ MUHALEFET’ VE ‘ÜÇÜNCÜ GÜÇ’ BENZETMESİ
Uzmanlar, Svetlana’nın etrafında kenetlenen muhaliflerin ‘üçüncü bir güç’ olarak öne çıktığı, Belarus muhalefetinin klâsik olarak milliyetçi sloganlarının ve eski siyasi taleplerinin ötesinde bir değişimi simgelediği yorumu yapıyor. Lukaşenko’nun özgür olmayan bir seçim ortamında kazanmasına neredeyse kesin gözüyle bakılsa da, Svetlana Tikhanovskaya’nın simgelediği bu atmosferin ülkede uzun vadede değişime yol açabileceği belirtiliyor. (DIŞ HABERLER)
Gazete Duvar