Elizabeth Drew
7 Kasım Cumartesi günü dört günlük sayımın akabinde Joe Biden’ın Lider Donald Trump karşısında elde ettiği bariz galibiyet, bir haftadan fazla vakit geçmişken bile Trump’ın Biden’ın zaferini kabul etmesi için kâfi olmadı. Biden’ın galibiyeti, çağdaş vakitlerin en kıymetli ABD seçimi olarak isimlendirilen seçime bir nokta koydu; ne var ki, şahsî nedenlerden dolayı Trump hâlâ direniyor.
Bir seçmen sahtekârlığına kurban edildiği konusunda ayak direme kisvesi altında -seçimi kaybederse bu bahaneyi kullanacağını aylardır vurgulayan- Trump, Biden’ın ve ülkenin düzgün bir iktidar devranı yaşama talihini reddediyor. Biden’ın çağdaş tarihte lider olabilecek en tecrübeli kişi olması bu süreçte kendisine yardımcı olacak ancak Franklin D. Roosevelt’in Büyük Buhran’ın ortasında misyona gelişinden bu yana yeni bir liderin karşılaştığı en sıkıntı durumla karşı karşıya. Yaşanan şiddetli global salgın ve ekonomik çöküş göz önünde bulundurulduğunda, Biden’ın vereceği çaba daha da güç olabilir.
KAYBETSE DE ŞİMDİ YIKILMADI
Trump’ın muhaliflerinin büyük kısmı, gerçekleşen seçimin, hakir gördükleri bir liderin ezici bir biçimde reddedilmesine ait hararetli isteklerini yerine getirmediğinin farkında. Üstelik, Trump’ın son derece büyük bir taraftar kitlesine sahip olduğu gerçeğiyle de yüzleşmeleri gerekiyor. Bu kez, 2016’ya kıyasla yaklaşık 10 milyon daha fazla insan Trump’a oy verdi. Demokratlar Senato ve Temsilciler Meclisi seçimlerinde anketlerin ortaya koyduğu varsayımlardan çok daha makus (yine yanılmışlardı) bir performans sergilediler ve Demokratlar ocak ayı başlarında Georgia’da yapılacak iki adet çift turlu seçimi toptan kazanmadığı sürece, Senato muhtemelen Cumhuriyetçi ana stratejist Mitch McConnell’ın elinde kalacak.
Trump’ın başkanlığına dair en kaygılandırıcı sonuç, ABD’nin anayasal sisteminin çökmesine ne kadar tehlikeli bir halde yaklaşıldığıdır. Şayet Trump (başından beri beyhude olduğu ortada olan) seçimi bilakis çevirme gayretlerinde muvaffakiyete ulaşsaydı, ABD demokrasisi yıkılabilirdi. Hasebiyle, tahminen de Trump’ın başkanlığından çıkarılacak en büyük ders, ABD Anayasası’nın ne kadar kırılgan olduğu ve onu baltalayanların önünde utangaç davranmanın tehlikeleri artırdığıdır.
Trump’ın gerçek ve yabanî politik yeteneğinin tam olarak anlaşılması biraz vakit alabilir. O, büyük ölçüde Amerikalıların en temel içgüdülerine seslenerek ve ülkedeki esaslı ırkçılıktan faydalanarak siyasette başarılı oldu. Meksikalı göçmenleri ‘tecavüzcü’ olmakla suçlamak, adaylığı devrinde söylediği birinci sözlerdi. Trump, dünyanın dört bir yanındaki ‘popülist’ başkanların yaptığı üzere, pek çok insanın süslü kelamları alımlı bulduğunu anlamıştı. Ayrıyeten P. T. Barnum’u hatırlatan şovmen içgüdülerinden de yararlandı; Trump ve eşinin 2015’te altın rengi bir yürüyen merdivenden indikleri imaj hafızalardan şimdi silinmedi.
TRUMP’IN ÖDENMEMİŞ HESAPLARI
Bundan siyasal bağlamda ziyan görmesine rağmen, Trump salgını feci formda makûs yönetmesi nedeniyle hak ettiği bedeli ödemedi; çünkü destekçilerinin birçoklarının ‘uzmanlara’ küçümseyerek baktığını anladı ve bunun üzerine oynadı. İnsanların meskenlerinde tecrit olmak istemediklerine; ebeveynlerin çocuklarının okula geri dönmesini ve küçük işletmelerin tekrar açılmak istediğine, ayrıyeten birçok insanın maske takma talimatını kabul etmediğine dair bir anlayışı yansıtan siyasetler lehine baskı yaptı.
Trump’ın hayatının en büyük geri dönüşü olabilecek ikinci başkanlık devrinin harikulâde bir biçimde reddedilmesi, onu en çok aşağıladığı kümeye dahil etti: ‘Kaybedenler’. Trump, bir yenilgisi makûs bir formda karşılayan birinci lider adayı olmasa da (bazıları asla bu gerçekle barışamaz) verdiği reaksiyon (büyük ölçüde ofisinde sıkışıp kalmış ya da golf oynamış olsa da) adeta bir volkanı andırıyordu. Trump’ın görünüşte seçimi geçersiz kılmak gayesiyle yürüttüğü uydurma kampanya, açık biçimde bu ‘kaybeden’ yaftasından sıyrılmayı amaçlıyor. Trump, egosunu kurtarma sürecinde sırf seçimleri değil tıpkı vakitte Amerikan siyasi sistemini de meşrulaştıracaksa, bırakın o denli olsun.
Trump, gelecek yıl 20 Ocak’ta iktidarın değişmesine kadar hükümet gücünü elinde tutmaya devam edecek ve bu durum ona yaramazlık yapmak için birçok fırsat sunuyor. Oylamadan sonraki pazartesi günü, Savunma Bakanlığı’nın tasfiyesine başladı; Savunma Bakanı Mark Esper’i bir tweet ile vazifeden aldı ve yerine nispeten tecrübesiz bir taraftarını atadı. Öteki üst seviye Pentagon yetkilileri de misyondan alındı ve yerlerine Trump’ın daha fazla güvendiği şahıslar getirildi.
Böylesi vazifeden almalar sadece Trump’ın kindarlık kapasitesini mi yansıtıyor, yoksa daha karanlık bir planı mı var? Mesela Esper, Trump’ın ‘Demokratların yönettiği’ kentlerin sokaklarında yaşanan şiddeti bastırmak için federal askerleri kullanma isteğine açık biçimde karşı çıkmıştı. Yanı sıra, Trump’ın 2016 yılında Rusya’dan yardım aldığı suçlamasından paçayı sıyırmasına yardım edeceğine inandığı istihbaratın saklılığının kaldırılması konusunda da idare içinde acımasız bir iç uğraş sürüyor.
2024 İÇİN HAZIRLIK MI YAPIYOR?
Trump, partisindeki baskın güç olmaya devam ettiği için, 2024’teki başkanlık seçimlerini göz önünde bulunduran birtakım Cumhuriyetçiler, ülkeyi bir ortada tutan hudutları parçalamasına açık biçimde karşı çıkmakta isteksiz davranıyor. Trump’ın Biden’a klâsik olarak gerçekleştirilen tebrik telefonunu etmekten kaçınması -böylece öbür Cumhuriyetçilere de örnek olması- bu hücumların en önemsiziydi.
Trump ve müttefiklerinin daha büyük bir şeyin peşinde olduğu çok bariz. Cumhuriyetçi önderler, 2009 yılında Barack Obama’nın birinci devrine başlamasının arifesinde, Kongre Binası’nda toplandılar ve bir lider olarak onun her teşebbüsünü hezimete uğratmak üzere gibisi görülmemiş bir hedefte karar kıldılar. Trump bunun da ötesine geçerek, Biden’ı daha yemin bile etmeden sakatlamaya kararlı görünüyor.
Trump’ın dünyanın olmasa da Amerikan cumhuriyetinin karşısına çıkardığı tehlike, 20 Ocak’tan sonra bertaraf olmayacak. Bu noktada, ferdî hesaplarının kendisine dayattıkları dışında, önünde hiçbir mahzur yok. Şu anki ve eski istihbarat yetkilileri ortasındaki telaşlardan biri, istihbarat brifinglerine fazla ehemmiyet vermese de Trump’ın, Amerika’nın düşmanlarının oldukça ilgisini çekebilecek bilgilere sahip olması. Birtakım kesitler onu içinde bulunduğu büyük mali çukurdan kurtarmak için istekli olabilir mi? (Çok yakında, şahsi teminatını içeren 400 milyon dolar fiyatındaki kredi borcunu geri ödemeye başlaması gerekiyor.)
BİRÇOK SORUŞTURMA SIRADA BEKLİYOR
Trump’ın iktidarı bırakmak dışında öbür kaygıları de olacak. Misyondan ayrılmadan evvel kendi kendisini affetse bile, bu onu sırf federal davalardan kurtaracak. Hâlihazırda çeşitli eyaletlerde devam eden soruşturmalardan doğacak davalara karşı hâlâ savunmasız olacak.
Trump’ın mağlubiyetinden sonra, ABD genelinde ve dünyanın dört bir yanındaki ülkelerde patlak veren şaşırtan coşku seli, insanların onun başkanlığından ne kadar da ürktüğünün kanıtıydı. Rahatlamak için şimdi erken olabilir. Geçtiğimiz günlerde, Axios isimli haber sitesi, Trump’ın yardımcılarıyla 2024 yılında yine başkanlığa aday olma ihtimalini görüştüğünü duyurdu.
Bu Trump’a has bir hile olabilir. Şu an itibariyle, Trump, ABD İç Savaşı’ndan sonra sabit fikirli Güneyliler tarafından uydurulan ve kendilerini yücelten efsaneler üzere öteki bir ‘kaybedilmiş savaş’ efsanesi yaratmaya odaklanmış üzere görünüyor. Bu cinsten kışkırtıcı bir mitoloji, önümüzdeki yıllarda Trump’ı gündemde ve televizyonlarda tutmak da dahil olmak üzere, kendisine sayısız yarar sağlayabilir. ABD ve dünyanın Donald Trump’ın sonuna tanıklık etmesi uzun vakit alabilir.
Yazının orjinali Project Syndicate sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
