KÖLN – BM Güvenlik Kurulu Başkanlığı’nı Temmuz başından itibaren bir aylığına Almanya üstlendi. Birinci gündem hususu BM’nin Suriye’ye yaptığı yardımın uzatılmasıydı. Almanya ve Belçika tarafından hazırlanan karar tasarısını geçtiğimiz çarşamba Rusya ve Çin veto etti. Çin ve Rusya kişisi yardımın Suriye’ye tek bir hudut kapısından Şam idaresi yoluyla girmesini istiyordu. Moskova diretmekte başarılı oldu; yardımlar artık Türkiye-Suriye arasındaki Cilvegözü hudut kapısından yapılacak. Almanya tek kapıdan sonlu da olsa yardımı kabul ederek Moskova ile karşı zıdda gelmek istemedi. Zira BM yardımı durdurulursa bunun Esad’ın elini güçlendireceğinden çekiniyor.
Almanya, Türkiye’yle de karşı zıdda gelmemeye çalışıyor ve çok uzun devirdir Türkiye’ye karşı yatıştırma siyaseti (appeasement politik) izliyor. Almanya her sahada yaşanan problemleri diplomasi yürüterek ara formüllerle çözmeye çalışırken Suriye’deki agresif stratejisi ile Türkiye, kimsenin yok sayamayacağı ‘bölgesel aktör’ haline geldi.
Türkiye kendince öne sürdüğü ‘haklı gerekçeleri’ üzerinden kendisini komşu memlekette idare, işletme, eğitim ve sıhhat üzere derhal her yerde kalıcılaştırmaya devam ediyor. Türk Lirası Suriye’de Türkiye’nin denetim ettiği nahiyede kullanılmaya başlandı. Mekteplerde çocuklar Türkçe öğreniyorlar, müfredatı da Ulusal Eğitim Bakanlığı gönderiyor. Lokal idare Türkiye’nin denetimi altında.
NATO üyesi, her türlü askeri imkana sahip Türkiye her gün Suriye hududundan geçiyor. Şubat ayından bu yana Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’ne nazaran (SOHR), Ankara’nın yalnızca İdlib’e gönderdiği yekun askeri araç sayısı 7 bin 715. Savaş Araştırmaları Enstitüsü’nun araştırma raporu ve Mart ayında verdiği iddiaya nazaran Türkiye’nin İdlib’deki 46 üssünde 20 bin askeri var. Ankara sayılarla ilgili haber paylaşmıyor. Avrupa Dış Alakalar Konseyi’ne (ECFR) nazaran, Suriye’de yaklaşık dört milyon kişi Türkiye denetimi altında yaşıyor. Askeri yayılmacılığını da kuzey Suriye’de süreklileştirmeye devam ediyor.
Türkiye, bu arada Suriye’deki siyasetine ek olarak bir de memleketler arası kabul gören Sarrac hükümetine destek verip Libya’ya müdahale ederek yeni bir alan daha açtı. Türkiye’nin Libya’daki varlığı ona ek bir güç daha sağlıyor. Libya, Afrika’nın her bucağından AB memleketlerine gitmek isteyen göçmenlerin havuzu konumunda. Yeni Osmanlıcılık hayallerinin yanı sıra tıpkı Türkiye’deki 3,6 milyon Suriyeli mülteciyi Avrupa’ya karşı kullandığı üzere Lİbya’dan AB’ye gidecek göçün denetiminde de yan almaya çalışıyor. Üstelik Türkiye’nin Libya’ya silah göndermesini BM ambargosuna karşın AB ve Almanya izlemekle yetiniyor.
Türkiye Akdeniz’de bulunan ve Avrupa’ya aktarım edilecek gazdan hissesini almak için Yunanistan’a ve Fransa’ya karşı sertleşmeyi göze alıyor. Zira hala mülteciler büyük ve işgörür bir koz. Geçtiğimiz hafta Avrupa Parlamentosu Türkiye’deki sığınmacılar için 485 milyon Euro ek destek sağlamayı kabul etti.
Bu yazı yazıldığı sırada AB dışişleri bakanları, korona nedeniyle uzun bir mühletten sonra birinci defa Fransa’nın davetiyle Brüksel’de Türkiye’nin Şark Akdeniz’deki doğal gaz arama faaliyetlerini, Libya’daki rolünü ve mülteci buhranına karşı AB’nin alacağı tavrı kıymetlendirmek üzere toplantıdalardı. AB Devir Başkanlığı’nı yeni üstlenen Almanya Türkiye ile gerginlik istemiyor. Almanya’nın değer verdiği en öncelikli husus koronanın yarattığı ekonomik buhranla savaş. Bu içtimadan Türkiye’ye karşı bir yaptırım çıkma ihtimali yok. Lakin uzun bir aradan sonra birinci sefer Almanya Birleşik Hükümetinden Türkiye’ye karşı bir tenkit geldi. Sol Parti’nin bir soru önergesine verilen cevapta Birleşik Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı Maria Flachsbarth, Türkiye’nin Suriye’de Kürtlerin yaşadığı yerdeki varlığının milletlerarası hukuka nazaran illegal olduğunu belirtti. Maria Flachsbarth “Barış Pınarı Harekatı gerçekleştiğinde de hükümetimiz, bu operasyonun milletlerarası hukuka elverişliliğini kanıtlayacak nedenlerin olmadığını tabir etti” diye konuştu. Açıklamasındaki bir farklı detay da Covid-19 tedbirleri nedeniyle Rojava yerine Almanya’nın 1 milyon euro yardımda bulunacağını söylemesi oldu.
Türkiye-AB münasebetleri Almanya sayesinde beklenenden daha az gergin ilerleyecek o kadar. Ne Türkiye müzakerelerde yeni fasılların açılması, gümrük birliğinin modernizasyonu, vizesiz seyahat üzere sahalarda beklediğini alacak ne de AB’den üyelik müzakerelerinin durdurulmasını bekleyenlerin beklentisi gerçekleşecek. Almanya, Türkiye ve AB alakalarını yalnızca Erdoğan’ın başkanlık devrine ve AKP iktidarına endeksleyerek hareket etmedi ve etmeyecek. Şimdilik göç ve turizm konusuna odaklanacak. Suriye, Libya ve Akdeniz konusunda ise kışkırtıcı olabilecek her politik adımı engellemeye çalışacak.
Gazete Duvar
