Iktisat müellifi Uğur Gürses, Hazine’nin döviz tahvil satışlarıyla “yerli döviz” bastığını belirtti.
Hazine’nin sattığı döviz tahvillerinin büyük kısmını kamu bankalarının satın aldığını söz eden Gürses, şahsî web sitesinde yayınladığı yazısında “Anılan haftalarda kamu bankalarının kendi müşterileri ile olan döviz mevduat hesaplarında yükseliş de olmadığına nazaran, Hazine tarafından kamu bankalarına aktarılan nakit dövizin ‘arka kapı’ metoduyla döviz al-sat biçiminde yapılmış olabileceğini düşündürüyor” değerlendirmesinde bulundu.
Kusurlu siyasetlerin döviz rezervlerinin düşmesine neden olduğuna dikkat çeken Gürses, “Sonuçta, yanlış siyasetlerle yükselen döviz kurunu tutabilmek için rezervler tüketildiği üzere, Hazine’nin kendi operasyonları için ek döviz yaratabilmek emeliyle döviz tahvili ‘bastığına’ şahit oluyoruz. Kamu bankaları da nakit dövizlerini eritip, yerine Hazine’nin bastığı döviz tahvillerini koyuyor” tabirlerini kullandı.
Uğur Gürses’in “Hazine ‘Yerli dövizi’ nasıl basıyor?” başlıklı yazısından bir kısım şöyle:
Kestirmeden yazalım; Ankara bir müddettir dolar banknot olmasa da Hazine bir nevi ‘yerli doları’ basıyor.
Son devirde, sayılara biraz analitik bakan uzmanların dikkatini çeken bir bahis var; o da Hazine’nin döviz tahvili satışlarında da giderek daha fazla “arka kapı” yollarına başvurması.
Ne mi yapılıyor?
Şöyle; Hazine’nin üç başka tarihte duyuru ettiği döviz tahvil satışı öncesinde farklı hesap hareketleri olduğu görülüyor.
Hazine döviz tahvili satışı yapacağı günün bir gün öncesinde, kamu bankalarının Merkez Bankası’ndaki hesaplarına bu bankaların satın alacağı kadar döviz transfer ediyor, kamu bankaları bu dövizle gelip Hazine’den düşük faizli döviz tahvili satın alıyor. Sonra da bu bankalar bu tahvilleri, Merkez Bankası’ndaki teminat hesaplarına gönderiyor. Muhtemelen Merkez Bankası’ndan daha fazla TL borçlanıp büyüttükleri kredi portföylerine para yetiştiriyorlar.
Merkez Bankası bilgilerine nazaran, Hazine 16 ve 28 Temmuz ile 12 Ağustos günlerinde, sırasıyla 2 milyar dolar, 3 milyar dolar ve yeniden 3 milyar doları kamu bankalarına geçiyor.
BDDK bilgilerine nazaran de Hazine’nin 17 Temmuz ve 29 Temmuz günlerinde kamu bankaları bu gelen dövizle 2.1 ve 2.8 milyar dolarlık döviz tahvili satın alıyorlar.
14 Ağustos’ta da emsal halde hesap hareketi var. Hazine’nin 3 milyar dolarlık döviz tahvil satışının büyük kısmını tekrar kamu bankaların aldığı açık.
Hazine’nin Temmuz’da iki başka tarihte sattığı döviz tahvillerinin toplamı 5.5 milyar dolarken, kamu bankalarının bunun yaklaşık 5 milyar dolarlık kısmını satın almış oldukları anlaşılıyor.
Anılan haftalarda kamu bankalarının kendi müşterileri ile olan döviz mevduat hesaplarında yükseliş de olmadığına nazaran, Hazine tarafından kamu bankalarına aktarılan nakit dövizin “arka kapı” tekniğiyle döviz al-sat biçiminde yapılmış olabileceğini düşündürüyor.
Kimi uzmanlar, Hazine’nin bu yolla evvel kamu bankaların döviz satışı yaparak, bankaların piyasaya sattıkları dövizleri karşılamalarını, o dövizlerle Hazine’nin tahvillerini satın alarak Hazine’ye iade ettiklerini varsayım ediyorlar.
Sonuçta, yanlış siyasetlerle yükselen döviz kurunu tutabilmek için rezervler tüketildiği üzere, Hazine’nin kendi operasyonları için ek döviz yaratabilmek maksadıyla döviz tahvili ‘bastığına’ şahit oluyoruz. Kamu bankaları da nakit dövizlerini eritip, yerine Hazine’nin bastığı döviz tahvillerini koyuyor.
Dolar banknot olmasa da Hazine üzerinde altın ya da dolar yazan tahviller basıyor, bunlar banka, yatırım fonu ya da öteki yerli kurumsal yatırımcıların bilançolarında “döviz cinsi varlık” olarak görünüyor.
Bununla ne yapılıyor?
Hazine son 2 yılda 17 milyar dolarlık altın ve döviz tahvili çıkardı; bunun manası döviz varlık yaratarak, ellerinde döviz bulunan banka ya da finansal kurumlardan bu nakit dövizleri almış olması.
Ne için aldı?
İki maksat var; birincisi, kamu bankalarının döviz operasyonlarına devam etmesi için döviz olmayan lakin bilançoda döviz kabul edilen döviz varlığı yaratmak, ikincisi de bütçe açığının finansmanında TL faizlerini baskılamak için döviz cinsi borçlanmak.
Bu yurtiçi döviz tahvillerinin yurtdışında süreç gördüğünü söylemek güç. Bunları döviz olarak kabul edip portföyüne alanlar da kısıtlı. Zira memleketler arası hukuka tabi olarak ihraç edilmiyorlar.
Gazete Duvar
