Avustralyalı bir niyet kuruluşu, Çin’in Şincan Uygur Özerk Bölgesi’nde Müslüman Uygur Türklerini gözaltında tuttuğu 380 kamp inşa ettiğini ve onlarca kampın inşaatının da son iki yıldır devam ettiğini açıkladı. Bu bulguların, bu kampların varlığını inkar eden ve “yeniden eğitim” sistemi olarak isimlendirdikleri kamplara giden birçok insanın “topluma geri döndüğüne” dair Çinli yetkililerin açıklamaları ile çeliştiği belirtiliyor.
İngiltere’de yayımlanan Guardian gazetesinde yer alan habere nazaran, Avustralya Stratejik Siyaset Enstitüsü’nün (ASPI) elde ettiği uydu fotoğrafları, Çin’in batısındaki Şincan bölgesinde yer alan kampların 14’ünün inşasının devam ettiğini gösteriyor. ASPI, 2017’den bu yana Şincan’da inşa ettiği 380 gözaltı kampının bir kısmının düşük güvenlikli tekrar eğitim kampı, kimilerinin ise yüksek tahkimli cezaevleri olduğunu belirtiyor.
‘İNŞAAT 2019 VE 2020’DE DE DEVAM ETTİ’
Daha evvelki araştırmalarda kampların sayısı 200’lü sayılarla tabir ediliyordu. Araştırmacılar ayrıyeten gözaltı merkezlerinin birçoklarını tespit ettiklerini belirtiyor. ASPI araştırmacılarından Nathan Ruser, bu kamplarda tutulanların “mezun oldukları” istikametindeki Çinli yetkililerin açıklamalarına karşın yeni gözaltı merkezlerinin inşasının 2019 ve 2020’de de devam ettiğini söylüyor.
Tek tek kampların pozisyonları da dahil olmak üzere ASPI’nin bulguları Şincan Veri Project’te paylaşıldı. Bu bilgiler, kamplardan çıkan şahısların anlatımları, öbür projelerde elde edilen bilgiler ve uydu fotoğrafları ile elde edildi. ASPI’nin raporunda, kampların fabrikaların yakınlarında bulunduğu ve gözaltında tutulanların buralarda zorla çalıştırıldığı bilgisine yer veriliyor.
ASPI’nin uydu imgesi
Pekin idaresi Şincan’da insan hakları ihlalleri olmadığını savunuyor. Çinli yetkililer evvel gözaltı kamplarının varlığını inkar etmiş, daha sonra ise bu kamplarda yoksulluğu ve terör tehdidini ortadan kaldırma emelli meslek edindirme ve yine eğitim programları uygulandığını açıklamıştı. Aralık ayında Çin resmi medyası, Şincan Uygur Özerk Bölgesi Lideri Şohrat Zakir’i alıntılayarak “eğitim programlarına katılanların tümünün mezun olduğu” haberini vermişti. Lakin Çin, kamplara gazetecilerin yahut insan hakları kümelerinin girmesine müsaade vermiyor.
Şincan bölgesindeki Müslümanlara yönelik ‘suçlamaların konutta Kuran bulundurulması yahut domuz eti yenmemesi üzere nedenlere dayandırılabildiği ve bu şahısların kamplarda keyfi gözaltılar, sıhhat hizmetlerine erişimin engellenmesi yahut zorla doğum denetimi üzere uygulamalara maruz kaldığı tabir ediliyor. Uygur ailelerin yanına Han soyuna mensup Çinli yetkililerin “akraba” sıfatıyla nezaret maksatlı iskanı ve kamu alanlarında yaygın bir gözetleme sistemine başvurulduğu belirtiliyor.
‘EN BÜYÜK KAMPTA 100’E YAKIN BİNA VAR’
ASPI raporunda kampların nüfusun fazla olduğu bölgelerde ağırlaştığı, fakat bu kamplarda tutulanların sayısında belirli bir azalma kaydedildiğine işaret ediliyor. En büyük kampın Şincan Uygur Özerk Bölgesi’nin başşehri Urumçi’deki Dabançeng kampı olduğu ve burada 100’e yakın binanın tespit edildiği belirtiliyor.
Tarihi İpek Yolu kenti Kaşgar’da ise ocak ayında yeni bir kampın açıldığı, buradaki binaların 14 metre yükseklikte duvarlar ve gözetleme kulesi içerdiği bilgisine yer veriliyor.
Kamplarda tutulanların “tatmin edici gelişme göstermemesi halinde yüksek güvenlikli kamplara nakledildiklerine” dair anlatımların, yüksek güvenlikli gözaltı merkezlerinin ağırlaşması bulgusu ile örtüştüğü tabir ediliyor. (BBC Türkçe)
Gazete Duvar