Lübnan’da 100’den fazla kişinin vefatına yol açan, Beyrut’u savaş alanına çeviren patlamanın sebebi tartışma yarattı. Lübnan Başbakanı Hasan Diyab, patlamaya Beyrut Limanı’nda bir depoda tutulan 2 bin 750 ton amonyum nitratın yol açtığını açıkladı. Pekala amonyum nitrat nedir, sinemalardaki ‘kıyamet’ imajlarına misal bir yıkıma nasıl yol açabilir? Beyrut Limanı’nda niye bu kadar büyük ölçüde amonyum nitrat tutuluyordu? Ve, sabotaj ihtimali var mı?
BEYRUT LİMANI’NDA NEDEN AMONYUM NİTRAT TUTULUYORDU?
Beyrut Limanı’nda bu kadar çok miktarda amonyum nitratın tutulmasının sebebinin, 2013 yılında hakkında yasal süreç başlatılarak bir gemi olduğu belirtiliyor. Buna nazaran, Gürcistan’dan Mozambik’e giden gemi 2013’te Beyrut Limanı’na uğradığında, yasal eksiklikler nedeniyle seyahate devam etmesine müsaade verilmedi.
Mürettebat yasal süreçlerden sonra Lübnan’dan çıkarken, amonyum nitrat taşıyan gemi sahibi tarafından Beyrut’ta terk edildi. Gemi sonuç olarak, patlamanın yaşandığı 12 numaralı depoya çekildi.
AMONYUM NİTRAT NEDİR?
Amonyum nitrat, bitkiler için iyi bir nitrojen kaynağı olması sebebiyle çoğunlukla gübre olarak kullanılan yaygın bir endüstriyel kimyasal. Birebir vakitte, madencilikte kullanılan patlayıcıların ana ögelerinden da biri. Lakin son derece yanıcı bir husus olmakla birlikte kendi başına patlayıcı özelliği bulunmuyor. Bu nedenle uzmanlar, patlamaya yol açan şeyin tek başına amonyum nitrat olmadığına dikkat çekiyor. Amonyum nitratın hakikat şartlarda koruma edildiğinde yalnız başına patlamayacağını belirten uzmanlar, ihmal ihtimalini vurguluyor.
UZMANLAR NE DİYOR?
Uzmanlara nazaran, amonyum nitrat tek başına patlayıcı olmak bir yana, ateşe oksijen çektiği için belli şartlarda yangınları söndürmek için bile kullanılabilir. Melbourne Üniversitesi’nden kimya mühendisi Gabriel da Silva, amonyum nitratın yalnızca ‘doğru koşullarda’ alev aldığını ve bu şartlara ulaşmanın çok sıkıntı olduğunu söyledi. The Guardian gazetesine konuşan da Silva “Bir patlama için ekstrem şartlara gereksiniminiz var” dedi. Da Silva, amonyum nitratın yangın söndürmek için kullanılabileceğini ekleyerek, bu kimyasalın böylesine alev alması için petrol üzere öteki unsurlarla karışmış olması gerektiğini söyledi. Avustralyalı uzman, “Bence burada yaşanan buydu” yorumu yaptı.
Amerikan hükümeti için geçmişte patlayıcı inceleme uzmanı olarak çalışmış Anthony May de misal bir yorum yaptı. CNN’e konuşan May, patlamadan yükselen parlak kırmızı dumanın yalnızca amonyum nitrata işaret etmediğini söyledi. May, amonyum nitrat ihtimali için daha sarı bulutlar görülmesi gerektiğini söyleyerek, “Bu sorunda amonyum nitratın olmadığını söylemiyorum lakin görünüşe nazaran orada öbür unsurlar de vardı” dedi.
ASİT YAĞMURU İHTİMALİ VAR MI?
Da Silva, patlamadan havaya yayılan unsurların gelecekte tehlike yaratabileceği konusunda ihtarda bulunuyor. Avustralyalı kimya mühendisi, patlamada havaya saçılan kimyasalların büyük kısmının süratle yok olacağını fakat yağmuru asitlemeleri halinde gelecekte sıkıntılara yol açabileceklerini söyledi. Da Silva, “Patlamadan yükselen dumanın rengi, bir çeşit kan kırmızısıydı. Bunun sebebi, içinde bulunan ve havayı kirleten nitrojen oksit” dedi.
‘NÜKLEER BOMBA’ BENZETMESİ
May, patlamaya yol açtığı söylenen amonyum nitrat ölçüsünü ve patlamanın şiddetini, “Bir kiloton tartısındaki bir nükleer bombaya eşdeğer” olarak niteledi. “Burada haberimiz olan bir nükleer bir materyal yoktu” diyen May, “Fakat patlamanın yol açtığı şok dalgası, küçük bir nükleer aygıtın yol açacağına eş değer” dedi.
TARİHTEKİ AMONYUM NİTRAT PATLAMALARI
ABD’nin Teksas eyaletinde, 1947’de 2 bin 300 ton amonyum nitratın patlaması sonucunda yaklaşık 500 kişi ölmüştü. Patlama tarihe, Teksas Kenti Felaketi olarak geçmişti. Yine ABD’de, 1995 yılında düzenlenen Oklahoma akınında, iki ton amonyum nitrat kullanılmıştı. Bu akında 169 kişi ölmüştü. Beyrut’tan gelen imajlar birebir vakitte, Çin’in Tianjin kentinde 2015 yılında bir kimyasal deposunda yaşanan ve 170’den fazla kişinin öldüğü patlamayı andırıyor. Bu hadisede da, birinci patlamanın öbür kimyasalların tutulduğu bir depoda yaşandığı, daha sonra yakındaki amonyum nitrat depolarının alev aldığı açıklanmıştı. (DIŞ HABERLER)
Gazete Duvar
