Türkiye’deki işsizlik sayılarının bir sonucu da alanında iş bulamadığı için apayrı işlerde çalışmak zorunda kalan beşerler. Bu kısımlar hangileri? Uzun iş arayışları boyunca neler yaşanıyor?
Uzmanlık alanında iş bulamadığı için diğer alanlara yönelmek zorunda kalanlarla konuştuk.
‘GÜNÜN BİRİNDE AKLIMA GELİRSE JEOLOJİ MÜHENSİYDİM DERİM’
Mehmet Fatih Balkı 27 yaşında. Dokuz Eylül Üniversitesi Jeoloji mühendisi mezunu. “Bu kısmın değeri keşke bilinseydi” diyor ve şu sözlerle anlatıyor yaşadıklarını:
“Uzun müddet iş bulamadım. Bulduğum işler ise çok komik sayılardı. Yani mesela bir tanesi Erzincan’da çalışmamı istiyordu ve minimum fiyat veriyordu. Bir mühlet davet merkezlerinde çalıştım. Yani öbür alanlara yönelmek zorunda kaldım. Artık freelance tasarım işleri yapıyorum. Alanımda 2 yıl boyunca iş aradım. O mühlet zarfında aileye daha az yük olmak için öteki işlerde çalıştım. İş arama sürecim devam ediyordu ki hala içten içe devam ediyor. İnsan depresif oluyor tabii… İşin komik tarafı zelzele ülkesindeyiz. Her yıl ufak, büyük sarsıntı oluyor. Toprak kaymasından binalar yıkılıyor. Bu kısmın kıymeti keşke bilinseydi fakat devlet mühendislik namına hiçbir şey yapmıyor. Şu anki işimden şad değilim fakat hayatımı idame ettirmemi sağlıyor. Bu türlü devam ederse ileride ne düşünürüm? Şu an yaptığım üzere gülüp geçerim herhalde. Günün birinde aklıma gelirse ben jeoloji mühendisiydim derim.”
‘ANTROPOLOJİ MEZUNUYUM, BARİSTALIK YAPIYORUM’
31 yaşında olan Tolga Kubilay Çelik, İstanbul Üniversitesi Antropoloji mezunu. Sonrasında Kocaeli Üniversitesi’nde İdeoloji kısmında yüksek lisans yaptığını tabir ediyor. Şimdilerde ise İstanbul’da bir cafede baristalık yapıyor.
“Öğrenciyken de çalışıyordum. Baristalık biliyordum. Antropoloji alanında iş yok. Antropoloji için yegane yer akademi. Severek okudum lakin iş bulamayacağımı biliyordum. Alanımda devam etmek isterdim fakat bu türlü bir alanda iş yok.”
‘SAÇMA BİR ÖYKÜM VAR: KİMYA MEZUNUYUM, GÖÇ ÇALIYORUM’
36 yaşındaki Soner Çalış, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Fakültesi Kimya kısmı mezunu. Çalış; öncelikle okuduğu kısmı tercih etme öyküsünü paylaşıyor:
“Bir mümessil akrabamız vardı. Ağabeylerimin başını bulandırmış. ‘Kimya, biyoloji üzere bir kısım yazdırın, ÖSS puanı da iyi değil, mezun olunca ben onu işe aldırırım” filan demiş. 1 yıl daha hazırlanayım dedim ağabeylerime. Kabul görmedi. Alışılmış 2001 krizi filan sert çarptı fakire. Dershaneye verecek para da yok. Mecbur gittim. O akraba da bir daha ne aradı ne sordu.”
“Şimdi ise sivil toplum kuruluşlarında göç çalışıyorum. Kimya alanında çalışmıyor olmak hem bir tıp mecburilik hem de ferdî tercihim. Bir orta bir haber okumuştum, sanırım 3 . sınıftaydım ki yıl 2015. ‘Kimya kısım mezunları kendi işini yapamıyor” deniliyordu. Bir arkadaşla konuştuk bu haber üzerine. Formasyon alıp, öğretmenlik yapmak da mümkün filan diyorduk. Atanamayan binlerce eğitim fakültesi mezunu varken ve esasen atanmak bir mucizeyken öteki alanlara bakmanın en mantıklı hareket olacağına karar verdim. Farklı alanlara baktıkça aslında Kimya üzere bir kısım için hiç de uygun olmadığımı fark ettim. Sonra İHD’yle olan gönül ilgim derinleşti ve eğitimime burada devam ettim. Çeşitli sivil toplum örgütleri ve Memleketler arası Af Örgütü Türkiye Şubesiyle birlikte göç/ mülteci alanında çalışmaya başladım. Bir orta Tuzla Sanayi bölgesinde çalıştım. Bir mühlet işsiz kaldım. Bütün bu saçma hayat öyküsünde, kendini, mesleğini, yapabilirliklerini çok geç fark etmiş olmak ağrıma gidiyor. Çok sınıfsal da bir yanı da var: Düzgün okula, dershaneye, iyi hocalara erişebilmek sınıfla ilgili zira.”
‘KENDİ MESLEĞİMİ YAPAMAMAK DERİN BİR SIZIM’
Hazal Hendekçi 27 yaşında. Sakarya Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği’ni bitirdi. “Kendi mesleğimi yapamamak içimde derin bir sızı” diyor.
Hazal Hendekçi “Yaklaşık 7 ay iş aradım. O süreçte geçimimi sağlamak için öbür işler yaptım. Lakin daha sonrasında kalıcı bir şey bulamadığım için diğer dala yöneldim. Şuan bir kafede işletmecilik yapıyorum. Tabiki yıllarca emek verdiğim mesleği yapamamak yıpratıcı bir süreç geçirmeme sebep oldu. Birinci başta kendi mesleğimden diğer bir iş yapmak canımı ziyadesiyle sıktı lakin geçim kederi denen bir gerçekliğimiz olduğu için mecburen çalışmaya başlamak zorunda kaldım. Hala da kendi mesleğimi yapamamak içimde derin bir sızı.”
‘EDEBİYAT MEZUNUYUM, SEKRETERİM’
Eylül Akdeniz, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Türk Lisanı ve Edebiyatı Bölümü’nden mezun oldu. 34 yaşında olan Akdeniz, şimdilerde sekreter olarak çalışıyor. “Gazeteci olmak istemiştim aslında, hey gidi günler! Yani öğretmen olacaktı, sekreter oldu değilim” diyor.
Eylül Akdeniz “Daha okula girerken gazeteci olmak istiyordum hatta bağlantı okumak da istedim lakin ailem ‘kolunda altın bileziğin olsun, gazeteciliği hobi olarak da yaparsın’ dedi ki o denli bir hobi yok bence.2009’da mezun olup ailemin yanına İzmir’e geldim. 6 yıl çeşitli basın kuruluşlarında çalıştım. Bunlar içinde en uzunu 3 yıllık Akşam Gazetesi tecrübemdi. Sonra TMSF el koydu, gazete parti bültenine döndü. Dedim İstanbul’a gideyim en iyisi. İstifa edip İstanbul’a geldim ve hayaller gerçekler denklemiyle yüzleştim. 3 gün İHA’da çalıştıktan sonra istifa edip Karaköy’de bir börekçiye girdim, kıymalı patatesli börek doğradım, sattım. Sonra şimdiki işimi buldum. 5 yıldır sekreterim; maddi olarak durumum kötü değil fakat manevi olarak boşluktayım. Ortada canım istediğinde bedavaya, telif almadan röportajlar yapıp ruhumu beslemeye çalışıyorum.”
‘HİÇ ALAKAM OLMAYAN ELEKTRİK ESERLERİNİ ÖĞRENDİM’
Şeyda Tunç 26 yaşında. 2016’da Anadolu Üniversitesi Sosyoloji kısmından mezun oldu. Şimdiki işinin özel bir şirkette “teklif hazırlamak” olduğunu söylüyor ve mezun olduktan sonra uzun bir mühlet iş bulamadığını ve bu işe girmek zorunda kaldığını anlatıyor:
Şeyda Tunç “Çok fazla uğraştım işimi yapabilmek için. Belediyelere, bayan sığınma konutlarına, kaymakamlıklara başvurdum. Mezun olduktan sonra formasyon da almıştım. Özel bir anaokulunda İngilizce öğretmenliği yaptım. Ders saatine nazaran maaş alıyordum. Çok zorlandım, işten ayrıldım. 1 sene evvel rehabilitasyon merkezinde çalışıyordum. Sosyolog olarak girdim lakin öteki işler yaptırıyorlardı. Ordan da çıktım. Tam bir yıldır işsizdim. Sonra daha fazla dayanamadım, memleketten ayrıldım. İstanbul’a geldim. Artık bir elektrik firmasında çalışıyorum. Bir firma almak istediği eserlerin listesini gönderiyor; bende en uygun fiyata o eserleri bulup, üzerine fiyat ekleyip gönderiyorum. Hiç alakam olmayan elektrik gereçleri ve eserlerini öğrendim. Her sabah işe giderken bu işi sevmeliyim diye düşünüyorum. Gerçekçi biri olduğum için kendi mesleğimi hiç yapamayacağımı adım kadar iyi biliyorum. O kadar doluyum ki size bunları anlatırken bile gözlerim doldu. 2 yıldır depresyondaydım. Daima ağlama atakları geçiriyordum. Şu an iyiyim. Sabahları kalkıp, işe gelmek beni memnun ediyor. Bir nizamım var. 2 hafta oldu. Memnunum en azından para kazanıcam. Artık moralimi bozmayacağım. Kendime kelam verdim.”
‘BENİM ÖYKÜM ÇALIŞMAKTAN VAZGEÇMEK OLDU’
38 yaşında olan Ümit U., Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı mezunu. Akademisyen olmak için Fen-Edebiyat Fakültesi okuduğunu belirtiyor. “Benim öyküm çalışmaktan vazgeçmek zorunda olanlardan” diyor ve şöyle anlatıyor:
“2006- 2017 ortasında çalıştım ve 2011 sonrası Meral Aritmetik ve Süratli Okuma Eğitmeni olarak devam ettim. Türkiye’de öğretmenler geçmişte dershanelerde çalışabilmek için insanlık dışı kontratlara imza atmasaydı bugün durum bu kadar vahim olmayabilirdi. SGK ezası, az maaş… Öğretmenliği bırakmak zorunda kaldım. Hatta bu türlü çalışıp çocuğumu feda etmektense çalışmamayı tercih etmek zorunda kaldım. Benim öyküm de çalışmaktan vazgeçmek zorunda olanlardan. Bu karar yalnızca maddi kayıpla kalmıyor, emekleriniz boşa gidiyor ve toplumsal ömrün dışında kalmanın sıkıntılarını da yaşıyorsunuz. Tarih mezunu olduğum için diğer alanlarda iş bulmam da mümkün olmadı. Şöyle bir yanıt alıyordum; Tarih esnek bir alan değil… Mazeret ya da gerçek lakin çok zahmetli. Geçen aylarda intihar eden Matematik Öğretmeni İnan Avşar’ı hatırlayın…”
‘MASKÜLEN BİR BAYAN OLDUĞUM İÇİN ALANIMDA İŞ BULAMADIM’
İsmini vermek istemeyen kişi lisede çocuk gelişimi okuduğunu söylüyor. “Aile teröründen” ve dış görünüşünden ötürü diğer bir hayata sürüklendiğini anlatıyor:
“Çocuk gelişimi okudum lisede. Bir taraftan BESYO’ya hazırlandım. Kazanmama karşın ailem istemediği için okumadım. Daha sonra üniversitede Sıhhat kısmı bitirdim. Lakin mezun olduğum kısımda çalışmıyorum. İki üç yere başvurdum. Biri tecrübe istiyordu; başkası ise dış görünüşümden ötürü olmadı. Maskülen bir bayan olduğum için kabul edilmedim sonrasında mesleğime daha çok küstüm. Ben maalesef ki yalnızca sıhhat alanında değil öbür iş alanlarından da bu nedenden dolayı reddedildim. Bir kitap yazdım, yayınlandı. Edebiyata da ilgim var. Neyi hedefleyip nerelerde sürünüyoruz elhasıl. Aile terörü! Şayet ailem, etraf bu derece müdahale etmeseydi nasıl olurdu? Spor alanında kendimi daha çok geliştirmek isterdim. BESYO mezunu olabilirdim iyi bir dereceyle. Spor hocalığı ya da öğretmen olabilirdim.”
‘ANTROPOLOĞUM DEDİĞİMDE ANTREPO VAZİFELİSİ ANLIYORLAR’
Antropoloji mezunu olan Zeynep Kurmuş Hürbaş “Önce reklamcı sonra kurumsal bağlantıcı oldum” diyor.
“Lise ve üniversiteyi, burslu Amerika’da okudum. Mount Holyoke College’dan 1996 yılında mezun oldum. 1994 yılında stratejik planlama kısmında yaz stajına basladığım bir reklam ajansında “new business” kısmında devam ettim. Sonra müşteri temsilcisi oldum. Stratejik planlama kısmında kültürel antropoloji okumuş insanların içgörüleri kullanılması bilinen bir çalışma akışıydı. Müşteri sunumlarında sorumluluk üstlendiğim için o alanda iş teklif ettiler, kabul ettim. Alanımda iş aramadım. Fakat Amerika’da çalışma müsaadesi alma sürecimde antropoloji okumuş birinin neden reklam ajansında çalışabileceğini ispatlamak zorunda kaldım. Birinci olarak çalışma müsaade müracaatımızı reddetti. Üç klasörden olusan bir belge hazırladım. Hala da duruyor belgelerin bir kopyası. Olaylar gelişti ve şu an kurumsal bağlantı müdürü olarak çalışıyorum. 2001’de Türkiye’ye döndüm. Antropoloğum diyemem, o mesleği hiç icra etmedim zira. Türkiye’de mesleğin ne/ işin ne kaosunda ‘antropologum’ dediğimde antrepo vazifelisi, ventrolog oldugumu sananlar oldu.”
Gazete Duvar
